Kuchnia śląska: tradycyjne potrawy i przepisy | Wszystko dla zdrowia i urody, porady kulinarne Uroda i Zdrowie - serwis nie tylko dla kobiet!

Kuchnia śląska: tradycyjne potrawy i przepisy

25 listopada 2014, dodał: Redakcja
Artykuł zewnętrzny

Share and Enjoy !

Shares

Kuchnia śląska spotykana jest coraz częściej na weselach i innych dużych przyjęciach w całej Polsce. Cieszy się ogromną popularnością, gdyż jest bardzo smaczna i zaspokoi nawet najbardziej wybrednego smakosza. Jedni twierdzą, że kuchnia śląska jest tłusta, kaloryczna i niezdrowa, oparta tylko na ziemniakach prawdziwi Ślązacy jednak wiedzą, że te dania powodują, że człowiek jest dobrze pojedzony i zadowolony.

Dania kuchni śląskiej są proste i skomplikowane, ale przede wszystkim są pyszne.Kuchnia śląska charakteryzuje się niezwykłym bogactwem potraw ukształtowanych na przestrzeni wielu lat. Dla przeciętnego Polaka Śląsk kojarzony jest głównie z mięsnymi potrawami. Takie przekonanie nie jest do końca prawdziwe. Najpopularniejszym obiadem na Śląsku jest nudelzupa, a na drugie kluski śląskie, rolady oraz modro kapusta. Bryja z pieczek czyli z suszonych owoców, strucle z mlekiem, polewka z grochu lub gotowany groch z masłem, polewka z fasoli z pieczkami, gryzek, czyli gęsta zupa na mleku z grubo mieloną mąką pszenną, kapustę z ziemniakami, świeże jabłka i suszone śliwki oraz słodki kompot z gotowanych śliwek, wodzionka, kluski czarne, to także niektóre z wielu dań kuchni śląskiej. Popularne na Śląsku są kompoty z rabarbaru i agrestu, a także zupa z kalarepy, rzadko spotykana w innych rejonach Polski. Śląskim wynalazkiem jest także, popularny w całej Polsce i szeroko dostępny w sklepach, ser smażony z kminkiem. Kuchnia śląska przyczyniła się znaczącą na rozwój gastronomii. Jest to wspólny dorobek historyczno – kulturowy nie tylko Polaków, lecz wszystkich mieszkańców Wschodu. Grunt, to o tym pamiętać i pielęgnować przez to tożsamość kulturową, o której niewielu pamięta.

Zupy

Potrawy zupne a kuchnia śląska – dla Ślązaków te słowa są synonimami. Kuchnia śląska wiąże się bowiem z wieloma zupami wywodzącymi się z tradycyjnych, lokalnych przepisów. Jako że w dawnych czasach jedzenie było, nie oszukując się, dość cennym towarem, aby zaoszczędzić, często rozdrabniano rożne jedzenie, eksperymentując ze smakiem. W taki sposób powstała na przykład wodzionka, którą można otrzymać, mieszając rozdrobiony chleb, wodę oraz duże ilości tłuszczu zwierzęcego. Na królewskim stole takiej potrawy by nie podaną, ale w tradycyjnym gospodarstwie domowym – dlaczego nie? Smaczne, szybkie w przyrządzeniu, a co najważniejsze – ze składników łatwo dostępnych.
Dziś często spożywa się żur, czyli tzn. zupę mączną. Tak, to też kuchnia śląska „wykreowała”. Żur (nie mylić z żurkiem) podawany jest w kilku rozpowszechnionych postaciach, których różnica wynika z innych miejsc pochodzenia. Kuchnia śląska jest bowiem zbieraniną lokalnych tradycji z rozległych, wschodnich obszarów. Przygotowywany jest na bazie zakwasu żytniego. Jego jedwabista konsystencja i lekko kwaśny smak zawdzięcza właśnie wspomnianemu zakwasami. Gotowany jest na białej kiełbasie, ale też różnego rodzaju wędzonkach. Czasem podaje się go z dodatkiem suszonych grzybów, dla pogłębienia smaku. Szczególnego znaczenia nabiera na Wielkanoc, ale także na co dzień miłośnicy żurku mogą rozkoszować się jego smakiem. Istota dobrze przyrządzonego żurku jest majeranek. Bez tej przyprawy żurek nie ma swojego wyrazu. Wyróżnia się dwa rodzaje żuru. Pierwszy z nich jest postny, czyli gotowany na wywarze warzywnym, jednym ziemniaku i suszonych grzybach. Wersja bogatsza polega na tym, ze gotuje się szynce, kiełbasach, z dodatkiem marchewki, często podprawiany gęstą śmietaną. Bywa również zabielana mlekiem, ale tylko w wersji żuru postnego. Najlepsze żury gotowane są z kiełbasą, szczególnie białą, wędzonym boczkiem wieprzowym, żeberkami, ogonem wieprzowym. Najczęściej podawany jest z osobno ugotowanymi ziemniakami okraszonymi stopioną słoniną lub boczkiem, kiełbasą. Znana jest odmiana, do której dodaje się pokrojone gotowane jajko.

