Jaki słodzik jest najzdrowszy – szkodliwość i rodzaje słodzików

4 marca 2020, dodał: Małgorzata Kopeć

Artykuł zewnętrzny

Słodziki są w wielu produktach, które posiadają obniżoną kaloryczność. Zazwyczaj można je znaleźć w napojach, przetworach owocowych, jedzeniu dla diabetyków czy gumach do żucia. Czy wiecie cokolwiek o słodzikach? Czy są zdrowe? Czy faktycznie są mniej kaloryczne od cukru? Co warto o nich wiedzieć?

Słodziki syntetyczne – aspartam i acesulfam

Tego typu słodziki są przeznaczone głównie dla cukrzyków, diabetyków czy osoby na diecie. Słodziki syntetyczne nie powodują próchnicy. Najczęściej stosuje się aspartam i acesulfam K. Nie zawierają one kalorii i mają większą siłę słodzącą. Niestety wokół aspartamu powstała zła opinia, ponieważ w większej ilości może powodować szkody na naszym organizmie.

Acesulfam K uznaje się za najbardziej bezpieczny i uniwersalny słodzik. Nadaje się do produktów zimnych i ciepłych. Na produktach spożywczych jest oznaczany kodem E 950. W temperaturze pokojowej występuje w postaci białych kryształów. Acesulfam najczęściej stosowany jest w napojach bezalkoholowych, deserach i przetworach mlecznych, żywności pieczonej, cukierkach odświeżających oddech, przekąskach, wyrobach cukierniczych, gumach do żucia, galaretkach, dżemach i innych przetworach owocowo-warzywnych, musztardach, a także w produktach dietetycznych. Acesulfam K nie jest metabolizowany w organizmie człowieka i ulega wydaleniu w niezmienionej postaci z moczem. Natomiast może powodować uszkodzenia chromosomów, co w następstwie prowadzi do zmian genetycznych. Ustalona przez Światową Organizację Zdrowia, maksymalna ilość acesulfamu K, jaką człowiek może spożywać codziennie, przez całe życie, bez uszczerbku na zdrowiu (tzw. ADI – Acceptable Daily Intake) wynosi ok. 9 mg na kilogram masy ciała.

Aspartamu nie wolno podgrzewać do 100 stopni, ponieważ wytwarza wtedy szkodliwe związki i charakterystyczny, metaliczny posmak. Nie nadaj się dla kobiet w ciąży i chorych na fenyloketonurię.Wielu specjalistów doszło do wniosku, że aspartam jest szkodliwy. Jednak FDA stwierdziła, że jest to najlepiej przetestowana substancja spożywcza na świecie. Aspartam gromadzi się powoli, zaburzając system hormonalny i pracę mózgu. Zbadano, że przyjmowanie aspartamu wraz z węglowodorami powoduje obniżenie poziomu L-tryptofanu, który jest elementem budującym serotoninę. Obecnie zbadany aspartam powoduje nowotwory mózgu, ślepotę i choroby układu limfatycznego. To prawda, że nie każdy choruje stosując aspartam, niektórzy są po prostu odporniejsi. Ale z czasem aspartam się magazynuje w organizmie i prowadzi do zaburzeń neurologicznych. Pomimo tych wszystkich ostrzeżeń, amerykański Urząd ds. Leków i Żywności dopuścił do spożycia i nadal toleruje tę substancję.Maksymalna bezpieczna dla nas dawka to 7,8 mg/dzień, a litr napoju zawierającego aspartam zawiera ok. 56mg metanolu. Zatem drogie panie radzimy zagłębić się w temacie słodzików, a także produktów light przed wprowadzeniem ich do diety, bo mogą czasami być bardziej heavy niż wam się wydaje.

Słodziki półsyntetyczne – mannitol, sorbitol i ksylitol

Te słodziki z kolei są związkami naturalnymi, które występują w roślinach typu kłącze perzu, brzoza czy śliwa. Zawierają mniej słodyczy niż cukier a ponad to są mniej kaloryczne (1 g polioli dostarcza średnio 2,4 kcal, podczas gdy 1 g cukru – 4 kcal.). Badania wykazują , że zastępowanie cukru słodzikiem nie pomoże nam zgubić zbędne kilogramy. Używając słodzików, oszukujemy samych siebie, ponieważ i tak zjedlibyśmy te kalorie z cukrem.

