Pokrzywa zwyczajna jest chwastem zarastającym ogródki i bezdroża, z którą bliższych kontaktów nie lubi nikt. Nie grzeszy urodą, nie ma pięknych kwiatów i kojarzy się powszechnie z bólem poparzonych palców i wielkimi swędzącymi bąblami. Nie jest to bynajmniej jedyne oblicze tej z pozoru niezbyt sympatycznej rośliny. Pokrzywa ma wiele właściwości dobroczynnych, zarówno dla naszego zdrowia jak i urody. Ta parząca bylina ze względu na bogactwo witamin i minerałów ma niezwykle szerokie zastosowanie, zarówno w kuchni, kosmetyce jak i lecznictwie.

Co nieco o pokrzywie

Pokrzywa jest bowiem zielem niemalże magicznym, wpływającym nie tylko na nasze zdrowie, ale także na urodę, jest równocześnie znakomitym dodatkiem do potraw. To bogactwo mikroelementów (zwłaszcza żelaza, potasu i wapnia), witamin, a przede wszystkim witaminy C (aż 60 mg w 100 g świeżych liści) oraz A, K i witamin z grupy B. Pokrzywa zawiera także garbniki, kwasy organiczne, glukokininę, duże ilości chlorofilu a i b, fitosterole, karotenoidy, aminy biogenne. Wszystkie te jej właściwości wykorzystywały już nasze babcie, a co więcej, jej działanie znane było nawet w starożytności (opisał ją m.in. Hipokrates, Dioskurides i Pliniusz). W XVI wieku wykorzystywał ją Hieronymus Bock, w XVII Matthiolus, Blankard, Hartmann, Osiander czy Schulz. Wiele pierwotnych kultur słowiańskich wykorzystywało pokrzywę do odganiania wszelkiego rodzaju złych demonów przy odprawianiu egzorcyzmów, a ludy germańskie poświęcały ją bogowi płodności. Jej spora popularność w dawnych czasach i wierzenia z nią związane niekoniecznie musiały być tylko i wyłącznie zabobonem, dowiedziono bowiem, że opary z pokrzywy wpływają korzystnie na dobre samopoczucie. Aktualnie, choć wiara w zabobony uległa znacznej redukcji, wierzy się, że opary z pokrzywy działają bardzo skutecznie jako feromon, który jak zwykle parzy i rozbudza, także i nasze zmysły.

Pokrzywa zawiera duże ilości witaminy C, karoten oraz witaminy K, E, B2, B5, kwas krzemowy; acetylocholinę, duże ilości chlorofilu, fitoncydy, liczne składniki mineralne (żelazo, magnez, wapń, krzem mangan), lecytynę, garbniki, śluzy i woski oraz kwas mrówkowy i histaminę powodujące pęcherze na skórze. Pokrzywa działa wzmacniająco na organizm, obniża zawartość cukru we krwi, sprzyja tworzeniu się czerwonych ciałek krwi, wpływa pozytywnie na pracę nerek, wątroby i pęcherzyka żółciowego, zwiększa wydzielanie soku żołądkowego, przyspiesza perystaltykę jelit. Jest stosowana w stanach zapalnych dróg moczowych i jako środek pomocniczy w leczeniu cukrzycy. W pielęgnowaniu urody właściwości pokrzywy też mają niemałe znaczenie. Liść pokrzywy stosowany jest do pielęgnacji tak skóry jak i włosów skłonnych do wypadania i przetłuszczania się. Olejek z pokrzywy używany miejscowo sprzyja gojeniu się ran, czyraków i wrzodów. Z pokrzywy w połączeniu z krwawnikiem sporządza się wyciągi mające zdolność tamowania krwotoków, które stosowane do wewnątrz tamują krwawienia nosa, jelit, macicy i płuc. Młode pędy pokrzywy z powodzeniem można dodawać do sałatek, sosów np. szpinakowego lub jajecznicy. Sporządza się z nich także zupę oraz koktajle wzmacniające. Pamiętaj, aby na wstępie sparzyć liście wodą podgrzaną do temp. ok. 60°C (w tej temperaturze inaktywuje się substancje odpowiedzialne za parzące właściwości pokrzywy).

