Osteoporoza to podstępna choroba układu kostnego, która przez długi czas rozwija się bezobjawowo. Doprowadza ona do zwiększonej łamliwości kości i zaburzenia mikroarchitektury tkanki kostnej. Zazwyczaj pierwszym jej widocznym objawem jest złamanie kości w wyniku pozornie niegroźnego wypadku. Niestety, zwykle świadczy to o dużym zaawansowaniu tego schorzenia. Osteoporoza często daje o sobie znać poprzez bóle pleców, drobne urazy czy przygarbienie. My jednak ignorujemy te symptomyy, tłumacząc je zmęczeniem lub przepracowaniem. Zrzeszotnienie kości znacznie częściej występuje u kobiet, szczególnie tych, które są w wieku okołomenopauzalnym. Na szczęście osteoporozie można zapobiec! Jak wygląda jej profilaktyka?
Na osteoporozę cierpi co trzecia kobieta po 50. roku życia. Choroba ta nie oszczędza także mężczyzn, choć chorują oni rzadziej. Zrzeszotnienie kości nie jest jednak typowe dla starszych osób. To schorzenie, które może dotyczyć każdego z nas. Wymaga ono leczenia i odpowiedniej profilaktyki. Osoby zagrożone osteoporozą powinny regularnie wykonywać badanie gęstości kości, czyli densytometrię.
Czym jest osteoporoza?
Osteoporoza to poważna choroba układu kostnego, która może prowadzić do deformacji sylwetki i licznych problemów zdrowotnych. Wynika ona ze znacznej utraty masy kostnej, co skutkuje uszkodzeniami kości i zaburzeniami w ich strukturze. Zrzeszotnienie kości częściej dotyka kobiety w okresie okołomenopauzalnym. Gęstość kości zaczyna się u nich zmniejszać już na 2-3 lata przed ostatnią miesiączką. Wpływa na to typowy dla klimakterium spadek produkcji estrogenów w jajnikach. Te żeńskie hormony płciowe odpowiedzialne są za prawidłową gospodarkę wapniową organizmu. Ich niedobór sprzyja nasileniu działania komórek kościogubnych, czyli osteoklastów. Resorbują one kości, sprawiając, że wapń i fosforany przedostają się do krwi i zostają wydalane z moczem.
Objawy osteoporozy
Osteoporoza długo może rozwijać się bezobjawowo. Jej pierwszym zauważalnym symptomem jest zazwyczaj złamanie kości. Dolegliwości bólowe zależą od miejsca, w którym doszło do urazu. Najczęściej złamania dotyczą kręgosłupa, nadgarstka i bliższego odcinka kości udowej. Uszkodzenie kręgów nierzadko przebiega bezboleśnie. Bóle kręgosłupa, jeśli już się pojawią, mogą być uznane przez lekarza za wynik przepracowania bądź reumatyzmu. Towarzyszą im dolegliwości ze strony układu pokarmowego i oddechowego. Najbardziej charakterystyczna dla osteoporozy jest utrata wzrostu, związana ze złamaniami kolejnych kręgów. Zrzeszotnienie kości może przyczynić się do zniekształcenia sylwetki i pojawienia się tak zwanego wdowiego garbu. Co gorsza, złamanie kości udowej często kończy się zgonem w pierwszym roku od doznania urazu.
Przyczyny osteoporozy pierwotnej i wtórnej
Osteoporoza pierwotna występuje u dojrzałych mężczyzn i kobiet po menopauzie. Zagrożenie tą podstępną chorobą wzrasta wraz z wiekiem. Predysponują do niego także czynniki genetyczne, niedobór estrogenów, niska waga ciała, palenie tytoniu oraz częste picie kawy. Istotny jest także tryb życia: niewielka aktywność fizyczna i dieta uboga w białko, wapń i witaminę D sprzyjają schorzeniu. Osteoporoza wtórna bywa wynikiem działania stosowanych leków. Głównymi winowajcami są glikokortykosteroidy, heparyna czy leki przeciwpadaczkowe. Często towarzyszy ona również nadczynności tarczycy, cukrzycy, reumatoidalnemu zapaleniu stawów i zesztywniającym zapaleniom stawów kręgosłupa. Zrzeszotnienie kości rozwija się także równolegle z chorobami nerek, stanami zapalnymi jelit, chorobami wątroby i celiakią. Schorzenia te wiążą się z zaburzeniami wchłaniania wapnia, co jest bezpośrednią przyczyną utraty tkanki kostnej.
