Menopauza a ciąża: czy rok po ostatniej miesiączce można zajść w ciążę?

Menopauza jest naturalnym etapem w życiu każdej kobiety, który wiąże się z wygaszeniem funkcji jajników i ustaniem płodności. W tym artykule zastanowimy się, czy po wystąpieniu menopauzy można jeszcze zajść w ciążę. Wyjaśnimy, że proces ten nie oznacza nagłego zakończenia zdolności do poczęcia, ale jest związany z kilkuletnim okresem perimenopauzy, kiedy dochodzi do stopniowego zmniejszenia stężenia estrogenów i do innych zmian hormonalnych. Przedstawimy również, jak odróżnić menopauzę od ciąży oraz jakie dni w okresie okołomenopauzalnym są płodne.

Menopauza – co warto o niej wiedzieć

Menopauza to okres w życiu kobiety, który charakteryzuje się wygaśnięciem czynności hormonalnej jajników, a co za tym idzie – ustaniem miesiączkowania i zakończeniem płodności. Menopauza występuje zazwyczaj między 45. a 55. rokiem życia, choć może pojawić się wcześniej lub później. Proces ten można podzielić na trzy etapy: perimenopauzę, menopauzę i postmenopauzę. W okresie perimenopauzy dochodzi do stopniowego zmniejszania się stężenia hormonów, co powoduje nieregularność miesiączkowania i prowadzi do pojawienia się charakterystycznych objawów związanych ze zmianami hormonalnymi. W tej fazie kobieta nadal może zajść w ciążę, dlatego stosowanie antykoncepcji, najlepiej hormonalnej, jest zalecane.

Menopauza a ciąża

Inaczej niż w rozumieniu potocznym, menopauza w znaczeniu medycznym wiąże się z wygaśnięciem funkcji jajników, a nie z utratą możliwości zajścia w ciążę. W okresie perimenopauzy, który poprzedza menopauzę, kobieta nadal może zostać matką, choć szanse na to są mniejsze z powodu osłabnięcia funkcji owulacyjnej i zmniejszenia produkcji estrogenów. Dlatego przed potwierdzeniem menopauzy warto stosować antykoncepcję, aby uniknąć niechcianej ciąży.

Dni płodne w okresie menopauzy

W okresie okołomenopauzalnym, zwłaszcza w fazie perimenopauzy, mogą występować dni płodne, i to właśnie dlatego – mimo nieregularności cyklu – kobieta wciąż może zajść w ciążę. Zanikanie funkcji owulacyjnej i zmniejszenie produkcji estrogenów sprawia, że nie wszystkie cykle są cyklami owulacyjnymi. Warto podkreślić, że w miarę zbliżania się do menopauzy szansa na zapłodnienie maleje.

Jak odróżnić menopauzę od ciąży?

Początkowe objawy menopauzy i ciąży bywają podobne, co może powodować pewne zamieszanie. W przypadku wątpliwości warto jak najszybciej wykonać test ciążowy. Taki test nie zawsze jednak okazuje się w 100% skuteczny, dlatego w razie potrzeby lekarz może zlecić bardziej precyzyjne badania, np. oznaczenie stężenia betaHCG we krwi, co pozwoli potwierdzić albo ciążę, albo menopauzę.

Jaki wynik FSH świadczy o menopauzie?

Aby potwierdzić, że to już menopauza, można wykonać odpowiednie badania laboratoryjne. Stężenie hormonu folikulotropowego (FSH) jest jednym z kluczowych wskaźników. W trakcie menopauzy stężenie FSH zwiększa się, co świadczy o wygaszeniu funkcji jajników. Istotne jest także monitorowanie stężenia hormonu luteotropowego (LH), estrogenu i progesteronu, profilu lipidowego oraz glukozy we krwi.

Konieczność stosowania antykoncepcji w okresie menopauzy

Jak już wspomnieliśmy, mimo zbliżania się do menopauzy, nadal jest możliwe zajście w ciążę w okresie perimenopauzy, gdy występują nieregularności cyklu i zmniejsza się stężenie progesteronu. Dlatego, jeśli kobieta nie planuje już macierzyństwa, nadal konieczne jest stosowanie antykoncepcji. Zaniedbanie tego może prowadzić do niechcianego zapłodnienia, nieregularne miesiączki nie są bowiem równoznaczne z brakiem owulacji. Zaleca się konsultację z lekarzem w celu wyboru odpowiedniej metody antykoncepcji, najlepiej hormonalnej, uwzględniającej indywidualne potrzeby i stan zdrowia kobiety.