Mannitol (E 421) przemysłowo uzyskuje się przez uwodornienie cukru inwertowanego, sacharozy. W sposób naturalny duże ilości mannitolu pozyskuje się z soku Fraxinus ornus (jesion mannowy). Używa się go jako łagodny środek przeczyszczający, jako środek dietetyczny w cukrzycy oraz osmodiurezie. Należy zaznaczyć, że pomimo swej kaloryczności mannitol nie wchłania się z przewodu pokarmowego.

Naturalne środki słodzące, a zwłaszcza te, które mogą być stosowane przez chorych na cukrzycę izolowane klasycznymi metodami, wymagają dużej ilości surowca i pozyskiwane są często przy stosunkowo niskiej wydajności. Postępu w tej dziedzinie oczekuje się dzięki metodom inżynierii genetycznej. Zastosowanie nowoczesnych metod inżynierii genetycznej pozwala na osiągnięcie obfitej ilości naturalnych środków słodzących. Wydaje się więc obiecującym rozwijanie badań nad pozyskiwaniem naturalnych środków słodzących jak i poznawaniem nowych możliwości półsyntezy substancji słodzących na podstawie już poznanych związków naturalnych. Etykiety na wszystkich produktach żywieniowych muszą zawierać informację jaki środek słodzący został użyty. Słodziki stołowe przeznaczone do bezpośredniego użytku przez konsumentów muszą na etykiecie mieć zapisaną nazwę użytej substancji słodzącej. Słodziki stołowe zawierające poliole muszą mieć umieszczoną na opakowaniu informację o ich możliwym wpływie przeczyszczającym, natomiast zawierające aspartam – informację, że jest on źródłem fenyloalaniny, ponieważ ludzie cierpiący na fenyloketonurię nie mogą metabolizować tego aminokwasu.

Sorbitol (E 420) otrzymywany przemysłowo przez uwodornienie glukozy w obecności niklu. Jest alkoholem wielowodorotlenowym mającym postać ziarnistego białego proszku lub płatków o smaku łagodnie słodkim, o silnym efekcie chłodzącym przy zetknięciu z językiem. Roztwory wodne sorbitolu (do stężenia 70%) tworzą przezroczysty syrop. Jedną z jego charakterystycznych właściwości jest maskowanie gorzkiego smaku sacharyny. Zapobiega również krystalizacji sacharozy. Sorbitol jest używany jako stabilizator produktów żywnościowych i substancja utrzymująca wilgotność i teksturę tychże produktów. Sorbitol występuje w największej ilości w suszonych śliwkach 12,7 g/100 g owoców, gruszkach 2,1 g/100 g owoców, czereśniach 1,4 g/100 g owoców, brzoskwiniach 0,9 g/100 g owoców. SJest używany do słodzenia różnych produktów np. dżemów, galaretek, marmolad, nadzienia i półproduktów owocowych, deserów owocowych, cukierków, ciastek, czekolad, lodów, gum do żucia przeznaczonych dla diabetyków. Jest również stosowany w przemyśle mleczarskim oraz wykorzystywany w produkcji różnych napojów. Podobnie jak inne poliole, jest oporny na utlenianie przez bakterie wywołujące próchnicę stąd jego zastosowanie w pastach do zębów. Wykazano jednak, że sorbitol może powodować zaburzenia żołądkowo-jelitowe. Spożycie sorbitolu w ilościach 10-50 g/dzień może wywoływać u dorosłych lekkie zaburzenia trawienia, a niekiedy nawet ciężkie biegunki. Te ostatnie są spowodowane wysokim poziomem sorbitolu, który powoduje gromadzenie wody w jelicie, a co za tym idzie wywołuje biegunki. U dzieci takie objawy mogą wystąpić już po otrzymaniu mniejszej dawki. Istnieją też doniesienia, że sorbitol – E 420 stosowany, w charakterze słodziku przez ludzi chorych na cukrzycę lub otyłość, może przyczyniać się do patogenezy nefropatii cukrzycowej. Sorbitol może uszkadzać nerki z uwagi na własności osmotyczne i może powodować „obrzęk” komórek nerki, upośledzając ich funkcję. Do tej pory udokumentowano jedynie dwa przypadki niekontrolowanego stosowania sorbitolu. Wiązały się one z nadmiernym spożyciem (dwie paczki dziennie) gumy do żucia. Objawem była biegunka i utrata masy ciała nawet o 20%, jednak był to skutek odwracalny.

