Najsłynniejsze zupy – różne przepisy z całego świata – jak serwować zupę?

Wartość odżywcza, smak i konsystencja zup powinny harmonizować z innymi daniami. W zależności od podstawowego składnika mogą być zupy: mleczne, na wywarze z mięsa i warzyw, gęste lub rzadkie, zawierające dodatki takie jak: mięso, ryby, drób i warzywa, lub wreszcie zupy lekkie i esencjonalne.

Już w epoce kamiennej, jak potwierdzają archeologiczne znaleziska, jadano pierwsze zupy ze zbóż. W pałacu cesarskim w Chinach rozsmakowano się w zupach rybnych i z wkładką mięsną. Dzisiaj jedzenie zupy i dań jednogarnkowych jest trendy i święci swój triumf. Na co dzień zajadamy zaledwie kilkanaście rodzajów zup, natomiast na świecie doliczono się prawie tysiąca wariacji tego kulinarnego fenomenu. Znają je wszystkie kuchnie świata. Także w polskiej kuchni domowej zupy zajmowały i nadal zajmują bardzo ważne miejsce. Większość z nas wręcz nie wyobraża sobie obiadu bez zupy, zwłaszcza w porze jesiennych i zimowych chłodów.

Równie ważne jak sama zupa jest odpowiednie podanie zupy, zwłaszcza na obiadach rodzinnych czy eleganckich spotkaniach towarzyskich. Talerz z zupą ustawia się na talerzu płaskim lub bezpośrednio na stole. Łyżka powinna być położona wcześniej na stole z prawej strony talerza lub może być przyniesiona z talerzem na tacy, w takim przypadku najpierw stawia się talerz, a następnie kładzie się łyżkę. Nie wolno natomiast wkładać łyżki do zupy, kłaść na talerzu płaskim lub przynosić jej w ręku. W talerzach podaje się przede wszystkim zupy podprawione oraz zupy z dodatkami, takie jak: rosół z makaronem, bulion z kołdunami, barszcz z uszkami, kura w rosole.

Przy serwowaniu kury w rosole, układa się pełny komplet sztućców, tj. widelec, nóż i łyżkę, a talerz z zupą musi być ustawiony na talerzu płaskim, należy również pamiętać o podaniu dodatkowego talerzyka na odpadki. Do niektórych zup, takich jak żurek, kapuśniak, barszcz zabielany, podaje się oddzielnie ziemniaki lub puree na talerzyku, który ustawia się z prawej strony talerza nad łyżką. Zupy chłodnik mogą być podawane w talerzach głębokich. Zupy czyste, takie jak barszcz, bulion, oraz niektóre chłodniki podaje się w bulionówkach o dwóch uszkach. Dodatki występujące przy tego rodzaju zupach podaje się zawsze oddzielnie. Bulionówkę stawia się na talerzu, który należy wyłożyć serwetką papierową. Łyżkę deserową zawsze kładzie się z prawej strony. Przygotowaną bulionówkę wraz z zupą ustawia się tak, by uszka były ustawione równolegle do krawędzi stołu. Jako dodatki do zup czystych podaje się paszteciki, diablotki oraz żółtka. Diablotki i paszteciki układa się na oddzielnym talerzu i ustawia się z lewej strony bulionówki, natomiast jeżeli podaje się dodatkowo widelczyk, to należy dodatki wraz z nim ustawić z prawej strony. Żółtka podaje się w kieliszku do jajka, zawsze z lewej strony.

Zupy kremy, jak również zupy czyste mocne typu consomme (mocny rosół) z dodatkiem pokrojonego mięsa, podprawione żółtkiem podaje się w specjalnych filiżankach porcelanowych z jednym uszkiem. Filiżanki ustawia się na talerzach wyłożonych serwetkami papierowymi wraz z łyżeczkami deserowymi, które układa się z prawej strony na talerzykach. Uszko filiżanki powinno być zwrócone w lewą stronę jedzącego. Groszek ptysiowy (tj. profitrolki) do kremów podaje się w ostatniej chwili w celu zachowania ich świeżości i kruchości. Można też wsypać ten dodatek przy stole po ustawieniu filiżanek lub na stoliku pomocniczym.

