Dla kogo przeznaczone są soczewki progresywne?

Czym jest prezbiopia? 

Prezbiopia nazywana jest także starczowzrocznością. Jest to wada wzroku, która wynika z naturalnego procesu fizjologicznego związanego ze starzeniem się gałki ocznej. Wraz z wiekiem spada zdolność akomodacji oka. Skutkuje to problemami z widzeniem bliskim, co utrudnia m.in. czytanie, obsługę telefonu czy wykonywanie innych prac z bliska. Prezbiopia może dotknąć każdego, bez względu na to, czy pacjent dotychczas miał problemy ze wzrokiem, czy też one nie występowały. Według szacunków w Polsce jest ok. 10 mln prezbiopów. 

Starczowzroczność zazwyczaj rozwija się po 40. roku życia. Szybszy rozwój prezbiopii zauważalny jest u osób, które cierpią na inne dolegliwości m.in. cukrzycę oraz przyjmujące niektóre leki (np. przeciwdepresyjne). Wraz z wiekiem soczewka traci swoją elastyczność, a wiązadełka i mięśnie, które ją podtrzymują, także słabną. Ze starczowzrocznością bezpośrednio związane jest zjawisko tzw. zbyt krótkiej ręki. Pacjenci odsuwają od siebie przedmioty, aby jak najlepiej je widzieć. Objawy prezbiopii nasilają się zwłaszcza w warunkach słabego oświetlenia. 

Symptomem nie jest tylko zamazywanie obrazu bliskiego, ale również częste bóle głowy, zmęczenie wzroku, łzawienie czy bóle karku. Dlatego osoby po 40. roku życia powinny regularnie badać wzrok u specjalisty, aby jak najszybciej zdiagnozować problem. Wraz z upływem czasu zauważalny jest także spadek szerokości i przezierności źrenicy, zmniejszenie stabilności filmu łzowego oraz problemy z pracą gruczołów Meiboma. To wszystko negatywnie wpływa na stan oczu oraz jakość widzenia. 

Rodzaje prezbiopii: 

• prezbiopia początkowa (przed-prezbiopia) – występują pierwsze objawy starczowzroczności, pojawiają się trudności z czytaniem małych liter z bliska, 
• prezbiopia funkcjonalna – spada amplituda akomodacji, pacjenci zgłaszają dyskomfort podczas długiej pracy z bliska, 
• pełna prezbiopia (absolutna) – oczy tracą zdolność akomodacji, co skutkuje problemem z dopasowaniem mocy układu optycznego, 
• prezbiopia przedwczesna – starczowzroczność rozwija się w wyniku działania czynników środowiskowych, chorobowych, żywieniowych oraz farmakologicznych.

W ostatnich latach w większości państw europejskich mamy do czynienia ze zjawiskiem starzenia się społeczeństwa. Wiele wskazuje na to, że tendencja ta się utrzyma. Stąd też konieczność dopasowania rozwiązań optycznych do wymagających oczu prezbiopów. 

Jak korygować starczowzroczność? 

Coraz częściej do gabinetów okulistycznych i optometrycznych trafiają pacjenci, u których diagnozowana jest prezbiopia. W takich przypadkach konieczne jest zastosowanie korekcji do bliży. Najczęstszym rozwiązaniem wśród osób po 40. roku życia są okulary, jednak coraz chętniej pacjenci „łaskawym okiem” patrzą na soczewki kontaktowe. Multifokalne – bo i tak nazywane są progresywne soczewki – zyskują na popularności. Zdecydowanie rzadziej wykorzystywane są chirurgiczne metody korekcji prezbiopii. Najczęściej decyzja o tym podejmowana jest w przypadku pacjentów z zaawansowaną zaćmą, która zaczęła rozwijać się w stosunkowo młodym wieku. 

