Uwaga: artykuł przeznaczony wyłącznie dla osób pełnoletnich!
Generał Nearchus, jeden z wodzów w armii Aleksandra Wielkiego, tak pisał po powrocie z Indii: „Trzcina, która tam rośnie, daje miód w ogóle bez pszczół, a z tego miodu powstaje upajający trunek„. Miodem tym były zapewne sok trzcinowy lub melasa, a trunkiem – prapradziadek rumu.
Co nieco o pochodzeniu
Nazwa „rum” prawdopodobnie pochodzi od niderlandzkiego/flamandzkiego słowa „roemer”, czyli dużego kielicha używanego przez holenderskich marynarzy. Alternatywna hipotezy głoszą, że słowo rum pochodzi od „rumbullion” znaczącego tyle co rebelia w języku polskim, saccharum, czyli cukier po łacinie lub „arôme” aromat po francusku. Jak każdy sławny i mocny alkohol, rum owiany jest mgłą anegdot i historii. Przez lata rum był trunkiem marynarzy. Dzienna racja – 300 ml (pół pinty) – nie była specjalnie duża, ale okazało się, że marynarze chomikują rum, a potem wypijają naraz kilka „dawek” – i upijają się. Proceder ten zlikwidował dopiero admirał Edward Vernon, który nakazał rozcieńczyć przysługującą marynarzom porcję rumu kwartą wody, a do smaku dodać cukier i sok z cytryny lub limonki. Miksturę wydawano dwa razy dziennie między 10.00-12.00 i 16.00-18.00. Na cześć pomysłodawcy, którego załoga nazywała „Old Grog” ze względu na sztormiak, z którym się nigdy miał nie rozstawać, miksturę z rozcieńczonego rumu określono mianem grogu. Trzeźwi marynarze mogli skuteczniej walczyć z piratami, którzy też rum lubili, ale których – siłą rzeczy – rozcieńczanie nie dotyczyło. Dzisiaj białe i złote rumy z Karaibów to genialne trunki na lato i do koktajli.
Pierwsze napoje bazujące na trzcinie cukrowej produkowano już w antycznych Indiach i Chinach. Bez destylacji, żaden z tych alkoholi nie mógł jednak osiągnąć odpowiedniej procentowości alkoholowej. W połowie XVII wieku taki sfermentowany produkt został poddany destylacji, z którego otrzymano spirytus. W koloniach angielskich nazywano go „Kill Devil” (zabić diabła) ze względu na piekielną moc i palący smak. Był to niewątpliwie przodek rumu. Ciągle jednak jego jakość pozostawiała wiele do życzenia. Z tego też powodu hiszpańska rodzina królewska postanowiła coś z tym zrobić i wyznaczyła nagrodę dla każdego, kto wyprodukuje delikatniejszy trunek, który trafi do klientów z wyższych sfer. Efektem jest znany na całym świecie rum, nazwany później Havana Club, którego recepturę opracowano w 1878 roku. Rum także zapisał się w historii Francji. Pod koniec XVII wieku, kiedy to Indie były kolonią francuską, produkowany rum stał się tak bardzo popularnym alkoholem, że producenci win i francuskich wódek gatunkowych zaczęli tracić rynek zbytu. Z tego powodu król Ludwik XVI wydał dekret i ustawowo ograniczył import rumu. Dopiero w 1803 roku Napoleon Bonaparte zniósł te ograniczenie wraz z rozkazem, aby zaopatrywać w rum nie tylko wojskowe kantyny, ale i szpitale. Inne źródła podają, że pierwsze destylacje rumu przeprowadzano na wyspie Barbados.