Kluski i modra kapusta

Kluski śląskie to nic innego jak ugotowane ziemniaki przeciśnięte przez praskę z dodatkami. Zarówno białe, jak i czarne wyrabia się z ziemniaków i mąki ziemniaczanej, kulając je na stole i żłobiąc charakterystyczną dziurkę. Każda śląska gospodyni kulając kluski dba o to, by liczba klusek była zawsze nieparzysta. Najczęściej podaje się je do mięsnych rolad, które polewa się gęstymi, ciemnymi sosami.
Z warzyw Ślązacy uwielbiają najbardziej modrą kapustę, którą przyrządza się tutaj na słodko-kwaśno z jabłkiem. Prawidłowo przyrządzona modra kapusta roztacza przepiękny aromat lekko winny, z wyczuwalny smakiem jabłek, cebulki oraz wędzonego boczku. W kulturze śląskiej kapusta miała szczególne znaczenie. Twarde i duże główki kapusty białej i modrej przechowywano w stanie świeżym do godów, a inne, nieco mniej dorodne szatkowano i ubijano w kamiennych naczyniach lub beczkach. Sałatka z modrej kapusty serwowana jest w szczególności do dań mięsnych, pieczonej gęsi, a do rolady wołowej stanowi obowiązkowy dodatek. Każdy prawowity Ślązak się ze mną zgodzi, że niedzielny obiad nie może się obejść bez „szałotu z modrej kapusty”. Bez modrej kapusty, nie można by było sobie wyobrazić kuchni śląskiej. Najważniejsza reguła obowiązująca przy przygotowywaniu modrej kapusty mówi, że poza tłuszczem i spoiwem siedem rzeczy składa się na tę potrawę, a przy przygotowaniu jej należy co jakiś czas policzyć szybko czy niczego nie zapomnieliśmy.

Słodycze

Regionowi Śląskiemu często przypisuje się różne, tradycyjne i wszechobecne potrawy spożywane współcześnie. Jedną z nich są pączki. Kuchnia śląska jako pierwsza wykonała (jakże popularne dzisiaj) drożdżowe ciasto, które pod wpływem temperatury wyrastała na pyszne pączki. W dawnych czasach na Śląsku wyrabiane było po prostu jako kulki ciasta. To dzisiaj rozpowszechniono dodawania do ich wnętrza rożnego rodzaju nadzień. Nie tylko pączki są wytworem kuchni śląskie. Ciasto piaskowe także wywodzi się z tamtego obszaru. Przez Ślązaków określane jest mianem zisty. Mało popularna nazwa. Ciasto piaskowe jest wyrabiane w postaci biszkoptowego produktu z dodatkiem sporej ilości tłuszczu. To z tego produktu wywodzą się torty czy mazurki.

