Kawa – przepisy kulinarne, kawowe pomysłowe porady

21 listopada 2023, dodał: Marta Dasińska

Artykuł zewnętrzny

Mieszkańcy Ziemi rocznie wypijają 400 miliardów filiżanek kawy. Kiedy sięgamy po kolejną porcję małej czarnej, zastanawiamy się czasem, jaki wpływ na nasze zdrowie i samopoczucie ma ten aromatyczny napój. Sposób picia kawy to element stylu życia. To, jaką kawę pijemy, w jaki sposób ją parzymy i podajemy, odzwierciedla nasze tempo życia oraz indywidualne upodobania estetyczne i smakowe.

Pierwsza w Europie kawiarnia powstała w 1554 roku w Konstantynopolu, a w Polsce w XVIII wieku w Gdańsku. Istnieją dwa podstawowe gatunki kawy: arabica i robusta. Robusta jest gorzka i zawiera dwa razy więcej kofeiny. Arabica jest łagodniejsza i kwaskowata. Ziarna arabiki są owalne i pęknięte, robusty – bardziej okrągłe, z pęknięciem węższym.

Przedmiotem obrotu detalicznego jest kawa palona. Proces palenia odbywa się w specjalnie przeznaczonych do tego palarniach w temperaturze 230 do 280 st.C przez 10 – 15 minut, w wyniku którego uzyskuje się produkt o pożądanych walorach aromatyczno-smakowych. Stopień upalenia ziaren dopasowuje się do określonej partii surowca oraz upodobań konsumentów. Kawy jasno upalone, przeważnie z gatunku arabika, posiadają silniejszy aromat i jaśniejsza barwę naparu natomiast kawy ciemniej upalone dają ciemniejszy napar z silniejszym posmakiem goryczki (zwykle kawy gatunku robusta). W handlu detalicznym spotyka się przeważnie starannie dobrane przez ekspertów (kiperów) mieszanki różnych kaw.

Kofeina umożliwia lepsze skupienie uwagi i wydłuża czas koncentracji. Po filiżankę kawy mogą sięgać kierowcy udający się w długą podróż i osoby intensywnie pracujące przez wiele godzin. Kofeina może również poprawiać pamięć i logiczne myślenie. Istnieje oczywiście ryzyko nadużycia kofeiny, ale występuje ono dopiero po spożyciu 750 mg tej substancji, czyli po wypiciu prawie dziesięciu filiżanek kawy!

Przeciętna ilość kofeiny w poszczególnych produktach:

– kawa rozpuszczalna – filiżanka o pojemności 190 ml – 75 mg;
– kawa parzona- filiżanka o pojemności 190 ml – 85 mg;
– herbata parzona – filiżanka o pojemności 190 ml – 50 mg;
– napoje energetyzujące z dodatkiem kofeiny lub guarany – pojemność 250 ml – 28 – 87 mg;
– napoje typu cola (zwykłe i light) – pojemność 250 ml – 8 – 53 mg;
– czekolada – w tabliczce 100 g- 11 – 71 mg.

Kofeina dość szybko przenika do krwi. Po godzinie jej stężenie w organizmie jest największe. Działa przez co najmniej cztery godziny. Kofeina powoduje wazokonstrykcję (zwężenie światła naczyń krwionośnych) w mózgu, co sprzyja łagodzeniu niektórych bólów migrenowych. To właśnie dlatego leki przeciwmigrenowe zawierają kofeinę.

Filiżanka kawy stymuluje układ krążenia i jest najprostszym sposobem na pozbycie się senności. Dwie filiżanki kawy dziennie nie powodują żadnych zaburzeń rytmu serca. Dawka 3-4 filiżanek jest już uznawana za maksymalną bezpieczną ilość. Nieduża ilość kofeiny redukuje ryzyko wielu groźnych chorób i zalecana jest szczególnie kobietom. Przede wszystkim zmniejsza odczyn zapalny w organizmie, obniża ryzyko otyłości i cukrzycy typu II. Powszechnie znane są również zalety kawy jako sojusznika w walce ze zbędnymi kilogramami.

Kawa usprawnia myślenie dzięki blokowaniu receptorów adenozyny, która informuje organizm o potrzebie snu. Zapobiega alergicznym atakom wywołanym np. przez kurz lub pyłki kwiatowe. U niektórych osób substancje takie powodują, że komórki wydzielają do tkanek histaminę, a właśnie kawa tłumi jej wydzielanie.

Naukowcy udowodnili też, że umiarkowane picie tego aromatycznego napoju obniża ryzyko wystąpienia udaru mózgu. Osoby pijące zaledwie dwie filiżanki kawy dziennie są mniej zagrożone wystąpieniem udaru mózgu niż osoby stroniące od tego napoju.