Napar z pokrzywy: 1,5 łyżki suszu liści pokrzywy rozdrobnić mocno, najlepiej między palcami dwóch rąk nad rozłożonym papierem. Bezpośrednio przed użyciem wsypać do naczynia i zalać szklanką wrzątku, wymieszać, nakryć i odstawić na 10 minut. Po odcedzeniu pić po l/2 szklanki 2-3 razy dziennie między posiłkami. (Każdorazowo przygotować świeży napar).

Herbata z pokrzywy

Zebrać majową pokrzywę przed jej kwitnięciem, liście zalać gotującą się wodą i odstawić na 10 minut do zaparzenia.

Nalewka z pokrzywy

200g majowej pokrzywy zalać 1/2 l wódki lub 50-60% spirytusem. Pierwszą dobę nalewkę trzymać na oknie, a kilka kolejnych dni w ciemnym miejscu. Po upływie tego czasu przecedzić. Pić po łyżeczce na czczo, 30 minut przed posiłkiem.

Sok z pokrzyw

2 kg młodych pokrzyw zemleć w maszynce, po czym zalać 1 l wrzącej wody i trzymać na ogniu ok. 10 minut. Po tym czasie pokrzywy przecedzić, dodać sok z cytryny oraz 15 dag cukru. Sok przelać do butelek i pasteryzować ok. 15-20 min w temperaturze ok. 75 stopni.

Macerat pokrzywowy

1 szklankę korzenia lub ziela świeżego i zmielonego zalać 3 szklankami wody przegotowanej chłodnej, odstawić na 6-8 godzin, przecedzić. Przechowywać w lodówce. Zażywać 3 razy dziennie po 1 łyżce. Stosować 1 tydzień. Między kuracjami 1-tygodniowymi robić przerwy 1-3-tygodniowe.

Ekstrakt pokrzywowy

100 g świeżego zmielonego ziela lub 100 g świeżych zmielonych kłączy z korzeniami pokrzywy zalać 500 ml gorącego wina lub alkoholu 40%. Odstawić na 14 dni, po czym przefiltrować. Zażywać 2 razy dziennie po 10 ml (na winie po 15 ml). Stosować nie dłużej jak 7 dni. Kuracje powtarzać co 3 tygodnie.

Pomidor z pokrzywą i serem

Składniki:

•  duży twardy pomidor
•  kilka łyżek sera typu feta
•  kilka listków młodej pokrzywy
•  przyprawy do smaku
• odrobina oliwy z oliwek
•  ząbek czosnku

Przygotowanie:
Pomidora dokładnie umyć i wysuszyć. Odciąć górę tworząc „czapeczkę”. Wydrążyć pomidora (łyżką), tworząc miseczkę. Przygotować farsz z sera feta pokrojonego w drobną kostkę, kilku kropel oliwy, rozgniecionego czosnku i drobno pokrojonych listków pokrzywy. Doprawić pieprzem i dokładnie wymieszać. Napełnić pomidora. Grillować razem z czapeczką ok. 15 minut (najlepiej pod przykryciem).
Faszerowany pomidor idealnie pasuje do grillowanych mięs i ryb, a także jest idealną i dekoracyjną samodzielną przystawką. A dodatek pokrzywy naprawdę może pozytywnie zadziwić.

Makaron razowy z pokrzywą

składniki:

• 2 szklanki makaronu razowego (u mnie są to świderki),
• 20 dag żółtego sera light
• 20 dag salami (użyłam paprykowe)
• 8 płatów marynowanej papryki,
• 6 jaj
• sól, pieprz
• 3 łyżki majonezu
• 3 łyżki jogurtu
• garstka zieleniny – u mnie była to sparzona wrzątkiem pokrzywa i rzeżucha.

Przygotowanie:

Jaja gotujemy na twardo. Studzimy. Makaron gotujemy al dente (w osolonej wodzie, najlepiej z kilkoma kroplami oliwy-aby się nie sklejał). Jajka, paprykę, salami i ser kroimy w kostkę. Zieleninę siekamy. Z majonezu i jogurtu robimy sos-mieszamy je ze sobą, doprawiając solą i pieprzem do smaku. Makaron mieszamy z pozostałymi składnikami i sosem. Chłodzimy godzinkę w lodówce.