Co nieco o destylacji i sezonowaniu
Rum jest wysokoprocentowym napojem alkoholowym produkowanym z trzciny cukrowej (Saccharum officinarum) lub pochodnej jej melasy. Zawartość alkoholu w rumie waha się pomiędzy 38-80% . W Kolumbii minimalna procentowość rumu to 50% podczas gdy w Chile i Wenezueli 40%. W meksyku rum leżakuje tylko 8 miesięcy podczas gdy w Panamie co najmniej dwa lata. Bowiem rum jako jedyny klasyczny alkohol nie posiada norm produkcji i klasyfikacji. Destylat trzciny cukrowej jest przezroczysty, barwy nabiera w baryłkach – najczęściej dębowych. W wielu krajach rum musi być sezonowany przynajmniej przez rok w dębowej beczce (często po burbonie). Czasami jest jednak dozwolone sezonowanie rumu w stalowych zbiornikach lub beczkach z innego typu drewna. Zawartość chemicznych związków, które przechodzą proces destylacji w rumie jest o wiele wyższa niż w whisky czy koniaku. Z tej przyczyny rum cechuje duża zawartość produktów wtórnych powstałych podczas leżakowania. Najważniejszym z nich jest maślan etylu (nazwa systematyczna: butylan etylu, CH3CH2CH2COO-CH2CH3), cechujący się zapachem ananasów. Związek ten powstaje w wyniku estryfikacji etanolu i kwasu masłowego. Sztucznie otrzymany maślan etylu często używany jest w aromatyzowanych alkoholach (np. wermuty). Jako, że rum dojrzewa w klimacie tropikalnym, leżakowanie jest znacznie szybsze. Angel’s share w przypadku rumu wynosi 10% rocznie. Wartość ta sięga 2% w przypadku koniaku i whisky. Po leżakowaniu następuje kupażowanie. Lekkie rumy często są filtrowane, aby pozbawić je barwy. Hiszpańskojęzyczne wyspy i kraje produkują rum typu „Ligot” o pełnym i lekkim smaku (Kuba, Dominikana, Panama). Anglojęzyczne wyspy i kraje znane są z ciemniejszych rumów o pełnym smaku (Barbados, Bermuda, Jamaica). Większość światowej produkcji pochodzi z Karaibów i okolic rzeki Demerara w Ameryce Płd. Są też mniejsze wytwórnie, m.in. w Indiach, na wyspie Reunion i w Australii.
W Europie cukier nie jest otrzymywany z trzciny cukrowej tylko z buraków. Nietety spirytus wyprodukowany z melasy otrzymanej z buraków cukrowych nie może być uznawany jako rum. Jeśli taki spirytus nie jest bardzo mocno oddestylowany jego konsumpcje bardzo utrudnia odrzucający zapach i smak. Fałszywy rum produkuje się ze spirytusu z buraków cukrowych i “esensji” otrzymywanej z mieszaniny sztucznych estrów (etyl butylu itp.) oraz olej z kory brzozowej. Czasami mocno oddestylowany spirytus jest używany do produkcji rumów aromatyzowanych lub “rumów niemieckich”.
Rodzaje rumu:
Rodzaje rumu zależą w dużej mierze od miejsca, w którym został on wyprodukowany. Istnieje jednak pewien kanon często używanych określeń:
1. Lekki (light, silver, white) – słaby aromat, słodki smak. Poza słodkością nie ciężko doszukać się tutaj innych smaków. Generalnie używane są one do koktajli.
2. Złoty, bursztynowy (gold, amber) – starzony w dębowych beczkach (często po bourbonie), stąd jego ciemna barwa.
3. „Korzenny” (spiced) – z dodatkiem przypraw, często karmelu. Bazują one głównie na rumach typu gold. Najtańsze wersje powstają przez doprawienie i zabarwienie karmelem rumów typu light.
4. Ciemny (dark, black) – o głębokiej barwie, długo starzony, pachnący. Można pić sam, ale jest świetny w drinkach, aby nadać i aromat i barwę. Jest to typ rumu najczęściej stosowany w gotowaniu.
5. Aromatyzowany (flavored) – z aromatami owocowymi (mango, cytrusy, kokos). Wykorzystuje je się do drinków o podobnych smakach lub serwuje na lodzie.
6. Mocny (overproof) – rumy, w których zawartość alkoholu znacznie przekracza 40%. Często sięga ona 75-80% (Bacardi 151).
7. Premium – bardzo stary, szlachetny. Rumy, w których szczególną uwagę przykłada się do procesu produkcyjnego alkoholu i bardzo uważnie dobierne są składniki i parametry produkcji. Są to bardzo drogie trunki, które często leżakują latami podobnie jak whisky i koniak.