Antykoncepcja jednoskładnikowa w okresie menopauzy

Dla kobiet w okresie menopauzalnym, zwłaszcza w fazie perimenopauzy, jedną z najskuteczniejszych metod antykoncepcji jest antykoncepcja jednoskładnikowa. Preparaty tego typu zawierają jedynie progestagen, syntetyczny odpowiednik progesteronu, co czyni je bezpieczniejszymi dla kobiet, które nie powinny stosować estrogenów ze względu na np. ryzyko zakrzepicy lub nadciśnienie. Antykoncepcja jednoskładnikowa nie tylko chroni przed niechcianą ciążą, lecz także może łagodzić niektóre objawy menopauzy, takie jak nieregularne krwawienia i uderzenia gorąca.

Przeczytaj nasz przewodnik na temat antykoncepcji po 40. roku życia >>

Do jakiego wieku można zajść w ciążę?

W teorii kobieta może zajść w ciążę od momentu rozpoczęcia okresu reprodukcyjnego (pierwsza miesiączka) aż do wystąpienia menopauzy. Jednak wraz z upływem czasu płodność maleje. Istnieją badania, które pokazują, że szansa na zapłodnienie stopniowo spada po osiągnięciu 30., 35., 40., 45. i 50. roku życia. Niemniej jednak, jeśli kobieta nie ma problemów zdrowotnych, macierzyństwo jest możliwe nawet w dość późnym wieku.

Dowiedz się więcej na temat menopauzy i możliwej ciąży >>

Czy rok po ostatniej miesiączce można zajść w ciążę?

Jeśli minęło mniej niż 12 miesięcy od ostatniej miesiączki, istnieje możliwość, że funkcja jajników nie wygasła całkowicie. W takiej sytuacji kobieta nadal może zajść w ciążę. Warto jednak pamiętać, że aby uniknąć niechcianego zapłodnienia, konieczne jest stosowanie odpowiedniej antykoncepcji.

Menopauza to naturalny proces w życiu każdej kobiety, który nie oznacza całkowitej utraty zdolności do poczęcia. W okresie perimenopauzy wciąż bowiem istnieje możliwość zajścia w ciążę, dlatego konieczne jest stosowanie właściwej antykoncepcji. Pamiętajmy, że podstawowym kryterium doboru metody zapobiegania niepożądanej ciąży jest nie tylko skuteczność, lecz także bezpieczeństwo – niezależnie od wieku kobiety.

Piśmiennictwo:

1. Pertyński T., Stachowiak G., Menopauza – fakty i kontrowersje. Endokrynologia Polska 2006; 5(57): 525–534.
2. Słopień R., Wichniak A., Pawlak M., Słopień A., Warenik-Szymankiewicz A., Sajdak S., Zaburzenia ciągłości snu u kobiet w okresie przekwitania. Psychiatria Polska 2015; 49(3): 615–623; https://www.psychiatriapolska.pl/pdf-58162-79238?filename=Zaburzenia%20ciaglosci%20snu.pdf (data dostępu 27 czerwca 2023).
3. Rumianowski B., Brodowska A., Karakiewicz B., Grochans E., Ryterska K., Laszczyńska M., Czynniki środowiskowe wpływające na wiek wystąpienia naturalnej menopauzy u kobiet. Przegląd Menopauzalny 2012; 5: 412–416.
4. Gold E.B., Bromberger J., Crawford S. i wsp., Factors associated with age at natural menopause in a multiethnic sample of midlife women. Am J Epidemiol 2001; 153: 865–574; cyt. za: Rumianowski B. i wsp., dz. cyt.: 412–416.
5. Ortega-Ceballos P.A., Morán C., Blanco-Muñoz J. i wsp., Reproductive and lifestyle factors associated with early menopause in Mexican women. Salud Publica Mex 2006; 48: 300–307; cyt. za: Rumianowski B. i wsp., dz. cyt.: 412–416.
6. Henderson K.D., Bernstein L., Henderson B. i wsp., Predictors of the timing of natural menopause in the multiethnic cohort study. Am J Epidemiol 2008; 167: 1287–1294; cyt. za: Rumianowski B. i wsp., dz. cyt.: 412–416.