Zupy specjalne, takie jak: zupa z przepiórczych jaj, z żółwia, z wieloryba, itp., podaje się w małych porcelanowych filiżankach wraz z łyżeczką do mokki. Filiżankę stawia się na małym talerzyku bez serwetki wraz z łyżeczką z prawej strony. Tak przygotowaną filiżankę podaje się (z prawej strony) uszkiem zwróconym również w prawą stronę. Do tych zup podaje się dodatki takie jak: szparagi, grysik, bardzo drobne kluseczki, paski mięsa, szpik, przepiórcze jaja itd. Najbardziej wykwintnym sposobem jest podawanie zup w platerowych kubkach, które stawia się na małych talerzach uszkami skierowanymi w lewą stronę. Z prawej strony należy ułożyć łyżkę deserową. W kubkach tych podaje się przede wszystkim zupy podprawione śmietaną i żółtkiem, zupy jarzynowe-kremy oraz chłodniki. Bulionówek, filiżanek oraz platerowych kubków z zupą nie należy przenosić bezpośrednio w ręku, lecz zawsze na tacy. Bardzo często zupę jarzynową przygotowana na francuski bądź włoski sposób podaje się w specjalnym garnku (nelsonka) w którym została przygotowana. Zupa ta jest duszona, posypana serem-parmezanem i zapiekana. Kelner ustawia nelsonkę z zupą na tacce wraz z łyżką wazową. Przed podaniem stawia się przed gościem podgrzany talerz głęboki i łyżkę.

Zupa ma postać płynnego wywaru powstałego poprzez gotowanie w wodzie składników takich jak mięso i warzywa. Dzięki procesowi gotowania składniki te przechodzą do wywaru i stają się w ten sposób łatwiej strawne dla człowieka. Dzięki temu właśnie zupy są daniem wyjątkowo wartościowym i odżywczym, a przy tym zazwyczaj lekkostrawnym. Liczne zalety zup zadecydowały o ich dużej popularności na całym świecie. Ten rodzaj potraw został wynaleziony wiele tysięcy lat temu, na długo przed tym, zanim stworzono naczynia ceramiczne, które znacznie ułatwiły gotowanie zup. Jedną z ciekawszych informacji z historii zup jest fakt, że ich wielbicielem był m.in. smakosz Ludwik XIV. Miłośnikami zup są m. in. Czesi.

W ich kuchni znaleźć można wiele przepisów na pyszne, gęste i sycące zupy, np. ziemniaczaną, cebulową czy czosnkową. Popularna jest także gęsta zupa z mięsem podobna do gulaszu, podawana w wydrążonym bochenku chleba. Na uroczyste okazje, podobnie jak w Polsce, często podaje się rosół wołowy z małymi kluseczkami.

Francuzi są również miłośnikami zup o niezwykłych smakach. Ich popisowym daniem jest zupa cebulowa, serwowana z grzankami posypanymi serem żółtym. Wykwintną francuską zupą jest także bouillabaisse, przygotowywane z ryb i owoców morza.

Na Węgrzech do wielu potraw dodaje się paprykę. Jest ona składnikiem m. in. węgierskiej zupy paprykowej, ostrego dania przygotowywanego na bazie wieprzowiny. Znaną węgierską zupą jest także zupa gulaszowa. Kuchnia rosyjska obfituje w sycące ale smaczne dania, doskonałe na zimę. Jednym z nich jest zupa mięsna o nazwie solianka.

Ponadto w kuchni tego narodu można znaleźć wiele innych, gęstych i sycących zup. Za naszą wschodnią granicą popularne są także zupy na słodko, takie jak np. zupa migdałowa. Australia nie ma w swojej kuchni zbyt wielu zup. Australijczycy zajadają się zupą z ryżem z cukinii.

