Trudno sklasyfikować lub uporządkować przyprawy, ponieważ pochodzą z różnych części roślin – kory, nasion, pąków, liści, czy korzeni i każda ma inny, właściwy tylko sobie smak i zapach. Ale niemal wszystkie mają w mniejszym lub większym stopniu pozytywny wpływ na zdrowie.  Cechą wspólną dla większości przypraw jest obecność w nich olejków eterycznych. Są to mieszaniny lotnych związków chemicznych o silnym zapachu i gorzkim smaku, których skład jest zależny od gatunku, ale także pogody, pory roku a nawet pory dnia, o której przyprawy zostały zebrane.

Rośliny wytworzyły u siebie zdolność produkcji olejków eterycznych w toku ewolucji, jako narzędzie do obrony przed insektami i drobnoustrojami chorobotwórczymi a także, jako przynętę dla owadów zapylających. Ludzie nauczyli się wykorzystywać ich unikalny aromat do wzbogacania smaku przyrządzanych potraw, dziś wiemy, że z korzyścią dla zdrowia. Wszystkie przyprawy są bogatym źródłem przeciwutleniaczy z rodzin flawonoidów i terpenoidów. Związki te unieszkodliwiają wolne rodniki – są to cząsteczki, które powstają w organizmie pod wpływem wysokiej temperatury, promieniowania UV i całej gamy czynników środowiskowych, których nie sposób uniknąć. Są one bardzo reaktywne i mają zdolność wiązania się z substancjami, z których zbudowane są komórki. Mogą wiązać się także z DNA, co prowadzi do jego degradacji i może być przyczyną nowotworów. Przypuszcza się również, że wolne rodniki przyczyniają się do przyspieszania procesów starzenia się organizmu. Dlatego warto dbać o to, aby w naszej diecie nie zabrakło przeciwutleniaczy, a przyprawy są ich doskonałym źródłem.

Niewątpliwie jedną z najzdrowszych przypraw świata jest kurkuma, będąca składnikiem bardziej popularnego curry. Swoje szczególne właściwości zawdzięcza substancji, która jednocześnie jest jej barwnikiem – kurkuminie. Kurkumina jest bardzo silnym przeciwutleniaczem, dowiedziono, że ma ona działanie przeciwzapalne, przeciwnowotworowe, przeciwbakteryjne i przeciwgrzybiczne, a także wpływa pozytywnie na szereg procesów biochemicznych zachodzących w organizmie. Przeprowadzono wiele badań potwierdzających skuteczność kurkuminy w zapobieganiu i leczeniu różnych chorób, między innymi układu krwionośnego, nowotworów czy choroby Alzheimera. Jeśli lubisz ostre przyprawy jak chili, czy imbir, to mamy dobrą wiadomość.

Wszystkie one również zaliczane są do najzdrowszych spośród przypraw. Substancja odpowiedzialna za ostry smak papryki chili – kapsaicyna, jest mocnym przeciwutleniaczem, wykazuje działanie przeciwzapalne i przeciwbólowe, a także wpływa pozytywnie na układ krwionośny. Imbir wzmacnia odporność, a także ma działanie przeciwzapalne i przeciwnowotworowe. Za: www.dieta.pl

– duży filet z piersi kurczaka
– 10 dag ryżu
– 2 małe cebule
– 4 marchewki
– 15 dag grzybów

– 2 łyżki przyprawy curry
– natka pietruszki
– 2 litry wywaru warzywnego
– szklanka zielonego groszku
– śmietana 18%
– sól, pieprz

Ryż ugotować na pół twardo, odsączyć. Pierś pokroić w kostkę, przyprawić solą i pieprzem, obsmażyć na oleju. Obrane cebule podzielić na ćwiartki, marchewki pokroić w plasterki, a grzyby w paseczki. W garnku składniki obsmażyć, posypać curry i zalać wywarem warzywnym. Gotować na małym ogniu 15 min. Dodać mięso i zamrożony groszek, pogotować jeszcze 10 minut. Zaprawić śmietaną. Dodać ryż, podgrzać i na talerzu posypać posiekaną natką pietruszki.