Mięsa i wędliny

Najbardziej rozwinęły się wyroby wędliniarskie z powodu wysokiej zawartości białka przydatnego podczas ciężkiej, górniczej pracy. Sztandarowym przykładem popularnej potrawy, która dzięki dobremu smaku, prostocie i niskiej cenie przygotowania rozprzestrzeniła się nie tylko na Górnym Śląsku, lecz na całym Wschodzie (patrząc z perspektywy Europejskiej), jest krupiok. Nazwa może nie każdemu jest dobrze znana, lecz z pewnością wszystko ją skosztowali. Mowa tutaj oczywiście o kaszance.
Potrawy przyrządzane przez Ślązaków charakteryzują się staranną metodą przyrządzania. Przykładem tego może być rolada – słynny mięsny przysmak. Starodawny farsz rolady nie zmienił się od wieków. Proporcje składników zależne są od części regiony Górnego Śląska, co dodatkowo utwierdza w przekonaniu, że kuchnia śląska wynika z „lokalnego mikroświata”.
Znane są też karminadle, czyli nic innego jak znane bardzo dobrze wszystkim kotlety mielone. Można je robić z czystego zmielonego mięsa z dodatkiem bułki i jajek, ale można też dodać gotowane jarzyny, grzyby i tak, jak to robi się w niektórych śląskich domach, dodać do niego wymoczone i zmielone śledzie i wtedy mamy do czynienia z tradycyjnym karminadlem górnośląskim. Ja nie polecam, ale głównie z osobistych pobudek, bo najzwyczajniej w świecie nie lubię śledzi. Karminadle można przyrządzić z mięsa mielonego wieprzowego lub wieprzowo-wołowego. Dawniej wykorzystywano mięso królicze, ponieważ Górnym Śląsku był znany z tego, że tu hoduje się króliki. Mięso królicze jest bardzo łatwe w utrzymaniu, dostarcza delikatnego i bardzo smacznego mięsa. Faktem jest, że ma ono nieco mdły smak, ale śląskie gospodynie potrafiły go zawsze doskonale doprawić. Zerkając nieco w historię „karminadlową” w przeszłości były one daniem odświętnym, ale współcześnie stały się potrawą podawaną na co dzień, czyli podobnie jak historia z żurem. Karminadle można spożywać również na zimno. Pokrojone w plastrach serwuje się w kanapkach z chleba lub bułek.

Karminadle

Składniki:
– 350 g mięsa mielonego
– 2-3 cebulki
– 1,5 bułki czerstwej
– vegeta
– sól, pieprz
– 1-2 jajka
– bułka tarta
– olej
Przygotowanie:
Bułkę namoczyć w wodzie (może być w mleku). Cebule pokroić w kostkę i usmażyć na złoty kolor. Bułkę odcisnąć z wody i dodać razem z cebulą do mięsa mielonego – przyprawić vegetą, solą, pieprzem i wbić jajko. Następnie wszystko razem trzeba wymieszać. Formować pulpety ( okrągłe) i obtaczać je w bułce tartej. Smażyć na patelni karminadle (ok 15 min) na umiarkowanym ogniu. Jeśli ktoś woli wersję wzbogaconą, czyli ze śledziem, należy dodać zmielony 1 filet śledziowy na etapie początkowym łącząc go z mięsem mielonym wieprzowym. Nie zapominając o charakterystycznej przyprawie śląskiej, możemy doprawić swoje karminadle oczywiście majerankiem.

Modra kapusta

Składniki:
–  główka czerwonej kapusty
– 10 dag wędzonego boczku
– 1 cebula
– 1-2 liście laurowe
– 3 ziarenka ziela angielskiego
– ocet winny
– sól i pieprz
Przygotowanie:
Przyrządza się ją szybko i sprawnie. Kapustę trzeba obrać z zewnętrznych liści oraz wyciąć głąb. Resztę opłukać pod bieżącą wodą i drobno pokroić. Potrzeba do tego porządnie naostrzonego noża, lub po prostu silnej ręki. Boczek i cebulę należy pokroić na drobne kawałeczki i podsmażyć na patelni na rozgrzanym masełku. Wracając do naszej kapusty, zalewamy ją 3 szklankami wody, dodając też liście laurowe, ziele angielskie. Całość gotujemy pod przykryciem, do chwili, kiedy kapusta będzie miękka.. Następnie kapustę odcedzamy. Dodajemy do niej usmażony boczek z cebulką i mieszamy. Całość jeszcze raz wstawiamy na gaz i podgrzewamy. W końcowym etapie doprawiamy octem, solą, pieprzem i odrobiną cukru.

Kluski śląskie

Składniki:
– 1 kg ugotowanych ziemniaków bez skórki
– 250 g mąki ziemniaczanej
– sól
Przygotowanie:
Ugotowane ziemniaki zmielić w maszynce, doprawić solą do smaku. Dodać mąkę i wyrobić ciasto. Uformować kluski.
W każdej zrobić wgłębienie palcem. Gotować we wrzącej, osolonej wodzie, około 2-3 minut od momentu wypłynięcia.