Przyrządza się ją na bazie bulionu warzywnego lub mięsnego. Może ona być podawana z całymi kawałkami cukinii lub jako zupa-krem. Chińczycy mają w swojej kuchni m.in. zupę podobną do polskiego rosołu. Przyrządza się ją na bazie bulionu drobiowego z grzybami mung i pędami bambusa, a podaje z makaronem sojowym. Chińskie zupy zyskują niezwykły smak dzięki egzotycznym przyprawom takim jak imbir, sos sojowy czy specjalne mieszanki ziołowe.

Składniki: 2 szalotki, 1 ząbek czosnku, sól, 35 dkg brokułów, 50 dkg brukselki, 2 dkg masła lub margaryny, pieprz, 850 ml bulionu, cukier, 15 dkg gęstej kwaśnej śmietany.
Przygotowanie: Czosnek i szalotkę pokroić w małą kostkę. Brukselkę oczyścić, brokuły podzielić na różyczki. W garnku rozgrzać masło, zeszklić na nim czosnek i szalotki. Dodać brokuły oraz brukselkę. Krótko podsmażyć. Podlać bulionem i dusić pod przykryciem ok. 15 min. Zupę zmiksować. Dodać śmietanę, zagotować. Przyprawić solą, czarnym pieprzem i cukrem. Zupę rozlać do miseczek. Można udekorować śmietaną, brokułami lub podawać z grzankami.

Składniki: 5 niskokalorycznych jogurtów naturalnych, 20 dag łuskanych orzechów włoskich, 2 ząbki czosnku, koperek, szczypiorek, sól.
Przygotowanie: Jogurty wlać do wazy. Dodać posiekane orzechy, obrany wyciśnięty czosnek, drobno pokrojony koperek, szczypiorek i starannie wymieszać wszystkie składniki. Nieco orzechów, koperku i szczypiorku można zostawić do przybrania po wierzchu. Wazę z chłodnikiem wstawić do lodówki na co najmniej 2 godz. przed podaniem.

Składniki: porcja warzyw i przypraw na bulion, 1 cebula, 1 główka czosnku, 4 łyżki posiekanej natki pietruszki, 4 łyżki tartego żółtego sera, 4 jaja, 4 kromki pszennego chleba, sól, pieprz.
Przygotowanie: Warzywa na bulion obrać, dokładnie umyć i wraz z przyprawami włożyć do garnka zalewając 2 litrami wody. Dodać również przekrojone na połówki 3 ząbki czosnku oraz opieczoną nad palnikiem cebulę. Gotować ok. 90 min., po czym odcedzić. Do czystego bulionu dodać przeciśnięte przez praskę 4-5 ząbków czosnku. Gotować ok. 10 min., doprawić do smaku solą i pieprzem. Dodać chleb i ser i zmiksować. Zupę nalewać do miseczek, do każdej porcji wbijać delikatnie jajo. Każdą porcję zupy posypać natką pietruszki.

Składniki: 3-4 pory, 2 cebule, 4 łyżki masła (można zastąpić olejem), 1 l bulionu z kostki (zamiast bulionu można wlać wodę), opcjonalnie 1 gruby plaster szynki, 250 g łagodnego serka topionego (typu złoty ementaler), ewentualnie 1/2 szklanki gęstej śmietany, sól, pieprz.
Przygotowanie: W dużym garnku rozgrzać masło. Pory umyć, białe i jasnozielone części pokroić w plastry i zeszklić na maśle razem z posiekaną cebulą, mieszając od czasu do czasu drewnianą łyżką (ciemnozielone części porów nadają się wyłącznie do wywarów). Po upływie kilku minut zalać pory wrzącym bulionem albo wrzącą wodą, dodać sól i pieprz. Gotować pod przykryciem około 20 min., następnie dodać serek topiony i wymieszać. Gdy serek się całkowicie rozpuści, można wlać śmietanę. Wsypać do zupy pokrojoną w kosteczkę szynkę i zdjąć garnek z ognia. Można podawać posypaną tartym serem lub usmażoną cebulką.