– 50 dag marchwi
– 1 duża cebula
– korzeń selera
– 1 łyżka oliwy
– 1 ząbek czosnku
– 1 łyżeczka przyprawy curry
– 1 łyżka startego imbiru
– 1 litr bulionu
– sól
– skórka otarta z 1 limonki i sok z niej wyciśnięty

– jogurt typu greckiego

Posiekać cebulę i czosnek. Obraną marchew i seler zetrzeć na tarce o małych oczkach. Rozgrzać oliwę w dużym garnku i zeszklić cebulę, dodać czosnek, marchew i selera. Doprawić przyprawą curry i dodać starty imbir. Podsmażyć. Wlać bulion do garnka i gotować ok. 20 minut. Odlać bulion przez sito do osobnego naczynia. Ugotowane warzywa rozetrzeć blenderem na pure. Dodawać po trochu bulionu, aby krem nie był zbyt gęsty. Podgrzać krem ponownie. Doprawić solą i sokiem z limonki. Wymieszać jogurt ze startą skórką z limonki.

– 1 cebula
– 1 łyżka masła
– 4 ząbki czosnku
– 2 łyżeczki utartego, świeżego imbiru
– 2 posiekane papryczki chilli
– 1/4 łyżeczki cynamonu
– 1/4 łyżeczki zmielonych goździków
– 2 łyżeczki kolendry
– 1 i 1/2 łyżeczki kuminu
– 1 łyżeczka kurkumy
– 4 strąki kardamonu (rozgniecione)
– 1/2 łyżeczki curry
– 2 ziemniaki

– 1 marchew
– 1 jabłko
– 1 szklanka czerwonej soczewicy
– 1 litr bulionu drobiowego
– puszka mleka kokosowego
– garść listków kolendry
– 1 łyżka soku z cytryny
– 1 łyżeczka pasty z tamaryndowca

W rondlu rozgrzać masło, wrzucić cebulę i chwilę podsmażyć. Dodać czosnek, imbir, chilli i wszystkie przyprawy – smażyć aż cebula stanie się brązowa. Dodać pokrojone jabłko, marchew i ziemniaka, a po chwili smażenia soczewicę. Zalać bulionem i gotować około 15 minut (do miękkości warzyw). Zupę zmiksować przelać do rondla i wymieszać z mlekiem kokosowym, sokiem z cytryny, pastą z tamaryndowca i listkami kolendry. Podawać z kleksem śmietany.

– 1 cebula
– 2 łyżki oliwy z oliwek
– 3 ząbki czosnku
– 1 listek laurowy
– 2 płaskie łyżeczki curry w proszku
– 1 łyżeczka imbiru w proszku
– kilka ziarenek pieprzu rozgniecionych w moździerzu
– szklanka czerwonej soczewicy
– 1 litr bulionu drobiowego
– puszka mleka kokosowego
– garść listków mięty lub kolendry
– sól do smaku

Posiekaną cebulę zeszklić na rozgrzanej oliwie. Dodać curry, imbir, listek laurowy i czosnek, krótko podsmażyć (inaczej zgorzknieją). Dodać soczewicę, przemieszać – zalać bulionem. Posypać pieprzem, po czym zmniejszyć ogień do średniego. Gdy soczewica zmięknie (po około 15 minutach) dodać mleczko kokosowe i ewentualnie sól. Podawać posypane posiekanymi ziołami.

– 3 torebki kminku
– 1 szklanka mleka
– 1 litr wywaru mięsnego
– 3/4 szklanki gęstej śmietany
– 2 żółtka
– 2 łyżki przyprawy do potraw typu Kucharek

– 1 łyżka pieprzu czarnego mielonego

Kminek wsypać do garnuszka, wlać 1/2 szklanki wody oraz mleko i gotować pod przykryciem na małym ogniu 40–60 min., a następnie wywar przecedzić i połączyć z rosołem.

– 1 duża marchew
– 1 pietruszka
– mały kawałek selera
– 1 średnia cebula
– 1 garść posiekanej natki pietruszki
– 1 litr bulionu drobiowego
– 50 dag pieczarek
– 2 łyżki masła
– 1 łyżeczka majeranku
– 4 łyżki śmietany 18%
– sól  i pieprz

Cebulę obrać, przekroić na pół i podsmażyć na patelni bez tłuszczu. Marchew, pietruszkę i selera obrać i umyć. Przygotowane warzywa wraz ze zrumienioną cebulą, zalać bulionem drobiowym i gotować do miękkości. Pieczarki oczyścić, pokroić na ósemki, poddusić na maśle i przyprawić majerankiem. Uduszone pieczarki, połowę ugotowanych warzyw i szklankę bulionu – zmiksować. Resztę bulionu dodawać ostrożne, aż do uzyskania odpowiedniej konsystencji. Zmiksowaną zupę raz, krótko zagotować. Po zdjęciu z ognia dodać śmietanę zahartowaną kilkoma łyżkami gorącej zupy. Do smaku doprawić solą i pieprzem. Zupę podawać posypaną natką i majerankiem.

