Sprawność narządu ruchu ma bardzo duży wpływ na codzienne funkcjonowanie, dlatego w razie problemów z układem kostnym lub mięśniowym szybko szukamy pomocy u specjalisty, czyli lekarza ortopedy. Objawy w obrębie narządu ruchu mogą wynikać z wady wrodzonej lub nabytej, choroby lub urazu. W tym artykule podpowiadamy, jakimi problemami zajmuje się ortopeda i kiedy warto udać się do tego specjalisty.
Czym zajmuje się ortopeda?
Ortopeda to lekarz, który rozpoznaje i leczy dysfunkcje narządu ruchu. W obrębie narządu ruchu można wyróżnić część bierną (czyli kości, stawy i więzadła) oraz część aktywną (czyli mięśnie szkieletowe). Kompetencje ortopedy są bardzo szerokie. Lekarz ten zajmuje się zarówno wadami wrodzonymi i chorobami (w tym schorzeniami onkologicznymi), jak i urazami, które prowadzą do czasowej lub trwałej niepełnosprawności. Ortopedzi leczą również nabyte patologie narządu ruchu, które są efektem m.in. braku aktywności fizycznej i złych przyzwyczajeń (np. przyjmowania niewłaściwej postawy podczas pracy siedzącej). Kwalifikacje lekarza ortopedy obejmują również planowanie i nadzorowanie rehabilitacji prowadzonej przez fizjoterapeutę.
Jakie choroby i urazy leczy ortopeda?
Ortopedia i traumatologia narządu ruchu obejmuje leczenie nieprawidłowości wrodzonych i nabytych. Te ostatnie mogą wynikać m.in. z działania siły zewnętrznej (urazu), uprawiania sportu, pracy fizycznej, nieprzestrzegania profilaktyki w zakresie zdrowia układu ruchu lub czynników niezależnych od pacjenta.
Wady wrodzone i nabyte narządu ruchu
Ortopeda zajmuje się profilaktyką i leczeniem, a także nadzorowaniem rehabilitacji wad postawy. Do tej grupy zaliczamy wady kręgosłupa (np. skolioza), wady klatki piersiowej (np. klatka piersiowa lejkowata), wady kończyn dolnych (np. szpotawość kolan) oraz wady stóp (np. płaskostopie).
Urazy narządu ruchu
Do ortopedy trafiają również pacjenci, którzy doznali nagłego urazu w pracy, podczas uprawiania sportu lub w wyniku wypadku komunikacyjnego. Mogą to być złamania kości w obrębie kończyn, miednicy lub kręgosłupa, a także obrażenia stawów, więzadeł, mięśni i ścięgien. Warto jednak pamiętać, że do złamań kości dochodzi nie również w wyniku toczącego się procesu chorobowego (np. osteoporozy, nowotworu) oraz powtarzających się przeciążeń (mikrourazów).
Choroby narządu ruchu
Lekarze ortopedzi specjalizują się również w chorobach układu ruchu, takich jak rwa kulszowa, dyskopatia, osteoporoza, łokieć tenisisty/golfisty czy zespół cieśni nadgarstka. Ortopeda leczy również torbiele narządu ruchu oraz mniej znane schorzenia, takie jak przykurcz Dupuytrena i choroba de Quervaina. Lekarz ten zajmuje się także nowotworami kości (guzami). Najczęstszymi pierwotnymi nowotworami złośliwymi kości są mięsaki.
Z jakimi objawami warto udać się do lekarza ortopedy?
Wskazaniem do wizyty u ortopedy są dolegliwości bólowe w obrębie kończyn górnych i dolnych (np. ból ręki i nadgarstka, ból biodra). Wielu pacjentów zgłasza się z bólem pleców, który utrudnia wykonywanie pracy i codzienne funkcjonowanie. Ponadto do ortopedy warto udać się w przypadku:
- widocznych guzków i torbieli,
- obrzęku i ocieplenia w okolicy stawu,
- ograniczenia ruchomości stawów,
- parestezji (uczucie mrowienia, drętwienia kończyn),
- zniekształceń w okolicy stawów i kości (np. haluksy),
- osłabienia siły mięśni.
Czy do ortopedy potrzebne jest skierowanie?
Do ortopedy można udać się prywatnie i wówczas pacjent nie potrzebuje skierowania. Jeżeli konsultacja ma odbywać się w ramach NFZ, wtedy niezbędne jest skierowanie od lekarza podstawowej opieki zdrowotnej lub innego specjalisty. W stanach nagłego pogorszenia zdrowia (uraz, wypadek) pacjent może zgłosić się do szpitala i wówczas skierowanie również nie jest potrzebne. Warto jednak pamiętać, że lekarz ortopeda nie musi być „ostatnim przystankiem” na drodze do wyzdrowienia. Schorzenia i urazy układu ruchu często wymagają interdyscyplinarnego podejścia, dlatego pacjent może zostać skierowany do innego specjalisty, np. fizjoterapeuty, neurologa, reumatologa czy onkologa.