Okulary do korekcji prezbiopii 

Okulary są tradycyjną formą korekcji wad wzroku. Niemniej jednak również i one wykorzystują technologie, które czynią je nieco bardziej nowoczesnymi. Najprostszym rozwiązaniem do korygowania starczowzroczności są okulary jednoogniskowe – osobne do dali, osobne do bliży. Nieco innymi modelami są okulary dwuogniskowe oraz progresywne. Wybór odpowiedniego rodzaju uzależniony jest od kilku czynników, w tym m.in. czy pacjent ma dalekowzroczność, astygmatyzm oraz jaką pracę wykonuje. 

Okulary jednoogniskowe działają jedynie w ograniczonym zakresie odległości. Często konieczne jest posiadanie innego modelu do czytania, a innego do pracy przed komputerem. Okulary dwuogniskowe zapewniają wyraźne widzenie zarówno w przypadku odległości bliskich, jak i dalekich. Problemem pozostaje nieostrość odległości pośrednich. Charakterystyczną ich cechą jest widoczna wtopka (segment) do bliży. 

Okulary progresywne rozwiązują problem nieostrego widzenia na odległości pośrednie, zapewniając również odpowiednią ostrość widzenia blisko i daleko. Ich wadą może być jednak dłuższy okres adaptacji, ponieważ pacjent musi nauczyć się z nich korzystać. Aby patrzeć przez odpowiednie strefy w szkłach, konieczne jest m.in. właściwe ustawienie głowy, a także całego ciała. Soczewki progresywne w okularach powinny być dopasowane do indywidualnych parametrów i potrzeb danego użytkownika. Szacuje się, że ok. 75% pacjentów, u których zdiagnozowano prezbiopię, korzysta z okularów. Jedynie 13% z nich sięga po okulary progresywne. 

Soczewki progresywne do korekcji prezbiopii

Alternatywą dla okularów progresywnych są soczewki multifokalne. Doceniają je przede wszystkim pacjenci, którzy pomimo starczowzroczności chcą pozostać aktywni fizycznie i pragną cieszyć się wyraźnym widzeniem w każdych warunkach. 

Jednym z rozwiązań w tym zakresie jest monowizja. Najczęściej moce soczewek dobierane są tak, aby pacjent okiem dominującym dobrze widział z daleka, natomiast towarzyszącym – z bliska. Jeżeli użytkownikowi zależy na lepszym widzeniu bliskim niż dalekim – można zastosować odwrotną regułę. Taka metoda korekcji sprawdza się dobrze do różnicy mocy 1,00 D lub nieco więcej – wszystko zależy od indywidualnego przypadku. Monowizja w wersji nieco zmodyfikowanej stosowana jest u osób z jednostronnym astygmatyzmem. Wówczas oko dominujące lub oko z astygmatyzmem otrzymuje soczewkę do dali, natomiast drugie – multifokalną. Wówczas możliwe jest obuoczne widzenie dali, natomiast korekcja do bliży umiejscowiona jest w jednym oku. 

Nieco innym rozwiązaniem są soczewki wieloogniskowe, czyli multifokalne. Są stosunkowo łatwe w dopasowaniu, a jakość widzenia oraz komfort użytkowania pozostają na wysokim poziomie. Większość dostępnych modeli wyróżnia się budową koncentryczną – z mocą do bliży w centrum. Obszar peryferyjny soczewki umożliwia widzenie dalekie, natomiast obszar pomiędzy peryferią a centrum – widzenie pośrednie. Na siatkówkach obu oczu tworzą się równocześnie ostre obrazy przedmiotów widzianych na różne odległości. Pacjent musi nauczyć się wybierać najistotniejszy w danej chwili, a pozostałe wytłumiać. To rodzi pewne trudności adaptacyjne.  