– 1 mała cukinia
– 30 dag zielonej fasolki szparagowej
– 20 dag szpinaku
– 1 cebula
– 1 kwaśna śmietana lub gęsty jogurt
– 6 szklanek bulionu
– gałka muszkatołowa
– sól
– świeżo mielony biały pieprz
–  ziemniaki
– 2 łyżki oleju

Obrać cebulę i czosnek. Czosnek posiekać lub przecisnąć przez praskę. Cebulę pokroić w drobną kosteczkę. Pokroić ziemniaki. W garnku rozgrzać olej. Wrzucić przygotowane warzywa. Mieszając smażyć 2-3 minuty. Następnie dolać bulion, zagotować. Cukinię pokroić w kostkę, wrzucić do garnka i gotować, tak długo aż wszystkie warzywa będą miękkie. Szpinak opłukać, pokroić na kawałki, dodać do zupy. Gotować jeszcze 5 minut. Zupę zmiksować na gładko. Przyprawić solą, pieprzem oraz gałką muszkatołową. Fasolkę opłukać, strączki oczyścić, pokroić na duże kawałki. Wrzucić do posolonego wrzątku, gotować ok. 5 minut. Fasolkę przełożyć do zupy. Rozlać do miseczek, udekorować kleksem kwaśnej śmietany lub jogurtu.

– 2 torebki ryżu
– po pęczku natki i koperku
– kilka listków bazylii

– 2 dymki
– garść rzeżuchy
– szklanka śmietany
– 3 szklanki bulionu warzywnego
– sól i pieprz
– musztarda
– curry

Ryż ugotować w bulionie. Dymkę obrać, pokroić razem ze szczypiorem. W trakcie gotowania dodać do zupy. Zieleninę opłukać. Kilka gałązek odłożyć do dekoracji. Pozostałą zieleninę z ziemniakami i wywarem zmiksować lub przetrzeć przez sito. Wlać śmietanę. Wymieszać. Zupę mocno podgrzać. Doprawić do smaku solą, pieprzem, curry i musztardą. Przed podaniem posypać pozostałą zieleniną.

– 1/4 kg ziemniaków

– 1 litr wywaru warzywnego

– 2-3 niewielkie dynie

– 2 łyżki masła

– 2 łyżki posiekanej natki pietruszki

– 1 łyżka posiekanego kopru

– 1 łyżka posiekanego szczypiorku

– 1 szklanka śmietany

– 1 łyżka mąki

– sól, pieprz

– żółty ser do dekoracji

Bulion zagotować, wrzucić do niego obrane i pokrojone w kostkę ziemniaki, gotować je w wywarze 15 min. W tym czasie dynie przekroić, wydrążyć środek, oczyścić z pestek i miękkiego miąższu. Twardy odkrojony miąższ pokroić drobno w kostkę lub zetrzeć na tarce o dużych otworach, a następnie przesmażyć na gorącym maśle. Doprawić na patelni solą i pieprzem. Następnie dodać go do gotujących się ziemniaków. Gotować jeszcze ok. 20 min. Gdy warzywa będą miękkie, zaprawić śmietaną wymieszaną z mąką i zagotować.  Dodać posiekaną zieleninę. Podawać udekorowaną pieprzem i żółtym serem.

– 15 dag boczku

– szczypta suszone oregano

– 1,5 litra bulionu wołowego

– 2 łyżki suszonego rozmarynu

– 3 cebule

– sól i pieprz

– 2 łyżki suszonego majeranku

– 2 tosty

– 1 duża cukinia

Zioła namoczyć i odcedzić. Cebulę posiekać. Boczek pokroić w kostkę i wysmażyć. Dodać cebulę i smażyć, aż zbrązowieje. Obrać wydrążyć i zmiksować cukinię. Składniki włożyć do innego garnka, zalać bulionem, dodać zioła. Gotować godzinę na małym ogniu. Doprawić. Podawać z grzankami.