Osteoporoza – jak wygląda jej profilaktyka?
W profilaktyce osteoporozy kluczowa jest odpowiednia dieta. Musi ona dostarczać nam dostateczne ilości wapnia. W tym celu zalecane jest spożywanie mleka i jego przetworów, a także roślin strączkowych, warzyw kapustnych, morskich ryb, orzechów i innych bakalii, kaszy gryczanej i jaglanej, oleju lnianego oraz oliwy z oliwek. Jeśli nasza gęstość kości jest niska mimo stosowanej diety, przydatne mogą być suplementy wapniowe przyjmowane w niewielkich ilościach, ale często. Jest to istotne, ponieważ wchłanianie tego minerału zmniejsza się wraz ze wzrostem jego dawki. Dodatkowo musimy dostarczać naszemu organizmowi wystarczającą ilości witaminy D. Jest ona naturalnie wytwarzana w naszej skórze, jednak proces ten jest blokowany przez kremy przeciwsłoneczne z wysokim filtrem. Witamina D zapewnia właściwe wchłanianie wapnia, a także zapobiega stanom depresyjnym.
Jak zapobiec osteoporozie?
Osteoporoza jest niebezpieczna, ponieważ sprzyja złamaniom kości w wyniku niegroźnych sytuacji. Przez nią najzwyklejsze potknięcie się na chodniku może być fatalne w skutkach. Z tego powodu lekarze zwracają uwagę na to, jak istotna jest kwestia aktywności fizycznej osób zagrożonych zrzeszotnieniem kości. Dobra kondycja chroni przed upadkami i pozwala na utrzymanie odpowiedniej siły mięśni, co pozwala na zachowanie równowagi ciała. Ćwiczenia nie powinny być jednak zbyt obciążające. Zamiast intensywnego fitnessu czy jazdy na rowerze lepiej wybrać pływanie, spacery, areobik w wodzie czy nordic walking. Taki ruch pozwoli nam na utrzymanie formy, ale nie grozi urazami. Warto również wprowadzić pewne modyfikacje w naszym mieszkaniu, aby uniknąć ryzyka upadku. Zwińmy dywany, oświetlmy drogę do łazienki i nie stawiajmy na podłodze rzeczy, o które możemy się potknąć.
Osteoporoza – diagnostyka i leczenie
Niezwykle ważne jest rozpoznanie osteoporozy zanim dojdzie do złamania. Dlatego osoby znajdujące się w grupie ryzyka powinny regularnie badać gęstość mineralną kości, czyli wykonywać densytometrię. Paniom w wieku okołomenopauzalnym lekarze zalecają, by badały się nawet co rok. Gdy specjalista stwierdzi u nas osteoporozę, może wdrożyć odpowiednie leczenie. Przekwitającym kobietom zalecana jest hormonalna terapia zastępcza, która uzupełnia niedobór estrogenów. Mężczyznom w podobnej sytuacji lekarze zalecają stosowanie androgenów. Zapisywane są również suplementy wapniowe i fosforanowe oraz leki, takie jak steroidy anaboliczne, kalcytonina czy preparaty moczopędne. Odpowiednia dieta i aktywność fizyczna na świeżym powietrzu mogą jednak zapobiec konieczności leczenia. Warto zadbać o profilaktykę osteoporozy odpowiednio wcześniej, by długo cieszyć się zdrowiem i sprawnością.
Więcej na temat radzenia sobie z osteoporozą i innymi dolegliwościami związanymi z menopauzą znajdziecie na naszym portalu Menopauza.pl!
