Czy podawać dziecku leki przeciwbólowe?

Badania (GFK Polonia, kwiecień 2013) pokazują, że kobiety, które są główną grupą kupującą leki przeciwbólowe OTC, nie zawsze są świadome ich składu, działania oraz możliwości podawania dzieciom, co może wywoływać negatywne skutki dla ich zdrowia. W wielu przypadkach dzieci traktowane są jak dorośli, otrzymując leki w niewłaściwy sposób. Jedynie 52% matek potrafiła poprawnie przyporządkować działanie przeciwbólowe, przeciwgorączkowe i przeciwzapalne do dwóch najpopularniejszych substancji na rynku: ibuprofenu i paracetamolu.
Zrealizowane badania stały się punktem wyjścia do zapoczątkowania kampanii edukacyjnej „Wiedza nie boli”, której głównym celem jest poprawa stanu wiedzy Polaków o lekach przeciwbólowych OTC.

Wiele osób podaje dzieciom leki przeciwbólowe przeznaczone wyłącznie dla dorosłych. Jest to błąd, ponieważ leki dla dorosłych zwykle różnią się substancją czynną i jej dawką zawartą w leku. Może się okazać, że preparat, który podamy dziecku zawiera zbyt dużą dawkę substancji leczniczej, co może prowadzić do przedawkowania i wystąpienia u niego objawów zatrucia, niekiedy groźnych dla życia. Dzielenie tabletek przeznaczonych dla dorosłych i podawanie ich naszym pociechom także nie jest dobrym pomysłem. Należy pamiętać, że większość tabletek jest specjalnie powlekanych i rozpuszcza się dopiero w żołądku lub jelitach, dzięki czemu zmniejszone jest ryzyko podrażnienia np. przełyku. Dzielenie tabletki pozbawia ją tej powłoki, dlatego może rozpuścić się już w ustach i nie wchłonąć się w miejscu,  w którym powinna.

U małych dzieci może wystąpić problem związany z przełknięciem tabletki bądź kapsułki, a także ryzyko zakrztuszenia się. Rekomenduje się podawanie leków przeciwbólowych do 6 roku życia w postaci zawiesin. Od 6. roku życia można sięgnąć po małe tabletki lub kapsułki zarejestrowane do stosowania w tej grupie wiekowej. Dostępne na rynku preparaty w postaci zawiesin dla dzieci są wyposażone w wygodne dozowniki lub łyżeczki, które ułatwiają podanie leku oraz minimalizują ryzyko przekroczenia zalecanej dawki. Smak również jest istotną kwestią – maluch chętniej zażyje słodką zawiesinę o owocowym smaku niż tabletkę lub kapsułkę, które po rozgryzieniu mogą zostawiać gorzki smak w ustach.

Najpopularniejszymi i najlepiej przebadanymi substancjami przeciwgorączkowymi stosowanymi w lekach dla dzieci są paracetamol i ibuprofen. Bardzo istotna jest znajomość mechanizmów ich działania, a jak pokazują badania, Polki nie posiadają wystarczającej wiedzy w tym zakresie. Ibuprofen należy do grupy tzw. niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ), który w przeciwieństwie do paracetamolu działa przeciwzapalnie. Jest to szczególnie istotne u dzieci, ponieważ występująca u nich gorączka jest zwykle związana ze stanem zapalnym np. w przebiegu infekcji bakteryjnej lub wirusowej. Dlatego ibuprofen oprócz tego, że działa przeciwbólowo, usuwa także możliwą przyczynę dolegliwości i wysokiej temperatury malucha. Paracetamol działa natomiast przeciwbólowo i obniża gorączkę dziecka, działając na ośrodek termoregulacji w mózgu, który odpowiada za utrzymanie odpowiedniej temperatury ciała. Paracetamol nie usuwa więc przyczyny gorączki, a jedynie obniża ją. „Należy podkreślić, że ibuprofen jest najbezpieczniejszym ze stosowanych leków z grupy NLPZ. Ze względu na działanie przeciwzapalne jest skuteczniejszy w przypadku kontuzji i złamań u dzieci. Również w przypadku gorączki wielu autorów wskazuje na wcześniejsze podanie ibuprofenu ze względu na dłuższe działanie, a następnie ewentualnie paracetamolu” – mówi farmakolog, prof. dr hab. n. farm. Andrzej Stańczak. „Pomimo szerokiego marginesu bezpieczeństwa stosowania paracetamolu należy zwrócić uwagę na ostatnie badania, które wskazują na możliwość wzrostu ryzyka powstawania astmy lub innych chorób o charakterze uczuleniowym po zastosowaniu paracetamolu u dzieci” – dodaje. Paracetamol można stosować u dzieci od ich urodzenia, natomiast ibuprofen od 3. miesiąca życia. Niektóre leki np. aspiryna, są przeciwwskazane w młodszej grupie wiekowej (dzieci poniżej 12 r.ż.) ze względu na ryzyko wystąpienia uszkodzenia wątroby i mózgu (tzw.zespół Reye’a). Dlatego przed podaniem leku naszym pociechom warto skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą oraz przeczytać dołączoną do niego ulotkę informacyjną. „Ból w każdym wieku jest przyczyną cierpienia, ale na każdym etapie rozwoju ma inne przyczyny, charakter i skuteczne sposoby zwalczania. Nawet ból tej samej części ciała np. głowy ma inne przyczyny u dziecka i dorosłego. Tak samo jak jedzenia, butów i książek – także leków – maluch potrzebuje innych niż dorosły” – przekonuje psycholog dziecięcy, dr n. hum. Justyna Korzeniewska. Z tym poglądem zdecydowanie zgadza się pediatra, prof. dr hab. n. med. Terasa Jackowska: „Przyczyny z pozoru tych samych rodzajów bólu (np. bólów głowy) u dorosłych i dzieci mogą być diametralnie różne, dlatego stosowanie „dorosłych sposobów” leczenia bywa wielokrotnie nie tylko mało skuteczne, ale wręcz szkodliwe (nieprawidłowe dawkowanie, nieprawidłowy lek)”.

Kampania edukacyjna „Wiedza nie boli”. Głównym celem programu jest poprawa stanu wiedzy Polaków o lekach przeciwbólowych, a przez to, poprawa jakości ich używania rozumianej poprzez m.in. znajomość trzech najpopularniejszych substancji czynnych – paracetamolu, ibuprofenu, kwasu acetylosalicylowego i mechanizmów ich działania (ośrodkowy, obwodowy, przeciwbólowy, przeciwzapalny i przeciwgorączkowy). W kampanii zostanie położony nacisk na wskazanie różnic pomiędzy lekami oryginalnymi a generycznymi. Jednym z kluczowych obszarów programu jest  temat bezpieczeństwa i poprawnego stosowania leków przeciwbólowych.

Źródło: Materiały prasowe MultiPR