Składniki: 2 udka z kurczaka, 1/2 kg świeżego szpinaku, cebula i por drobno pokrojone, 1/4 szklanki ryżu, 3 szklanki gęstego jogurtu, 2-3 ząbki czosnku, łyżka kuminu, łyżeczka chilli, opcjonalnie 100 g fety, 2-3 łyżki oliwy, sól.
Przygotowanie: Ugotować rosół z udek kurczaka, oddzielić mięso od kości. Szpinak wymyć, odciąć łodygi, pociąć w szerokie paski. W rondlu rozgrzać oliwę, wsypać cebulę, kumin, chilli i smażyć do zarumienienia. Włożyć szpinak i ciągle mieszając dusić 3-4 min. Dodać por i ryż, wlać 3 szklanki wody, 2 szklanki rosołu i gotować 15-20 min. Kilka minut przed zakończeniem gotowania dodać mięso z kurczaka, zestawić i przestudzić. Jogurt zmiksować z roztartym czosnkiem i solą i wlewać powoli do ciepłej zupy, uważając, żeby się nie zwarzył. Podgrzać, posypać pokruszonym serem feta.

Składniki: 6 cebul (ok. 400 g), 1 łyżka mąki, 60 g masła, 4 łyżki śmietanki, 100 g tartego sera, 6 dużych grzanek z białego chleba, sól, pieprz.
Przygotowanie: Cebule pokrajać drobno i przesmażyć an maśle na ciemnozłoty kolor, oprószyć mąką, wymieszać, chwilę podrumienić, po czym dodać sól, pieprz i ok 1/2 l wody. Gotować na wolnym ogniu ok 20 min. Dodać śmietankę, rozlać na porcje, na wierzchu położyć jedną lub dwie francuskie grzanki. Opcjonalnie można zasypać tartym serem i wstawić do bardzo gorącego piekarnika na 10-15 min.

Składniki: 6 -7 szklanek wywaru z kurczaka, 1/2 szklanki drobniutkiego makaronu lub ryżu, 3 jajka, sok z dwóch cytryn, sól, świeżo zmielony czarny pieprz, kilka plasterków cytryny do przybrania.
Przygotowanie: Makaron/ryż ugotować w wywarze z kurczaka zgodnie z instrukcją na opakowaniu. Gdy już jest ugotowany, ubić jajka, połączyć je z sokiem z cytryny i łyżką stołową zimnej wody. Ucierając, powoli wlewać do nich łyżkę wazową gorącego wywaru, potem kolejną i jeszcze jedną. Następnie jajka wlać do wywaru, zupę zdjąć z ognia, mieszać i doprawić solą i pieprzem. Zupę podawać od razu przybraną plasterkami cytryny. Przy dodawaniu jajek trzeba bardzo uważać, aby się nie ścięły – nie można już doprowadzać zupy do wrzenia.

Składniki: 1 dynia (1,5 – 2, 5 kg), 2 cebule, 3 ziemniaki, 3 pomidory, 1 łyżka koncentratu pomidorowego, 1 łyżka masła, pół łyżeczki kurkumy, pół łyżeczki ostrej papryki, pieprz, sól, olej, 1 śmietana.
Przygotowanie: Dynię obrać, wypestkować, pokroić na małe kawałki. Cebule obrać i pokroić na plasterki. Podsmażyć na oleju cebule, dodać dynię i chwilę razem smażyć. Dodać 2 litry wody oraz obrane i pokrojone na kawałki ziemniaki. Pomidory sparzyć, obrać ze skóry i wypestkować. Dodać do zupy pomidory, koncentrat pomidorowy, kurkumę, ostrą paprykę i gotować 30 – 40 min. Zupę zmiksować, zagotować. Śmietanę zahartować i dodać do zupy. Doprawić pieprzem i solą.

