Choroba wrzodowa – dieta, zapobieganie i leczenie

26 grudnia 2020, dodał: dietetyk medyczny

Artykuł zewnętrzny

Bolesna i mocno ograniczająca choroba dotykająca najczęściej młodych i ambitnych karierowiczów wciąż żyjących na kredyt – bez odpoczynku, w stresie, zapijając głód kawą i zaciągając się papierosem zamiast śniadania…

Diagnoza

Już na podstawie wywiadu można w przybliżeniu określić czy mamy do czynienia z wrzodem dwunastnicy czy żołądka. Głównymi dolegliwościami są bóle – najczęściej tępe, piekące. Nierzadko połączone z szeregiem dolegliwości typu zgaga, odbijania, nieregularne wypróżnienia czy nudności. Cierpiący z powodu wrzodu dwunastnicy zgłasza tzw. bóle głodowe, w kilka godzin po posiłku. Bóle ustępują lub zmniejszają się po spożyciu nawet niewielkiej ilości łatwo strawnego pokarmu. Chorzy lepiej czują się najedzeni, co często powoduje bagatelizowanie objawów i nie zasięganie porady u lekarza. Jest to też przyczyną często występującej nadwagi czy otyłości u pacjentów.

Odwrotnie ma się sprawa w przypadku wrzodów żołądka, kiedy to chorzy odczuwają dolegliwości zazwyczaj już w chwilę po spożyciu posiłku i odruchowo unikają jedzenia – chorzy lepiej czują się głodni. W związku z tym są to przeważnie ludzie szczupli lub wręcz wychudzeni.

Leczenie

Ostatnie zalecenia mówią, że bardzo restrykcyjna i niedoborowa dieta jest konieczna jedynie na początku choroby, przy bardzo silnych i bolesnych objawach. Z racji ogromnych ograniczeń w menu dieta ta może być stosowana dosłownie kilka dni. Wyklucza się wtedy mięsa, ryby, sery, kasze, płatki zbożowe, surowe warzywa i owoce oraz soki, kawę i herbatę.

W bezobjawowym stadium choroby praktycznie nie ma ograniczeń w stosowaniu diety. Pacjenci dopasowują sobie wg własnej tolerancji skład diety z zastrzeżeniem pewnego ograniczenia pokarmów zbyt ciężkostrawnych czy pikantnych (podrażniających i powodujących wydzielanie soków trawiennych) oraz zbyt obfitych.

Nie zaleca się jedzenia w pośpiechu, spożywanie posiłków powinno odbywać się w spokojnej atmosferze – dania powinny być mało objętościowe i w krótkich odstępach czasu. Z tego też powodu bardzo dobre efekty lecznicze można uzyskać poprzez leczenie sanatoryjne.

W bezobjawowym stadium choroby zaleca się dietę bogatą w owoce, warzywa i soki owocowe bogate w witaminę C. Badania pokazują, że wysokie stężenie witaminy C w osoczu oraz kwasu moczowego w błonie śluzowej żołądka minimalizuje infekcję Helicobacter pylori (bakterii odpowiedzialnej za chorobę wrzodową) i zmniejsza częstość występowania zapalenia błony śluzowej żołądka.

Leczenie dietetyczne wrzodów powinno opierać się na stosowaniu diety łatwostrawnej z ograniczeniem substancji pobudzających wydzielanie soku żołądkowego

Pożywienie bogate w białko powoduje większe wydzielanie kwasu żołądkowego, ma jednak równocześnie duże właściwości neutralizowania go. Poleca się, więc białko o wysokiej wartości biologicznej: mleko, delikatne twarogi, jaja, mięso, drób bez skóry i chude ryby.
Dostarczenie odpowiedniej ilości witaminy C sprawia wiele trudności, gdyż w diecie tej ogranicza się spożycie surowych warzyw i owoców. W stanach ostrych, przy daleko posuniętych ograniczeniach dieta ta prawie nie zawiera witaminy C.
Tłuszcze wykazują zdolność hamowania wydzielania kwasu oraz opóźniają opróżnianie żołądka, co jest w przypadku tej diety zjawiskiem korzystnym. Zaleca się tłuszcze łatwo strawne, jak: tłuszcz mleka (śmietanka) oraz masło.
Ograniczeniu w diecie ulega błonnik, ze względu na drażniące działanie na błonę śluzową żołądka. Istnieją, zatem przeciwwskazania do stosowania razowego pieczywa, grubych kasz, surowych warzyw i owoców. Aby uniknąć w związku z tym zaparć zaleca się picie odpowiedniej ilości wody.
Jako że dieta ta jest dietą łatwo strawną nie zawiera także produktów wzdymających oraz trudno strawnych. Pomijane są również: alkohol, mocna kawa i herbata oraz zupy i sosy na wywarach mięsnych, a także ostre przyprawy ze względu na wzmaganie wydzielania soku żołądkowego.

Równie ważną sprawą, co dostarczenie potrzebnych ilości poszczególnych składników w planowaniu jadłospisu jest konieczność zmniejszenia objętości posiłków, a zwiększenie ich liczby. Przez podawanie małych i częstych posiłków sok żołądkowy jest w sposób ciągły mieszany z dostarczanym pożywieniem, co zmniejsza czynność wydzielniczą żołądka i sprzyja gojeniu się wrzodu. Istotną rolę odgrywa również temperatura pokarmów – powinna być neutralna, aby zapobiegać przekrwieniu błony śluzowej żołądka.

kanapka z żółtym serem

Jeśli chodzi o sposób przygotowywania posiłków, to najszersze zastosowanie ma gotowanie na parze lub w wodzie oraz duszenie bez wstępnego obsmażania (!). Rzadziej stosuje się pieczenie, a jeśli już, to tylko w naczyniu żaroodpornym. Zalecane są tzw. budynie z mięs lub ryb, z drobną kaszą lub ryżem.

W chorobie wrzodowej osłaniające działanie ma między innymi siemię lniane.

Łyżkę siemienia lnianego zalać szklanką gorącej wody i pozostawić pod przykryciem na kilka godzin. Następnie zagotować, przecedzić. Pozostałość przepłukać niewielką ilością gotowanej chłodnej wody i dodać do przecedzonego wywaru. Pić na czczo.

Także zielona herbata jest doskonałym napojem w chorobie wrzodowej żołądka i dwunastnicy. Zawiera, bowiem, polifenole, które mają właściwości przeciwbakteryjne, jak się obecnie uważa, działają one również na H. pylori odpowiedzialną za powstanie choroby wrzodowej. Prawdopodobnie katechiny, znajdujące się też w zielonej i czarnej herbacie, oraz w herbacie ulung pozwalają neutralizować działanie kwasów żołądkowych.