Kalafior ma mleczny, słodki i lekko orzechowy smak. Jest stosunkowo łatwy do przygotowania: wystarczy obrać go z liści i dokładnie umyć. Można go jeść zarówno na surowo, jak i na zimno. Pyszny jest ugotowany i podany z bułką tartą, z sosem serowym, albo dodany do zupy warzywnej lub przetworzony na zupę kalafiorową. Nadaje się także jako dodatek do wielu sałatek.
Kalafior był przez długie wieki niedoceniany. Pierwszymi, którzy poznali się na tym warzywie, byli Grecy i Cypryjczycy – dzięki tym ostatnim kalafior stał się warzywem popularnym we Włoszech, choć musiało minąć kilkaset lat zanim ten krewny kapusty na stałe zagościł w jadłospisie Europejczyków.
Jego wielkim miłośnikiem był na przykład Ludwik XIV, a Francuzom, oprócz pierwszych wykwintnych przepisów z jego udziałem, zawdzięczamy też samą nazwę: nazwa „kalafior” pochodzi od francuskiego choufleur, co dosłownie znaczy „kwiat kapusty”. Co ciekawe, termin ten pochodzi z czasów, gdy nie znano jeszcze zielonych, fioletowych i pomarańczowych odmian kalafiora.
Biały, zielony, czy fioletowy?
Kalafior (Brassica oleracea) jest rośliną jednoroczną i należy do rodziny kapustowatych. Częścią jadalną kalafiora jest tak zwana róża, stanowiąca w istocie ścisłe skupienie skróconych pędów i pąków kwiatowych. Ponieważ różę przez cały okres wzrostu gęsto przykrywają duże zielone liście, kalafior ma kolor kremowy lub całkiem biały – jest to rezultat odcięcia kwiatostanu od światła i braku chlorofilu. Ale nie wszystkie kalafiory są białe. W krajach śródziemnomorskich uprawiane są zielone i fioletowe odmiany kalafiora, natomiast kalafior pomarańczowy, wywodzący się z Kanady, zawiera ok. 25 razy więcej witaminy A niż ten rosnący na naszych rodzimych polach. Zresztą Polska plasuje się na 9 miejscu w światowym rankingu uprawy tego warzywa, czym można tłumaczyć jego dużą popularność.
Kalafior, podobnie jak brokuły, kapusta i jarmuż, to samo zdrowie. Doskonale nadaje się na element diety odchudzającej, ponieważ ma niską zawartość energetyczną i dużą ilość witaminy C, potasu, magnezu oraz wapnia. Co więcej, kalafior ma właściwości przeciwrakowe, zatrzymując enzymy aktywujące czynniki rakotwórcze. Inne związki znajdujące się w kalafiorze zwiększają zdolność wątroby do neutralizowania potencjalnie toksycznych substancji i chronią przed reumatyzmem.
W sprzedaży jest dostępny cały rok. Najwięcej jest go od maja do listopada. Należy wybierać tylko najbardziej świeższy kalafior, kierując się przy wyborze kondycją liści – nie powinny być zwiędłe lub całkowicie wysuszone, zaś kwiatostan uszkodzony. Kalafior można z powodzeniem trzymać kilka dni w lodówce zawinięty w folię, można go też mrozić. Niektórzy także marynują na słodko-kwaśno.
Sposoby przygotowania: kalafiora można jeść na surowo dodając go do sałatek, ale można go też ugotować, upiec z dodatkiem np: boczku czy innych warzyw lub smażyć na maśle klarowanym na patelni (po przekrojeniu różyczek kalafiora smażymy go ściętą strona na patelni), można też go smażyć w głęboki tłuszczu a wcześniej panierować w bułce lub np: płatkach migdałowych.
pieczony kalafior z boczkiem
Przykładowe przepisy czyli co zrobić z kalafiora
Hummus z kalafiora
mała główka kalafiora
4 łyżki oliwy z oliwek extra virgin
2 posiekane ząbki czosnku
ciecierzyca z puszki
łyżeczka mielonego kminku
4 łyżki pasty tahini
2 łyżki soku z cytryny
2 łyżki opieczonych orzeszków pinii
sól, morska czarny pieprz
łyżka jogurtu naturalnego
Umytego i pokrojonego w różyczki kalafiora rozłożyć na blasze, skropić połową oliwy i piec 30 minut do czasu do czasu przewracając. Połowę upieczonego kalafiora odłożyć na bok, pozostałą część zmiskować, dodać oliwę z blachy, czosnek, ciecierzycę, przyprawy, sok z cytryny, resztę oliwy oraz 2 łyżki wody i jogurtu naturalnego. Utrzeć na gładką masę, podawać z resztą upieczonego kalafiora i orzeszkami, serwować z pitą i oliwkami.
