Jak napoje energetyzujące działają na organizm?

„Energisery” dzielą się na dwa rodzaje – energetyczne oraz izotoniczne. Różnica między nimi jest prosta. Te pierwsze zawierają taurynę (która znajduje się np. w mięsie) oraz kofeinę, te drugie węglowodany, składniki mineralne i witaminy. Jednak my lubimy napoje energetyzujące, bo czujemy się po nich ożywieni i podekscytowani. A to właśnie m.in. za sprawą kofeiny i uderzeniowej dawki witaminy B12 używanej w medycynie do ratowania pacjentów, którzy stracili przytomność po spożyciu olbrzymich dawek alkoholu. Dla człowieka w pełni sił jest ona zwyczajnie za duża. Przedawkowanie tej witaminy wiąże się z zaburzeniem powstawania ciałek krwi, zmianami zwyrodnieniowymi błony śluzowej żołądka, stanami zapalnymi ust, zaburzeniem w układzie nerwowym, zaburzeniem wzrostu u dzieci i depresją. Kofeina to natomiast najczęściej używany środek pobudzający. Zwiększa wydzielanie adrenaliny i noradrenaliny w organizmie. Zwane są one hormonami walki i ucieczki, bo natychmiast stawiają organizm w stan gotowości bojowej. Pod ich wpływem w komórkach uruchamiane są rezerwy energetyczne. Mocno przyspiesza tętno i oddech, wzrasta ciśnienie krwi. Rozkurczają się oskrzela, dzięki czemu do komórek dociera więcej tlenu. Naczynia krwionośne w mózgu rozszerzają się, co skraca czas reakcji i zwiększa koncentrację. W ten sposób organizm może działać na znacznie zwiększonych obrotach. Do energy drinków dodaje się kofeinę syntetyczną. Niektóre napoje mogą zawierać dodatkową porcję naturalnej kofeiny, która pochodzi z wyciągu z brazylijskiej rośliny o nazwie guarana. Choć FDA ogranicza zawartość kofeiny w napojach typu cola do 71 mg na 3,55 decylitra, limit taki nie obejmuje napojów energetycznych, ponieważ są one zwykle promowane jako tak zwane „suplementy diety” i nie dotyczą ich normy żywieniowe. Wszystkie tego typu napoje zawierają również taurynę. Jest to substancja białkowa, która występuje naturalnie, np. w czerwonym mięsie. Pobudza komórki nerwowe do intensywnego działania i wspomaga pracę mięśni. Ogranicza też wydzielanie serotoniny, czyli neuroprzekaźnika odpowiedzialnego za uczucie odprężenia. Innym skutkiem ubocznym energetyków są choroby nerwowe, a nawet neurozy. Niektóre zawierają glucuronolactone. Ten produkt chemiczny został stworzony w latach 60-tych przez Departament Obrony Stanów Zjednoczonych. Miał służyć żołnierzom w zwalczaniu stresu podczas wojny w Wietnamie. Działa jak halucynogenny narkotyk. Szybko się jednak okazało, że jest śmiertelną trucizną, wpływającą na pojawianie się migreny, guzów mózgu i chorób wątroby. Dlatego w armii został wycofany. Dziś jednak można go znaleźć w niektórych napojach energetycznych. W ich składzie są też L-karnityna, aminokwas ułatwiający wykorzystanie energii oraz łatwo wchłanialne węglowodany proste o dużej kaloryczności (glukoza, fruktoza lub sacharoza). Część napojów energetycznych zawiera także wyciągi roślinne. Popularne są produkty wzbogacone o ekstrakt z żeń-szenia czy miłorzębu japońskiego. Mają być one zdrowsze i mniej szkodliwe, jednak ich działanie na organizm nie zostało jeszcze potwierdzone.
W barach i klubach nocnych są popularne drinki złożone z wódki i napoju energetyzującego. Tymczasem pod żadnym pozorem nie wolno pić takiej mieszkanki, bo niszczy ona wątrobę, a do tego zaatakowane miejsca nie regenerują się. Alkohol wymieszany z energy drinkiem szybciej się wchłania, łatwiej więc nie tylko się nim upić, ale i zatruć. U części osób pod wpływem tej kombinacji wzrasta poziom agresji. W dodatku składniki pobudzające „maskują” działanie alkoholu, więc imprezowicz nie zdaje sobie sprawy z tego, że jest pijany.
Drinki energetyzujące podwyższają więc ciśnienie, zwiększają więc ryzyko zawału i wielu innych chorób. Kobiety w ciąży i karmiące piersią powinny trzymać się od nich z daleka, głównie ze względu na kofeinę. Zbadano, że przenika ona przez łożysko do płodu. Hamuje wydzielanie hormonu wzrostu, szkodzi więc rozwijającemu się dziecku. Z tego samego powodu nie powinny ich pić dzieci i dojrzewająca młodzież. Muszą na nie uważać również kobiety zagrożone osteoporozą, bo kofeina osłabia mineralizację kości. Napoje energetyzujące nie nadają się dla alergików. Zawierają szereg sztucznych substancji, które mogą spowodować podrażnienie żołądka lub reakcję alergiczną.
Specjaliści z Instytutu Żywności i Żywienia podkreślają, że organizm czerpie energię ze spalania węglowodanów, białek i tłuszczów, zawartych w pożywieniu. Jeśli czujesz się senna, a czeka Cię dzień pełen wysiłku, lepiej wypić filiżankę kawy. Zamiast zmuszać się do wysiłku ponad siły, lepiej odpocząć. Można też pić naturalne napoje z kofeiną: kawę, zieloną herbatę albo yerba mate. W takich sytuacjach dobrze też robi sok pomarańczowy, który działa stymulująco na mózg. Można też zjeść kawałek czekolady i głęboko pooddychać przy otwartym oknie. Warto też pamiętać, że problemy w koncentracji powoduje niedobór magnezu. Powinny go zażywać szczególnie osoby, które żyją w stresie i nadużywający kofeiny, która wypłukuje ten pierwiastek. Najlepiej się wchłaniają suplementy diety z cytrynianem magnezu, a popularny tlenek magnezu ma przyswajalność zaledwie ok. 4%. Na pracę umysłu zbawienny pływ ma także kwas Omega – 3.
Wszelkiego rodzaju substancje zwiększające naszą wydajność znane są i stosowane od dawna. Warto jednak wiedzieć, że nie tylko ogólnodostępne dopalacze mogą pomóc. Wizyta u dietetyka, który zaleci nam indywidualny system żywienia bogaty w niezbędne składniki, z pewnością poprawi naszą wydolność lepiej niż wiele dawek energii z puszki.