Krokiety z pokrzywami

Ciasto naleśnikowe:

• 2 szklanki mąki
• 1 szklankę wody gazowanej
• 1,5 szklanki mleka
• szczypta soli
• 2 jajka
• 3 łyżki oleju

Wszystkie powyższe składniki dokładnie miksujemy po czym smażymy na rozgrzanej patelni  cienkie naleśniki.  (wychodzi ok 40 sztuk)

Farsz:

• 50 młodych pokrzyw (górne części – takie jak na zdjęciu)
• 1 cebula
• 2łyżki margaryny
• sól i pieprz

Pokrzywy gotujemy 1-2 minuty w osolonej wodzie, następnie wyjmujemy je łyżką cedzakową i drobno siekamy. Cebulę kroimy w kostkę i smażymy na margarynie, gdy jest już miękka zdejmujemy z ognia i mieszamy z pokrzywami, doprawiamy do smaku pieprzem i solą (nie żałujemy przypraw aby farsz miał wyrazisty smak). Każdy naleśnik smarujemy niewielką ilością farszu i składamy go w kopertę lub w trójkąt.   Krokiety panierujemy w jajku i bułce tartej, smażymy na oleju po obu stronach na rumiany kolor.

Kiszona pokrzywa

Składniki:

•  1/2 kosza liści młodej pokrzywy (ok. 4 solidne garście)
•  liście z pęczka rzodkiewki
•  4 plastry świeżego imbiru plus skórka obrana z 2 cm kawałka
•  2 plasterki kurkumy
•  1/2 limonki
•  kilka ziaren marynowanego pieprzu
•  2 łyżki sosu sojowego ciemnego
•  1/3 łyżeczki soli wędzonej
•  1 łyżeczka różowej soli
•  ciepła woda

Przygotowanie:
Liście pokrzywy przełożyć do słoika, dodać liście rzodkiewki w całości i przyprawy. Limonkę pokroić na 3 kawałki, dwa włożyć w całości ze skórką, z jednego wycisnąć sok bezpośrednio na liście. Sól wędzoną rozetrzeć i wymieszać ze szklanką ciepłej wody, dodać sos sojowy i różową sól. Dokładnie wymieszać i zalać mieszanką liście pokrzywy. Słoik lekko zakręcić i odstawić w cieplejsze miejsce przynajmniej na 7 dni.

Zupa z pokrzywy

Składniki:

• 1 kg ziemniaków
• kilka garści liści pokrzywy
• 1 cebula
• kawałek białej części pora
• kawałek selera
• pietruszka
• łyżka masła
• sól
• pieprz
• kilka sztuk ziela angielskiego
• liść laurowy
• kilka łyżek śmietany lub jogurtu
• jajka na twardo do podania

Przygotowanie:

Cebulę należy obrać, pokroić w kostkę i podsmażyć na maśle wraz z posiekanym porem. Warzywa obierz i pokrój w kostkę, po czym wrzuć do cebuli. Teraz zalewamy wszystko wodą i doprawiamy do smaku. Gotuj zupę do 25 minut, aż warzywa zmiękną i dodaj posiekaną pokrzywę. Po zagotowaniu dopraw śmietaną i podawaj z jajkiem a twardo.

Kluski pokrzywowe

Składniki:

• szklanka liści pokrzywy
• jajko
• 150 g twarogu
• 6 łyżek mąki pełnoziarnistej
• łyżka mąki ziemniaczanej

Przygotowanie:

Pokrzywę myjemy i wyparzamy po czym należy ją zmiksować z jajkiem. Następnie dodaj twaróg oraz mąkę i wyrób z tego ciasto formując wałeczki. Pokrój na kształt kopytek i gotuj w osolonym wrzątku.

Omlet z pokrzywy

Składniki:

• 3-4 garście liści pokrzywy
• 3 jajka
• 3-4 łyżki bułki tartej
• sól, pieprz, czosnek
• 2 średnie cebule
• masło klarowane

Przygotowanie:

Liście należy sparzyć, a jajka ubić na puszystą masę. Dodaj bułkę tartą, przyprawy oraz starty czosnek po czym połącz masę z pokrzywą. Cebulę należy podsmażyć na maśle i dodać masę. Smaż ją pod przykryciem aż do zarumienienia po czym piecz  bez pokrywki w 200 stopniach aż wierzch się nie zarumieni.

zobacz również:

Sezon na rabarbar – przepisy na ciasta i dania z rabarbarem

Przepisy na oryginalne i eleganckie zupy

Warzywne czipsy domowej roboty – zdrowe chipsy top 6 przepisów

Potrawy z pomidorów na zimno i ciepło dla zdrowia i urody!