Do cech odróżniających poszczególne rumy od siebie na pewno zaliczyć więc można: wiek, barwę, zapach, bogactwo aromatu, moc destylatu, przebieg procesu fermentacji i proces destylacji, leżakowanie, sposób zabarwiania (posiadanie barwy, albo jej brak) i w końcu kraj, z którego pochodzi. W zależności od długości procesu fermentacji rumy możemy podzielić na:
1. lekkie – rodzaj delikatny, o słabym aromacie, poddawany krótkiej fermentacji. Takie rumy idealnie nadają się do koktajli. Wśród smakoszy cenione są zwłaszcza gatunki aromatyzowane cynamonem, pieprzem i rozmarynem. Kraje produkujące to między innymi: Puerto Rico, Kuba i Haiti.
2. ciężkie – to rumy poddawane długiemu i powolnemu okresowi fermentacji. Charakteryzują się intensywnym smakiem i aromatem. Idealne do ciast, deserów oraz herbat. Najcenniejsze i najsłynniejsze ciemne rumy pochodzą z Jamajki.
Inny podział opiera się na barwie rumu. Wówczas dzielimy trunki na:
1. białe, które leżakują w beczkach z jasnego drewna jesionowego, następnie poddane są dalszemu leżakowaniu w zbiornikach z stali nierdzewnej.
2. brązowe – leżakują dłuższy okres w beczkach z ciemnego drewna, w których nabierają charakterystycznego, żółtawego lub brązowego koloru. Zdarza się także, że producenci dodatkowo zabarwiają go brązowym syropem cukrowym.
Klasyczne Daiquiri
(przepis niezmieniony od 1898 r.)
Składniki:
– 60 ml złotego rumu
– sok z połowy limonki
– 1 łyżeczka syropu cukrowego (cukier z wodą w proporcji 1:1)
Przygotowanie:
Wszystkie składniki wymieszaj w shakerze i przecedź do kieliszka koktajlowego (takiego jak do martini).
Daiquiri z owocami
Składniki:
– 40 ml białego rumu
– 20 ml likieru owocowego
– 30 ml soku z limonki i cytryny
– 40 g świeżych owoców
– 70 g pokruszonego lodu
Przygotowanie:
Wszystkie składniki zmiksować. Wlać do kieliszka, ozdobić owocami.
Na dno szklanki wkładamy listki świeżej mięty, sypiemy dwie łyżeczki cukru i wyciskamy sok z połowy limonki. Produkty te lekko miażdżymy, aby wydobyć z nich aromat. Dodajemy kawałki lodu, rum i sodę lub wodę gazowaną. Otrzymany koktajl podajemy w pucharku udekorowanym listkami mięty i z obowiązkową słomką.
Glen”s Mojito
Składniki:
– 1 limonka
– listki mięty
– 2 łyżeczki brązowego cukru
– mały kawałek świeżego chili
– 60 ml złotego rumu
– piwo imbirowe
– kruszony lód
– strączek chili i gałązka mięty do dekoracji
– kilka kropli tabasco
Przygotowanie:
Wymieszaj sok z limonki z cukrem, posiekaną chili i rumem oraz listkami mięty (weź ich tyle, ile lubisz). Wlej do wysokiej szklanki koktajlowej. Dodaj pokruszony lód, dopełnij piwem imbirowym. Szklankę udekoruj gałązką mięty i strączkiem chili.
Refreshing Papaya
Składniki:
– 1 klin limonki
– 1 łyżeczka cukru pudru
– sok z limonki
20 ml białego rumu
10 ml rumu kokosowego
– papaja
– kostki lodu
– 2 kawałki owoców do przybrania
Przygotowanie:
Połącz składniki, z wyjątkiem owoców do przybrania, w blenderze. Dodaj cukier według uznania. Wlej do przygotowanej szklanki/kieliszka. Udekoruj owocami.
Floridita
Składniki:
– 45 ml białego rumu
– 15 ml słodkiego wermutu
– 5-8 kropli creme de cacao
– 5-8 kropli grenadiny
– sok z 1/2 limonki
Przygotowanie:
Wymieszaj w shakerze wszystkie składniki i przecedź do wysokiej szklanki.
Pinacolada
Składniki:
– 30 ml białego rumu
– 30 ml kremu kokosowego
– 90 ml soku ananasowego
– ananas
Przygotowanie:
energicznie wszystkie składniki z lodem, aż do uzyskania jednolitego napoju. Przelać do zmrożonej szklanki typu ”goblet”. Przed podaniem ozdobić ananasem.