Kalafior zapiekany z serem
Składniki:
– 1 duży kalafior
– 15 dag startego żółtego sera – 2 łyżki masła
– 2 łyżki tartej bułki
– 1 łyżeczka soku z cytryny
– pęczek koperku
– cukier
– sól
Przygotowanie:
Kalafior ugotować na półtwardo na parze albo w osolonym wrzątku z dodatkiem cukru i soku z cytryny. Odcedzić, przestudzić, podzielić w różyczki i położyć w żaroodpornym naczyniu. Gotowany na parze- posolić. Polać stopionym masłem, posypać serem i tartą bułką. Wstawić do piekarnika nagrzanego do temp. 180 i zapiec. Wyjąć, gdy ser się całkowicie stopi, a bułka zrumieni. Obficie posypać posiekanym koperkiem. Podawać z ziemniakami i sałatą.
Nastawić piekarnik na 150-180 stopni, aby się nagrzał. Kalafior umyć, podzielić na różyczki tak aby pozostawić jak najwięcej łodyżki podtrzymującej całą różyczkę. Każdą różyczkę pociąć na plasterki (dzięki pozostawionej łodyżce, plasterki się nie rozlecą). Kalafior posmarować oliwą, posolić i doprawić pieprzem. Włożyć kalafior do nagrzanego piekarnika na 15 min. Po tym czasie obrócić na drugą stronę i piec kolejne 10-15 min. Wyjąć kalafior z piekarnika i pozostawić go do przestygnięcia. Na niektórych plasterkach położyć listki szałwii i owinąć je boczkiem. Ponownie włożyć do piekarnika na 10-15 min. lub do momentu, aż boczek się zarumieni i będzie chrupiący. Podawać od razu.
Makaron z kalafiorem
Składniki:
– 50 g makaronu kokardki
– 100 g piersi z kurczaka, pokrojonej w paseczki
– pół małej cukini – 1/3 główki kalafiora, podzielonej na małe różyczki
– odrobina oleju
– kolendra
– słodka papryka, pieprz, sól
– łyżeczka masła
– ser cheddar (lub inny)
Przygotowanie:
Makaron ugotować al dente. Kalafiora również – na półtwardo, w osolonej wodzie. Surowego kurczaka posypać solą, pieprzem, papryką i kolendrą i odstawić na chwilę. Umytą, nieobraną cukinię pokroić w półplasterki. Na patelni rozgrzać odrobinę oleju i podsmażyć kurczaka na dużym ogniu. Zmniejszyć ogień, dodać masło i wrzucić cukinię. Gdy się zeszkli dodać odsączonego kalafiora, doprawić wszystko pieprzem, papryką i kolendrą. Dodać makaron, poddusić jeszcze przez chwilę wszystko na małym ogniu i wyłożyć na talerz. Posypać tartym serem.
Kalafiora umyć i pokroić na duże różyczki. W rondlu zagotować osoloną delikatnie wodę i wrzucić pokrojonego kalafiora. W momencie gdy woda powtórnie zawrze dodać sok z cytryny. Przykryć rondel i gotować ok. 5 min. – kalafior powinien zmięknąć, ale być jędrny. Odcedzić i opłukać zimną wodą. Odstawić do odsączenia. W tym czasie zmiksować pomidory razem z sokiem i przecedzić przez sitko, aby usunąć pestki. Oliwki opłukać, cukinię pokroić, oliwki pokroić w plasterki. Cebulę obrać i posiekać. Rozgrzać w rondlu oliwę i zeszklić na niej cebulę, często mieszając. Gdy zmięknie, dodać oliwki i cukinię. Mieszać przez 1 min., po czym wlać zmiksowane pomidory. Gotować kilka minut, do momentu aż sos zgęstnieje. Dodać posiekaną natkę, doprawić solą i pieprzem, po czy wrzucić kalafiora. Całość bardzo dokładnie wymieszać i podgrzać. Wyłożyć na półmisek i podawać.
Kalafior podzielić na części i podsmażyć na oliwie z każdej strony. Cebulę, czosnek i paprykę drobniutko posiekać – dodać do smażącego się kalafiora. Dolać sok pomidorowy i dusić pod przykryciem ok. 10 min. Dolać wino i gotować jeszcze 5 min. Doprawić do smaku pieprzem i gotować, aż kalafior będzie miękki, a sos stanie się gęsty. Na koniec dodać octu balsamicznego i dusić pod przykryciem ok. 3 min. Podawać na gorąco jako wyśmienitą przystawkę do mięs.