Składniki: 1 cebula, 3 ząbki czosnku, 1 łyżka świeżo startego imbiru, 3 ziemniaki, 2 marchewki, 200 g soczewicy z puszki lub suchej, 1 litr bulionu warzywnego, 2 łyżeczki curry, 1 łyżeczka kurkumy, 1 łyżeczka chilli, sól do smaku, oliwa, opcjonalnie 3 łyżki pestek z dyni.
Przygotowanie: Cebulę, marchewkę, ziemniaki pokroić w małą kostkę. Czosnek przecisnąć przez praskę. Oliwę rozgrzać w dużym garnku, wrzucić cebulę, czosnek i imbir oraz wszystkie przyprawy. Po około 1-2 min. dodać marchew, ziemniaki i soczewicę i podsmażać przez minutę, wlać bulion. Gotować na średnim gazie 30-40 min., co jakiś czas mieszając. Dodać sól, przyprawy. Gotować kolejne 5-10 min. (soczewica powinna się rozpaść, a ziemniaki i marchew być miękkie). Zupę lekko zmiksować. Można podawać z podprażonymi pestkami dyni.

Składniki: 1 torebka miso (do kupienia w sklepie ze zdrową lub orientalną żywnością), włoszczyzna, 1 serek tofu, 1 pęczek szczypiorku, garść grzybków shiitake.
Przygotowanie: Grzyby namoczyć i ugotować. Ugotować wywar z włoszczyzną w 1 litrze wody. Gotować przez 30 min. na wolnym ogniu pod przykryciem. Wyjąć warzywa. Do wywaru dodawać koncentrat zupy miso, lekko podgrzewać mieszając. Nie wolno doprowadzić do wrzenia. Ilość dodawanego koncentratu zależy od gustu kucharza. Pokroić tofu w kostkę, posiekać szczypiorek. Do miseczek włożyć tofu i ugotowane grzybki, zalać zupą i przyozdobić szczypiorkiem. Zupa wspaniale smakuje zimą, bo bardzo rozgrzewa.

Składniki: 50 dag wołowiny (nie przerośniętej), 30 dag wieprzowiny (bez tłuszczu), 2 cebule, tłuszcz do smażenia (olej, smalec), 2 marchewki, 1 pietruszka, kawałek selera, 2-3 średnie ogórki kiszone, 2 lub 3 łyżki słodkiej papryki, 3 ząbki czosnku, liść laurowy, majeranek, kilka ziaren rozgniecionego czarnego pieprzu, czuszka lub ewentualnie 2-3 papryczki piri-piri, łyżka przecieru pomidorowego, 8-10 średnich ziemniaków, sól, cukier do smaku.
Przygotowanie: Pokroić mięso w kostkę i obsmażyć w tłuszczu (olej, smalec) na patelni. Przełożyć mięso do dużego garnka i zalać ok. 1,5 l wody. Na pozostałym tłuszczu obsmażyć lekko wszystkie warzywa i dodać do zupy. Następnie dodać 2 lub 3 łyżki mielonej (zupa musi być dość intensywnie czerwona) słodkiej czerwonej (najlepsza jest węgierska) papryki, łyżkę przecieru pomidorowego, rozgniecione ziarna pieprzu czarnego i kilka ząbków czosnku, liść laurowy oraz czuszkę lub w zastępstwie piri-piri. Zakryć i gotować na wolnym ogniu nawet do 2,5 godziny. Po pół godzinie dodać pokrojone w paseczki ogórki kiszone. Ziemniaki gotować osobno w mundurkach i gdy będą miekkie należy je obrać ze skórki i pokroić i dodać do zupy tuż przed podaniem lub też w osobnej miseczce. Całość doprawić solą, cukrem i lekko posypać majerankiem.