Dawniej ksylitol był znany pod nazwą cukru brzozowego, gdyż otrzymuje się go przez działanie wodą na drewno brzozowe. Z uwagi na to, że proces ekstrakcji tą drogą jest stosunkowo drogi, dlatego ksylitol nie jest tanim substytutem cukru. Ksylitol to krystaliczny proszek białej barwy, stabilny w podwyższonych temperaturach. Jego wartość energetyczna to wartość <16,8 kJ/g (4 kcal). Jest najsłodszym z alkoholi cukrowych. Mieszanina 60% ksylitolu i 40% sorbitolu, dzięki synergizmowi, odpowiada słodkości cukru. W pożywieniu ksylitol można rozpoznać odczuwając chłód na czubku języka. Związek ten rozpuszczając się w wodzie absorbuje ciepło i w rezultacie roztwór się ochładza. Podobna reakcja zachodzi w ustach, dlatego ksylitol jest stosowany jako słodzik do gum do żucia, słodyczy do ssania np.: miętówek i gum rozpuszczalnych, a jednocześnie do lekarstw przewidzianych do dłuższego trzymania w ustach. Ksylitol zaliczamy do słodzików zapobiegających próchnicy. Alkohol ten nie może być metabolizowany do kwasów przez bakterie Streptococcus mutans, które wywołują próchnicę, ale nie należy pomijać faktu, iż bakterie te wchłaniają go i akumulują w postaci toksycznego fosforanu ksylitolu w swoich komórkach. Rezultatem tej akumulacji jest zahamowanie syntezy białka i wzrostu bakterii. Efekt ten odnosi się do szczepów wrażliwych względem ksylitolu. Co więcej ksylitol jest pomocny w zwalczaniu bakterii powodujących próchnicę przez rozluźnienie struktury ich warstwy na szkliwie zębowym, zwiększa przepływ śliny w jamie ustnej, oczyszcza i chroni zęby przed uszkodzeniami. Ksyloza, z której otrzymuje się ksylitol, występuje w szeregu owocach jak: truskawki, maliny, śliwki, gruszki, porzeczki, a także w warzywach jak np. kalafior. Jednakże otrzymywanie ksylitolu z któregokolwiek z tych źródeł nie jest opłacalne.

Zalety stosowania słodzików

Dlaczego stosuje się słodziki? Dlaczego wiele osób, pomimo wiedzy o ich szkodliwości nadal je spożywa? Co daje dodawanie słodzików do produktów?

słodziki przede wszystkim nadają słodki smak potrawom i napojom
nie wnoszą dodatkowych kalorii
są stosowane jako alternatywa dla cukru, aby móc kontrolować wagę bez konieczności rezygnowania ze słodkiego smaku
substancje zawarte w słodzikach nie powodują próchnicy, dzięki czemu nie zwiększają ryzyka powstawania ubytków w zębach
docelowy słodki smak można uzyskać dzięki dodaniu już niewielkiej ilości słodzika
substancje wchodzące w skład słodzika nie stymulują trzustki do wydzielania insuliny
niektóre słodziki zwiększają zdolność potraw do zatrzymywania wody, dzięki czemu zatrzymany jest proces wysychania
kusząca jest niska cena słodzików, bowiem 3–4 zł za 100 tabletek, a ponad to zajmują niewiele miejsca
można dostać je w formie pastylek lub proszku
niektóre substancje stosowane jako słodzik możesz spotkać w formie naturalnej w: śliwkach, gruszkach, jabłkach, brzoskwiniach czy figach

Przeciwwskazania do stosowania słodzików

Słodzików powinny unikać kobiety starające się o dziecko, małe dzieci, osoby starsze i chore na fenyloketonurię. Aspartam nie powinien być używany do potraw, które poddaje się podgrzewaniu powyżej 100 stopni. Pamiętajcie, aby nie przekraczać zalecanej dawki słodzików, ponieważ może to powodować biegunki i problemy żołądkowe.

Wszystkie substancje słodzące są przed dopuszczeniem na rynek dokładnie badane, nie można być jednak wobec nich zupełnie bezkrytycznym. Wraz z rozwojem badań słodziki budzą bowiem coraz więcej wątpliwości. Dotyczy to popularnej niegdyś sacharyny, która ze względu na swoje rakotwórcze działanie jest wycofywana z rynku.

Co więc stosować zamiast cukru i słodzików? Na szczęście jest kilka takich produktów, które są zdrowe i doskonale osłodzą Twoje produkty. Co to za produkty?