Curry z kalafiora
Składniki:
– 10 łyżek oleju kukurydzianego
– 2 łyżeczki nasion kopru włoskiego
– 1 duży liść laurowy
– 2 duże cebule, posiekane – 1 łyżeczka kurkumy, chilli, mielonej kolendry, mielonego kuminu
– 600 g kalafiora, podzielonego na różyczki
– 4 duże pomidory lub puszka dobrych pomidorów z sokiem
– 500 ml mleka
– 200 ml wody lub wywaru warzywnego
– sól
– 1/2 łyżeczki Garam Masala
– 1 łyżka (czubata) chilli pickle w oleju
– zielona kolendra
Przygotowanie:
W dużym żeliwnym garnku (z pokrywką) rozgrzać olej, gdy zacznie dymić wrzucić nasiona kopru i liść laurowy. Mieszając smażyć, aż przyprawy zmienia kolor. Dodać wtedy posiekane cebule, zmniejszyć ogień i smażyć przez 10 min. Wsypać przyprawy i mieszając smażyć. Następnie dodać różyczki kalafiora. Zwiększyć ogień i przesmażyć. Dodać pomidory, mleko, wywar, odrobinę soli. Przykryć, zmniejszyć ogień i dusić curry przez 15 min. Kalafior nie może się rozpadać, ale musi być dość miękki. Potem gotować jeszcze bez przykrycia aż sos się zredukuje i zgęstnieje.
Kalafior po indyjsku
Składniki:
– 1 duża głowa kalafiora
– 200 g mąki
– 2 łyżeczki przyprawy Garam Masala – 1 łyżeczka chilli
– 1 łyżeczka kurkumy
– 2 łyżki posiekanej kolendry lub pietruszki
– sól
– olej do głębokiego smażenia Przygotowanie: Kalafior obrać z zewnętrznych liści i zblanszować we wrzącej, lekko osolonej i dosłodzonej wodzie. Mąkę wymieszać z pozostałymi przyprawami i posiekaną kolendrą. Dodać taką ilość wody lub mleka, aby powstało lekko klejące ciasto. W wysokiej patelni rozgrzać dużą ilość oleju (około 1/3 wysokości). Kalafiora dzielić na kawałki i maczać w cieście, a następnie wrzucać na rozgrzany olej i smażyć do uzyskania złocisto-brązowego koloru. Odsaczyć z nadmiaru tłuszczu (np. na papierowych ręcznikach) i podawać.
Kalafior z groszkiem
Składniki:
– 1 główka kalafiora, pociąć na kawałki
– 1/2 szklanki zielonego groszku, świeży lub mrożony – 1/2 dużej cebuli, posiekać
– 1 łyzka kuminu
– 1 łyżka pieprzu Cayenne lub chilli w proszku
– 1/4 łyżki kurkumy
– 3 łyżki oleju
– sól
Przygotowanie:
Na patelni rozgrzać olej i wsypać przyprawy. Kalafiora włożyć do gorącej wody na 10 min. Wrzucić cebulę na patelnię, powinna połączyć się z przyprawami. Dodać kalafiora i smażyć 6-8 minut. Wrzucić groszek i zamieszać. Podawać na ryżu ugotowanym na sypko, czyli woda 2:1 ryż.
Kalafior zapiekany pod beszamelem
Składniki:
– 1 kalafior
– 250 ml kwaśnej śmietany (12% lub 18%)
– 6 płaskich łyżek mąki
– 0,75 l bulionu warzywnego (może być gotowy rosołek) – 20 dag sera łagodnego nadającego się do zapiekania
– pieprz świeżo mielony (1 łyżka)
– gałka muszkatołowa świeżo starta (1-2 łyżki)
– curry (1 łyżka)
– tarty korzeń lubczyku (do posypania)
Przygotowanie:
Kalafior umyć i podzielić na duże różyczki. Ugotować „al dente” (najlepiej na parze). Śmietanę wymieszać z mąką w misce lub dużym kubku. Masa powinna być gładka. Stopniowo, po łyżce dodawać bulion do śmietany i po każdej łyżce delikatnie mieszać. Ogrzaną masę śmietanowo-bulionową, przelać do grzejącej się w garnku reszty bulionu i wymieszać powoli, aż zabulgocze. Gotować jeszcze przez kilka minut – sos powinien być gęsty, o konsystencji tłustej śmietany. Pod koniec dodać pieprz, gałkę i curry, mieszać chwilę i zestawić z ognia. Gotowe warzywa ułożyć w naczyniu żaroodpornym. Zalać sosem. Na wierzch utrzeć warstwę sera i posypać lubczykiem.