Soczewki progresywne najlepiej sprawdzają się u osób z krótkowzrocznością, które nosiły już soczewki, a teraz weszły w wiek prezbiopijny. Nie muszą wówczas rezygnować z wygodnych soczewek, lecz mogą cieszyć się wyraźnym widzeniem na każdą odległość dzięki nieco innemu, lecz doskonale im znanemu rozwiązaniu optycznemu. Z takiej alternatywy chętnie korzystają również pacjenci z dalekowzrocznością, którzy dotychczas nie stosowali żadnej korekcji. Soczewki multifokalne znalazły zastosowaniu u osób z niewielkim astygmatyzmem (do 0,75 D).  

Największą zaletą soczewek, która stanowi przewagę nad okularami progresywnymi, jest to, że poruszają się one wraz z okiem. Dzięki temu pacjent nie musi szukać odpowiedniego ułożenia głowy, aby spojrzeć w danym kierunku, jak ma to miejsce w przypadku okularów progresywnych. 

Obecnie na rynku dostępnych jest wiele różnorodnych modeli soczewek multifokalnych, które pozwalają na dopasowanie ich do potrzeb danego użytkownika. Soczewki progresywne w sklepie Kodano.pl potwierdzają duży asortyment powstały z myślą o pacjentach prezbiopijnych. Przykładem jednych z chętniej wybieranych modeli są Biofinity® Multifocal. Można je nosić w trybie całodobowym przez 30 dni – wówczas od razu po przebudzeniu można cieszyć się wyraźnym widzeniem na każdą odległość. Soczewki zostały wyprodukowane z silikonowo-hydrożelowego materiału, który zapewnia optymalną przepuszczalność tlenu oraz wysoki poziom uwodnienia.  

Podczas doboru soczewek multifokalnych istotne jest uwzględnienie oka dominującego (dotyczy soczewek produkowanych przez CooperVision) oraz określenie maksymalnej sferycznej, dodatniej mocy, która pozwoli na wyraźne widzenie dali. Za optymalną sytuację można uznać, gdy pacjent otrzyma próbne soczewki, a po kilku dniach zgłosi się na wizytę kontrolną w celu dokonania ewentualnych modyfikacji lub potwierdzenia wybranego sposobu korekcji wady wzroku. 

Dobieramy soczewki progresywne

Soczewki progresywne powstały z myślą o korekcji wady, którą jest prezbiopia. Dlatego też sięgają po nie osoby po 40. roku życia ze zdiagnozowaną starczowzrocznością. Jest to rozwiązanie optyczne, które umożliwia doskonałe widzenie zarówno na bliskie i dalekie odległości, jak i te pośrednie.  

Soczewki multifokalne to rozwiązanie najchętniej wybierane przez osoby aktywne fizycznie. Sięgają po nie pacjenci, którzy często musieliby zmieniać okulary, nosząc przy sobie dwie pary jednocześnie i wybierając tą, która jest niezbędna w danej sytuacji. Zastosowanie progresywnych szkieł kontaktowych pozwala cieszyć się komfortowym widzeniem i zapomnieć o wadzie wzroku. Prezbiopii nie da się zatrzymać, dlatego tak ważne są systematyczne wizyty u okulisty lub optometrysty w celu korygowania mocy soczewek do zachodzących zmian. 

Z roku na rok przybywać będzie pacjentów z prezbiopią. Odpowiedzialne za to są zmiany demograficzne oraz zjawisko starzenia się społeczeństwa. Aktualnie jednak specjaliści mają do dyspozycji wiele rozwiązań, które pozwalają skutecznie korygować starczowzroczność. Należy dopasować je do potrzeb pacjenta, a w razie potrzeby – stosować uzupełniająco, zamiennie.

Źródła:

• https://optykpolski.feniksmedia.pl/dlaczego-soczewki-progresywne-powinny-byc-indywidualne/;
• Prezbiopia – metody korekcji, Dominika Olkowska [w:] Optyka, 1/2021, s. 40-44;
• Prezbiop w gabinecie optycznym, Monika Feltzke [w:] Optyka, 5/2017, s. 32-34;
• Tradycyjnie czy nowocześnie? Porównanie metod korekcji prezbiopii [w:] Optyka, 5/2017, s. 36-40.