Kawa powoduje wypłukiwanie mikroelementów, szczególnie magnezu. Jeżeli odczuwamy jego niedobór (utrata witalności, skurcze mięśni, spadek odporności na infekcje) i mamy podejrzenia, że może to być związane z piciem kawy, należy uzupełnić zapasy magnezu w naszym organizmie.

Kawa, odwieczny twórca dobrego nastroju, to jeden z najczęściej pitych napojów na świecie. Jedni nie wyobrażają sobie początku dnia bez filiżanki świeżo zaparzonej, gorącej kawy z ekspresu, a inni uwielbiają poświęcić się lekturze porannej gazety w przytulnej atmosferze kawiarni przy czarnej kawie z kroplą mleka albo kawie melange.

Każdy z nas ma ulubione sposoby przyrządzania tego napoju. Urozmaicamy ją mlekiem, śmietanką, lodami, przyprawami, syropami smakowymi czy alkoholem. Wystarczy odrobina wyobraźni i wyczucia smaku.

Kawa z kardamonem

Składniki:
– 2 łyżeczki drobno mielonej, wysokogatunkowej kawy
– 100 ml wody
– kilka ziarenek kardamonu
– tygielek
– papierowy filtr do kawy
– moździerz

Przygotowanie:
Rozciąć łupinę kardamonu i wyciągnąć z niej ziarna i dokładnie rozgnieść w moździerzu. Tak przygotowany kardamon wsypać do kawy. Mieszankę kawy i kardamonu wsypać do tygielka i zalać zimną wodą. Tygielek postawić na małym ogniu. Kawa musi się zagotować. W trakcie gotowania kilka razy zamieszać żeby nie wykipiała. Kawę przecedzić przez papierowy filtr do kawy. Kawę możemy serwować w wersji podstawowej lub wzbogacić ją odrobiną bitej śmietany albo likieru.

Kawa z cynamonem

Składniki:
– 4 łyżki kawy rozpuszczalnej
– 2 łyżeczki cukru
– 0,5 szklanki śmietanki do kawy w płynie
– szczypta cynamonu
– 1,5 szklanki wody

Przygotowanie:

Kawę, cukier i śmietankę ubijać mikserem przez 5 minut, aż zrobi się pianka. Zagotować wodę. Do kubeczków wlać masę kawową. Powoli dolewać wrzącą wodę po ściankach kubeczków tak, aby u góry zrobiła się piana. Całość posypać cynamonem.

Kawa z czekoladą

Składniki:

– 20 ml gorzkiego kakao

– 2 kostki rozpuszczonej czekolady

– 1 filiżanka gorącego espresso

– śmietanka 12%

– cukier do smaku

Przygotowanie:
Do kawy dodawać kolejno, kakao, czekoladę. Delikatnie wymieszać i powoli dolać podgrzaną śmietankę. Dodać cukier do smaku.

Kawa z pomarańczą

Składniki:

– cząstka pomarańczy

– pół szklanki mocnej kawy
– pół szklanki gorącej czekolady
– 1/4 szklanki bitej śmietany
– cynamon

Przygotowanie:

Zalać pomarańczę czekoladą oraz kawą, a następnie polać bitą śmietaną. Posypać cynamonem.

Podawać od razu.

Kawa z chili

Składniki:

– 2 łyżeczki kawy rozpuszczalnej
– cukier
– szczypta chili

Przygotowanie:
Kawę zalać wrzątkiem i dokładnie wymieszać. Można również przygotować kawę w ekspresie, będzie bardziej aromatyczna. Dodać szczyptę chili, odstawić na minutę. Napój rozlać do szklanek, dosłodzić według uznania.

Kawa z miodem

Składniki:
– 2 łyżeczki kawy
– 1 szklanka mleka
– 2 łyżeczki miodu
– 2 łyżki bitej śmietany

Przygotowanie:
Zagotować mleko i przelać do kubeczka. Nestępnie dodać kawę oraz miód i dokładnie wymieszać. Na wierzch położyć bitą śmietanę, którą polewamy odrobiną miodu.

Sposoby parzenia kawy:

– kawa „po turecku” – parzona w filiżance, innym

– kawa mocca – parzona i krótko gotowana, innym

– kawa espresso – parzona w ekspresie ciśnieniowym, innym

– kawa cappucino – espresso z warstwą gorącego, spienionego mleka, jeszcze innym

– kawa ekspresowa – parzona w ekspresach przepływowych.