Kalafior ugotować w osolonej wodzie, aż będzie miękki. Odcedzić, dodać masło i śmietanę. Rozgnieść jak ziemniaki na puree. Odsączyć na sitku. Dodać jajko i bułkę tartą, żeby wszystko się skleiło. Dodać cebulkę i pietruszkę. Formować kotleciki, obtaczać w bułce tartej i smażyć z dwóch stron na złoty kolor. Podawać z surówką.
Kalafior zapiekany z ryżem
Składniki:
– 2 woreczki ryżu ugotowane al dente
– 80 dag kalafiora
– gałka muszkatołowa
– 10 dag szynki gotowanej
– 4 jajka
– 100 ml mleka
– koperek
– 5 dag startego sera typu Ementaler
Przygotowanie:
Oczyścić kalafior, podzielić na małe różyczki. Gotować przez 5 min. w osolonej wodzie z dodatkiem szczypty gałki muszkatołowej. Osączyć. Szynkę pokroić w paseczki. Jajka zmieszać z mlekiem i serem, przyprawić. Ryż wymieszać z połową masy jajecznej. Umieścić w formie żaroodpornej. Na ryżu ułożyć warzywa i szynkę. Zalać resztą masy jajecznej. Wstawić do piekarnika nagrzanego do temp. 200 st. C. Zapiekać 20 min. Udekorować koperkiem.
Kalafior z sadzonym jajkiem
Składniki:
– 2 jajka
– oliwa z oliwek
– sól, pieprz
– 300 g różyczek kalafiora
– kurkuma, słodka papryka
– masło lub oliwa z oliwek
– koperek
Przygotowanie:
Koperek posiekać. Na patelni rozgrzać oliwę z oliwek. Jajka rozbić i wlać na patelnię. Posolić i dodać pieprzu do smaku. Smażyć dopóki całe białko się zetnie (żółtko powinno pozostać płynne). Wyłożyć na talerz i posypać szczyptą koperku. Wodę w garnku posolić i ugotować. Do gotującej się wrzucić różyczki kalafiora. Gotować tak, żeby nie przegotować, jakieś 5-7 min. Następnie odcedzić. Kalafior wymieszać z masłem lub oliwą z oliwek, koperkiem i przyprawami wg. uznania. Podawać z jajkiem.
Kalafiora podzielić na różyczki lub rozmrozić. Pomarańcze obrać. Ze skórki z jednej pomarańczy usunąć biały miąższ, sok wycisnąć. Do rondelka wlać wywar, sok pomarańczowy, dodać curry, sól i pieprz, skórkę pomarańczową pokrojoną w juliannę zagotować, śmietanę wymieszać z mąką i dodać do wywaru, sos doprawić solą, pieprzem i cukrem. Kalafiora ugotować w oddzielnej osolonej wodzie, polać sosem i podawać.
Kalafior z serkiem i miodem
Składniki:
– 1 kalafior
– ok. 150 g sera niebieskiego
– 100 ml śmietanki 36%
– mały kieliszek (40 ml) białego wina
– odrobinka soli
– jedna garsteczka orzechów włoskich
– 2 łyżeczki miodu, najlepiej gryczanego
Przygotowanie:
Kalafior ugotować z łyżeczką cukru i łyżką oliwy. Do gorącej śmietany dodać rozkruszony serek i dolać wino. Dodać odrobinę soli. Wyciągnąć kalafior z wody, ułożyć na talerzu, polać sosem i odrobiną miodu. Posypać całość lekko rozgniecionymi orzechami.
Na patelni rozgrzać masło klarowane lub oliwę. Kalafior podzielić na różyczki, posiekać cebulę, obrać marchew i ziemniaki. Do rondla lub na patelnię dodać kalafiora, pokrojona kostkę marchew i cebulę, chwilkę smażyć. Obrane ziemniaki pokroić w kostkę, zalać całość wodą i dusić 30 minut. Dodać śmietanę, serek topiony i natkę pietruszki lub koperek. Można całość zblendować.
Puree z kalafiora
składniki:
– cały kalafior
– dwie łyżki śmietany
– sól i pieprz
– dwie łyżki masła
– bulion
– opcjonalnie: koperek, oliwa
Kalafiora ugotować w bulionie lub w wodzie do miękkości. Wodę można dodatkowo lekko pocukrzyć łyżeczką cukru. Masło roztopić w rondelku. Ugotowanego kalafiora bardzo dokładnie zmiksować na gładką masę, dodać masło i śmietanę, posolić do smaku, doprawić pieprzem. Udekorować koperkiem. Puree jest idealnym dodatkiem do mięs i ryb.