Jak w przeszłości zapobiegano ciąży?

Seks to jeden z najbardziej przyjemnych, a zarazem jeden z najsilniejszych bodźców oddziałujących na człowieka. Dla nikogo nie jest tajemnicą, iż uprawiany bez zabezpieczenia może prowadzić do zapłodnienia. Dotychczasowy udokumentowany rekord płodności należy do pierwszej żony Fiodora Wasiljewa (ur. 1707 r.), rolnika z wioski Szuja leżącej 241 km na wschód od Moskwy. Kobieta ta zachodząc 27 razy w ciążę urodziła 69 dzieci : cztery razy czworaczki, siedem razy trojaczki i szesnaście par bliźniąt. Co ciekawe żadna z ciąż nie była pojedyncza. Przewiduje się,  iż w 2100 roku na świecie będzie 10, 5 mld ludności, a więc prawie o 4, 5 mld więcej niż obecnie. W kwestii rosnącego przyrostu naturalnego będą wiodły prym kraje rozwijające się, gdzie planowanie rodziny i regulacja poczęć nie są tak rozpowszechnione, akceptowane i dostępne jak w krajach wysokorozwiniętych. Obecnie na naszym rynku dostępny jest szeroki wachlarz coraz nowocześniejszych  i skuteczniejszych środków umożliwiających zapobieganie ciąży i planowanie rodziny. Są to m.in. żeńskie kondomy z folii poliuretanowej o podstawach usztywnionych pierścieniami, elektroniczne urządzenia do określania dni płodnych i niepłodnych działające na zasadzie metody termicznej czy analizy moczu, antykoncepcja awaryjna (do 72 h po stosunku), implanty  czy tabletki antykoncepcyjne IV generacji z dienogest, zwanym gestagenem hybrydowym, łączącym w sobie właściwości dwóch różniących się budową chemiczną grup progestagenów, stosowanych do tej pory w doustnych środkach antykoncepcyjnych. W Stanach Zjednoczonych, Chinach i Europie prowadzone są zaawansowane prace nad tabletkami antykoncepcyjnymi dla mężczyzn. Nie zawsze jednak tak było. Dawne metody regulacji poczęć mogą wydawać się kuriozalne i zaskakujące. W starożytnych Indiach za naturalny środek antykoncepcyjny uważano wstrzymanie przez kobietę oddechu podczas stosunku seksualnego. Jedzenie trzyletniej melesy oraz picie mieszanki rośliny kallambha i odnóży much z najbliższej dżungli uważano tam wówczas za niezawodny sposób na trwałą niepłodność. W Meksyku zaś zalecano wywar z korzeni Barbasco. Opisany w Talmudzie, komentarzu do biblijnej Tory, mający służyć temu samemu celowi ‘Puchar korzeni’ zawierał w sobie gumę arabską, ałun w płynie, krokusa ogrodowego i piwo. W owych czasach chińskie i japońskie prostytutki zapobiegały niepożądanym ciążom zakładając na szyjkę macicy kawałki naoliwionego bambusa. Także antycznym Egipcie kobiety zakładały wkładki wewnątrzmaciczne. Wykonywano je tam z drewna, szkła, kości słoniowej i szlachetnych kruszców. Te ostatnie wysadzano nawet diamentami. Stosowano również środki barierowe. Były to barwne płócienne prezerwatywy, krążki dopochwowe z miodu i krowiego łajna lub kamienie szlachetne mające przeszkodzić wniknięciu nasienia do dróg rodnych. Rzymianki piły wywar z drzewa, które nie dawało owoców, płukały pochwę po stosunkach, a ich partnerom zalecano kondomy. Antykoncepcję postkoitalną stosowano także w Egipcie, gdzie stosowano irygacje winem z czosnkiem i koprem włoskim. W Persji polecano zaś kichanie, tańczenie i skakanie do tyłu. Jeszcze w latach 60. zeszłego wieku w ramach antykoncepcji doraźnej ‘po’ zalecano duże dawki witaminy C, aspiryny, kąpiele po stosunku z użyciem różnych substancji na przykład tequili, sody oczyszczonej czy moczu.
Średniowieczne metody regulacji rozrodczości nadal oparte były na magii i zabobonach. Święty Albert propagował takie metody zapobiegania ciąży jak łykanie przez kobiety żywych pszczół i picie przez mężczyzn napoju ze spalonych jąder bezpłodnego muła. Wierzono, że niepłodność przynosi noszenie antyafrodyzjaków takich jak naszyjniki z kości kota i wysuszonych jąder łasicy czy amuletów z woskowiny muła. Renesans to epoka prezerwatywy. Tej z lnu nasączonej różnymi roztworami lub z jelit zwierzęcych. Pierwsze lateksowe kondomy pojawiły się dopiero w XIX w.
