Dieta przy chorobach tarczycy – nadczynność i niedoczynność

Tarczyca odpowiedzialna jest za regulację metabolizmu całego organizmu. Hormony tarczycy, tyroksyna i trójjodotyronina, wpływają na regulację podstawowej przemiany materii i termogenezy, na pracę układu nerwowego i krążenia. Zaburzenia w funkcjonowaniu gruczołu moją mieć niebezpieczne konsekwencje dla zdrowia.

Przy niedoborze hormonów tarczycy dochodzi do spowolnienia przemiany materii czyli niedoczynność tarczycy. Najczęstsze objawy niedoczynności tarczycy to:

• Odczucie zmęczenia
• Senność
• Męczenie się
• Bóle głowy
• Zaparcia
• Wypadanie włosów
• Uczucie zimna
• Suchość skóry

Niedoczynność tarczycy leczy się przez podawanie jej hormonów, a także stosowanie odpowiedniej  diety.Jednym z najważniejszych składników niezbędnych dla prawidłowego funkcjonowania tarczycy jest jod. Około 80% całkowitej ilości jodu znajduje się właśnie w tarczycy. Jod jest składnikiem hormonów trójjodotyroniny i tyroksyny.

Niedobór tego pierwiastka może doprowadzić do niedoczynności tarczycy, przerostu gruczołu i powstania tzw. wola, zaburzenia płodności (poronienia), opóźnienia rozwoju fizycznego i umysłowego. Niedobory jodu występują głównie w południowej części Polski, gdzie w naturalnym środowisku jest zbyt mało tego pierwiastka. Dlatego też na obszarach, gdzie są niedobory jodu stosuje się jodowanie soli kuchennej. Najwięcej jodu znajduje się w rybach morskich.

W diecie znajduje się jednak wiele substancji tzw. wolotwórczych, które utrudniają wykorzystanie jodu z pożywienia, a także syntezę hormonów. Są to siarkocyjaniny – ich źródłem jest kapusta, brokuły, brukselka, kalafior oraz hemaglutyniny – ich źródłem są nasiona roślin strączkowych. W diecie chorych z niedoczynnością tarczycy ich ilość powinna być ograniczona. Niewskazane są również orzeszki ziemne.

W niedoczynności tarczycy powinno się także zadbać o odpowiednią podaż białka, tak aby pokrywało ono 15% zapotrzebowania na energię. Dobrym źródłem białka jest chude mięso drobiowe, ryby, chudy nabiał i napoje mleczne (jogurt, kefiry).

Bardzo ważna jest również odpowiednia ilość składników mineralnych w diecie, takich jak: żelazo, magnez, potas, selen czy cynk. Niedobór żelaza czy selenu może wpływać na nieprawidłową przemianę hormonów do ich aktywnych form.

Nadczynność tarczycy z kolei spowodowana jest nadmierną produkcją hormonów.

Najczęstsze objawy nadczynności to:

• Utrata masy ciała
• Arytmie
• Nadpobudliwość
• Drżenie rąk
• Nadmierna potliwość
• Obrzęki
• Biegunki

W nadczynności tarczycy dochodzi do zwiększenia zużycia tlenu, przemiany białek, tłuszczów i węglowodanów. Dieta jest jedynie uzupełnieniem leczenia farmakologicznego i polega na dostarczeniu zwiększonej ilości energii, białka, witamin i składników mineralnych.

Bardzo ważna jest odpowiednia podaż białka ze względu na występujący nasilony jego rozpad. Zaleca się podawać około 1,5-2 g białka na kilogram masy ciała na dobę. Dobrym źródłem pełnowartościowego białka u osób z nadczynnością tarczycy powinny być produkty mleczne, takie jak: mleko, napoje mleczne fermentowane, sery, a także jaja, chude gatunki mięs i ryby.

W związku z dużym zapotrzebowaniem na składniki odżywcze należy zadbać o gęstość odżywczą diety. Należy więc unikać tzw. pustych kalorii, jak: słodycze, słone przekąski, a zamiast nich wybierać pełnowartościowe przekąski czy desery jak: budynie, koktajle mleczne, sałatki owocowe, musy. Posiłki powinno się spożywać regularnie 5-6 razy dziennie.

W nadczynności tarczycy wzrasta ponadto zapotrzebowanie na składniki mineralne i witaminy, dlatego dieta powinna być urozmaicona. Dla prawidłowego funkcjonowania tarczycy niezbędna jest witamina A. Źródłem witaminy A w diecie są produkty pochodzenia roślinnego, dostarczające tzw. prowitaminy A (karotenów), takie jak: marchew, pomarańczowa papryka, pomidory, morele, brzoskwinie, etc.

Przy nadczynności tarczycy nie zaleca się mocnych naparów z herbaty i kawy, które mogą wpłyną pobudzająco na pracę serca i układ nerwowy.

Przykładowy jadłospis przy niedoczynności tarczycy, dostarczający odpowiednią ilość jodu:

Śniadanie:

Muesli wielozbożowe, kilka orzechów, cząstki mandarynki, jogurt naturalny, do picia szklanka soku wyciśniętego z pomarańczy

II Śniadanie:

Kromka pełnoziarnistego pieczywa z pastą z tuńczyka, sałatka z warzyw sezonowych, woda mineralna

Przekąska:

Kiwi, mandarynka

Obiad:

Zupa-krem z dyni, cielęcina duszona w jarzynach, kasza gryczana, fasolka szparagowa z wody

Kolacja:

Ryba po grecku, kromka pełnoziarnistego pieczywa, woda mineralna.

Jadłospis białkowy – zalecany dla chorych na nadczynność tarczycy:

Śniadanie:

Jogurt naturalny (150 g), 2 kanapki z chudą wędliną, pomidorem i sałatą, herbata lub kawa bez cukru

II Śniadanie:

Dwie kanapki z polędwicą i serem żółtym, papryką i ogórkiem, banan

Obiad:

Pierś z kurczaka z grilla, ziemniaki, marchewka z groszkiem, surówka z selera

Kolacja:

Jogurt owocowy (1,5% tłuszczu), 2 kanapki z chudą wędliną, surówka z brokułów, jabłko

Wartość odżywcza: energia 1406 kcal, białko 93 g, tłuszcze 43 g, węglowodany 180 g.

zobacz również:

1. Fitoterapia na choroby kobiece

2. Fibromialgia – objawy tajemniczej choroby

3. Choroby i dolegliwości od długiego siedzenia przy biurku

4. Choroby paznokci – objawy