Jest mnóstwo sposobów podawania kawy, warto więc poznać te najbardziej znane specjały z całego świata:

1. Bicerin: jedna trzecia kawy, jedna trzecia czekolady i jedna trzecia śmietany (specjał z Turyna).
2. Biedermaier: duża mokka z likierem morelowym i bitą śmietaną (specjalność austryjacka).
3. Braun: austryjackie określenie czarnej kawy z mlekiem, małej lub dużej.
4. Cafe au lait: francuska kawa z mlekiem, w której przeważa mleko.
5. Cafe brulot: podpalana kawa z mieszanką koniaku, przypraw i cukru.
6. Cafe creme: francuska espresso z mlekiem, podobna do cappuccino.
7. Cafe liegois: francuska kawa mrożona z lodami waniliowymi i śmietanką.
8. Cafe nature: francuskie określenie czarnej kawy.
9. Cafe serre: francuska espresso przyrządzana z bardzo niewielkiej ilości wody.
10. Cafe viennois: tak nazywa się we Francji austriacki specjał o nazwie Einspanner.

11. Caffe americano: rozcieńczona wodą kawa espresso (pochodzi z Ameryki, nazwa ta przyjęła się też we Włoszech).
12. Caffe con panna: rozcieńczona wodą espresso z bitą śmietaną.
13. Caffe corretto: espresso z łyczkiem grappy.
14. Caffe latte: włoska kawa z mlekiem.
15. Caffe lungo: rozcieńczona wodą espresso.
16. Caffe macchiato: macchato oznacza „nakrapiana” espresso z niewielką ilością mleka.
17. Caffe nero: czarna kawa.
18. Cappuccino: espresso z kapturkiem („cappucino”) ze spienionego mleka.
19. Capuccino con panna: capuccino z kapturkiem ze śmietanki zamiast mlecznej pianki.
20. Cremat: katalońska kawa z rumem i cukrem.
21. Doppio: podwójna espresso.
22. Einspanner: czarna kawa albo mokka w szklance, z bitą śmietaną (z Austrii).
23. Fiaker: espresso albo mokka z rumem lib koniakiem podawana z szklance, z bitą śmietaną, podobnie jak Einspanner.
24. Franziskaner: bardzo jasna kawa z mlekiem, z bitą śmietanką na wierzchu.
25. Hot shot: gorąca espresso z likierem i śmietanką.
26. Irish coffee: gorąca kawa, cukier i whiskey (irlandzka whisky) z na wpół ubitą śmietaną.
27. Kaffee fertig: kawa z kieliszeczkiem wódki albo wódki owocowej, pijana w Szwajcarii, tak jak w Niemczech grog.
28. Kaffeekask: ulubiona kawa Szwedów, wzmacniana okowitą.
29. Kaffee komplett: do kawy z mniejszą lub większą ilością mleka podaje się jeszcze rogalik.
30. Kaffee pflumli: czarna kawa ze śliwowicą (Pflumli), czasem podawana też z bitą śmietaną.

31. Kaffee verkehrt: (na opak); bardzo jasna kawa z mlekiem, w której proporcje są odwrócone: więcej jest mleka niż kawy (z Austrii).
32. Kahve: kawa po turecku; mielona kawa z wodą i cukrem wielokrotnie zagotowana z tygielku zwanym „cezve”.
33. Kaisermelange: (cesarski melanż): czarna lawa wymieszana z ubitym żółtkiem i miodem lub cukrem.
34. Kapuziner: duża czarna kawa z niewielką ilością mleka i bitej śmietany (z Austrii).
35. Konsul: czarna kawa podawana z zimną wodą do popijania.
36. Latte macchiato: mleko z niewielką ilością kawy.
37. Maria theresia: mokka z łyczkiem likieru pomarańczowego (z Austrii).
38. Mariloman: gorąca mokka z koniakiem (z Austrii) albo dla odmiany espresso z likierem Cointreau.
39. Marpcchino: inny wariant caffe macchiato z odrobiną kakao.
40. Mazagran: słodzona, ostudzona lodem mokka z likierem maraschino i rumem.
41. Melange: austriacki wariant kawy z mlekiem; składa się w połowie z kawy, w połowie z gorącego mleka, podawany jest z dużą ilością mlecznej pianki, ale zdarza się czasem i bez niej.
42. Mokka: austriacka mała czarna, wyjątkowo mocna.
43. Obermayer: duża czarna kawa z warstewką zimnej śmietanki; jej nazwa pochodzi od nazwiska jednego z filharmoników wiedeńskich.
44. Pharisaer: gorąca kawa z cukrem, kakao i rumem, przybrana bitą śmietaną.
45. Ristretto: espresso z bardzo małą ilością wody.
46. Schumli: niemiecka nazwa szwajcarskiej kawy, świeżo zmielonej i zaparzonej w ekspresie ciśnieniowym jak espresso. W Szwajcarii to „zwykła” kawa.
47. Schwarzer: czysta kawa, bez mleka czy śmietanki; tak nazywa się jo tylko w Austrii i Niemczech, u nas po prostu „czarna”.
48. Verlangert: tak Niemcy nazywają mała czarną dzięki dolaniu gorącej wody powiększoną do rozmiarów dużej czarnej.