W kulturze judajskiej odrzucano antykoncepcję. Podobne stanowisko zajmuje po dziś dzień Kościół Rzymsko – Katolicki, który propaguje pogląd, iż Bóg zezwolił człowiekowi na stosunki płciowe jedynie celach prokreacyjnych. Na dowód podaje się cytat z pierwszej księdze Biblii należącej do Starego Testamentu, Liber Genesis, czyli księgi Rodzaju (38 : 8-10). ‘Wtedy rzekł Juda do Onana : Obcuj z żoną brata swego i wypełnij wobec niej obowiązek powinowatego, aby zachować potomstwo bratu twemu.
Lecz Onan, wiedząc, że to potomstwo nie będzie należało do niego, ilekroć obcował z żoną brata swego, niszczył nasienie swoje, wylewając je na ziemię, aby nie wzbudzić potomstwa bratu swemu. Panu nie podobało się to, co czynił, dlatego i jego pozbawił życia’. Onan był więc potępionym przez Boga prekursorem stosunku przerywanego, który od wieków stosują afrykańscy Masajowie. Ich religia nie zabrania im takich praktyk. Rozwój hormonalnej antykoncepcji doustnej zawdzięczamy odkryciu pochrzynu. Z zawartej w jego korzeniu diosgeniny można było wytwarzać progesteron.
Zgodnie z definicją Światowej Organizacji Zdrowia antykoncepcja to świadome działanie, mające na celu zapobieganie niepożądanej ciąży, a jednocześnie uniemożliwiające człowiekowi podjęcie niezawisłej decyzji o posiadaniu potomstwa.  Współcześnie znanych jest wiele rodzajów metod antykoncepcyjnych, w tym : naturalne, barierowe, środki plemnikobójcze, wkładki wewnątrzmaciczne, hormonalne, chirurgiczne, immunoantykoncepcja, metody postkoitalne i antykoncepcja męska. Idealna metoda zapobiegania niechcianej ciąży winna być :
·    100 % bezpieczna,
·    100 % skuteczna,
·    nie wpływać na aktywność seksualną,
·    być odwracalna,
·    łatwa w stosowaniu,
·    prosta do odstawienia,
·    możliwa do stosowania i kontrolowania bez nadzoru lekarza,
·    akceptowana przez każdą kulturę, religię i frakcję polityczną.
W 1933 r. amerykański biolog Raymond Pearl opracował równanie służące określaniu skuteczności środków antykoncepcyjnych. Indeks Pearl’a był popularny przez dziesiątki lat, głównie ze względu na prostotę kalkulacji. Dopiero w roku 1966 pojawiły się pierwsze głosy postulujące odejście od wskaźnika Pearla. Jest on bowiem miarodajną miarą statystyczną możliwości zajścia w ciążę jedynie dla badań, w których odsetek zajść w ciążę jest niski. Wskaźnik Pearla podaje liczbę zapłodnień w ciągu roku na 100 badanych kobiet (ok. 1200 – 1300 cykli). Im niższą przybiera on wartość, tym metoda jest skuteczniejsza. Oto jego miary dla poszczególnych metod przy typowym i bardzo skrupulatnym przestrzeganiu wszystkich zaleceń :
·    śródskórne implanty progesteronowe – 0, 05 ; 0, 05
·    doustne środki antykoncepcyjne dla kobiet IV generacji – 0, 09 ; 0, 14
·    wazektomia – 0, 15 ; 0, 1
·    sterylizacja kobiet (wkładka ze stopu tytanu i niklu metodą ‘Essure’) – 0, 2 ; 0, 2
·    iniekcje (estrogen plus progesteron) – 0, 2 ; 0, 2
·    wkładka wewnątrzmaciczna z progesteronem – 0, 2 ; 0, 2
·    sterylizacja kobiet (podwiązanie jajników) – 0, 5 : 0, 5
·    wkładka wewnątrzmaciczna z miedzią – 0, 8 ; 0, 6
·    dwuskładnikowa antykoncepcja doustna (estrogen plus progesteron) – 8 ; 0, 3
·    jednoskładnikowa antykoncepcja doustna (progesteron) – 8 ; 0, 3
·    plaster antykoncepcyjny (estrogen plus progesteron) – 8 ; 0, 3
·    krążek dopochwowy – 8 ; 0, 3
·    męski kondom lateksowy – 15 ; 2
·    gąbka dopochwowa (nieródki) – 16 ; 9
·    kondom żeński z folii poliuretanowej – 21 ; 9
·    kalendarzyk małżeński – 25 ; 3
·    stosunek przerywany – 27 ; 4
·    środki plemnikobójcze (żel, pianka, film, ) – 29 ; 18
·    gąbka dopochwowa (kobiety, które już rodziły) – 32 ; 20
·    współżycie bez zabezpieczenia – 85 ; 85
Przed podjęciem współżycia seksualnego warto skonsultować się z lekarzem ginekologiem w sprawie wyboru metod antykoncepcji akceptowalnych w danym kręgu kulturowym, a także w kwestii ewentualnych przeciwwskazań i skutków ubocznych, o których indeks Pearla nie informuje.
Maya Kowalczyk

Zobacz również:

1. Ćwiczenie na silny orgazm
2. Żel zamiast pigułki
3. Pigułka gwałtu jak się chronić
4. Jakich mężczyzn nie lubią kobiety