Zupa z Kalarepy

Składniki:
– 4 młode kalarepki
– 2 cebule
– 6 łyżek posiekanego koperku
– kawałek kapusty białej
– 1,5 l bulionu warzywnego
– 1-2 łyżki kwaśnej smietany
– 1 łyżka masła
– 1 łyżka mąki
– masło do smażenia
– sól
– pieprz
Przygotowanie:
Młode kalarepki i kapustę pokroić w słupki, cebulę posiekać. Rozgrzać masło w garnku o grubym dnie, wrzucić cebulę i kalarepki, skropić odrobiną bulionu i dusić. Kiedy płyn wyparuje, dodać jeszcze kilka łyżek. Czynność tę powtarzać trzy, cztery razy. Dolać resztę bulionu i gotować. W misce utrzeć masło, mąkę i śmietanę na pulchną masę. Do zupy pod koniec gotowania dodać koperek i mąkę roztartą z masłem i śmietaną. Posypać solą i pierzem.

Wodzionka

Składniki:
– 4 duże kromki kilkudniowego suchego chleba
– 4 ząbki czosnku
– 2 łyżki masła (lub smalcu)
– sól
– przyprawa do zup, sosów, sałatek
Przygotowanie:
Zagotwać w garnku litr wody. Ząbki czosnku zmiażdżyć i zmieszać z solą. Chleb pokroić w kostkę. Czosnek i chleb rozdzielić do czterech talerzy, zalać wrzątkiem, dodać odrobinę tłuszczu, doprawić przyprawą do zup. Podawać. Zupę można podawać także z kartoflami i przesmażoną cebulą.
Śląska rolada z wołowiny
składniki:roladka
– 5 plastrów cienko rozbitego mięsa wołowego
– musztarda
– 20 dag boczku wędzonego
– sól, pieprz
– dwie cebule
– opcjonalnie: kiszony ogórek, cebula
Przygotowanie:  płaty mięsa smarujemy musztardą, posypujemy solą i pieprzem. Cebulę i boczek  kroimy w drobną kosteczkę i kładziemy na mięso, zwijamy w rulon i zabezpieczamy szpikulcem lub wykałaczką. Roladki smażymy na rozgrzanym oleju, podlewając od czasu do czasu wodą pod przykryciem z dodatkiem ziela angielskiego i listka laurowego.
Materiały:
www.kuchnia-slaska.pn5.pl, www.barwyslaska.pl, www.foody.pl, www.mojegotowanie.pl, www.garnek.pl

 

zobacz również:

 

  1. Pomysły na ciasta z dodatkiem warzyw – różne przepisy
  2. Pomysłowe dania na piersi z kurczaka – przepisy
  3. Dania z cukinii, kabaczka, patisona – różne przepisy
  4. Ciasta z jabłkami – różne przepisy

 

 

 

Share and Enjoy !

Shares


Możesz śledzić wszystkie odpowiedzi do tego wpisu poprzez kanał .

5 komentarzy do Kuchnia śląska: tradycyjne potrawy i przepisy

  1. avatar Ewelina pisze:

    W kwestii formalnej- kapusta modro to nigdy nie „szałot”.Szałot to popularna w innych rejonach Polski sałatka jarzynowa ale klasycznie na Śląsku bez majonezu, a jedynie okraszona skwarkami.Tak przynajmniej podawała moja Babcia rodowita Ślązaczka tak jak ja!
    Ale kuchnia śląska odznacza sie dużym regionalizmem bądż inwencją gospodyń więc „szałot” może mieć inną formę.

    • avatar Joanna pisze:

      No ja, jak Gorole piszą o śląskiej kuchni to i „szołot z modrej kapusty” potem wychodzi :) :) :)

  2. avatar Patrycja pisze:

    ZUPA PRZEPYSZNA !!

  3. avatar Patrycja pisze:

    Właśnie robię z Twojego przepisu zupę z kalarepy ;) wygląda pięknie,zobaczymy jak smakuje :)

  4. avatar Oskar Rembelski pisze:

    Nawet tajne przepisy ale ja nie lubię tych rzeczy tylko kluski śląskie

Dodaj komentarz do Patrycja