Ale jaja! Wielkanocne symbole

Ale jaja!

Jajko odgrywa ważną rolę w wierzeniach religijnych jako symbol zmartwychwstania. W niektórych grobowcach antycznych umieszczano posążki Dionizosa trzymającego w dłoni jajko oznaczające powrót do życia, wkładano jajka do grobowców egipskich i katakumb rzymskich.

Barwne jaja wielkanocne, malowane zazwyczaj na jeden kolor, nazywa się kraszankami, malowankami lub byczkami. Tradycyjne kraszanki powstają przez gotowanie jajek w roślinnym wywarze.

Oto, jak można otrzymać odpowiednie kolory:
– brązowy (rudy): łupiny cebuli,
– czarny: kora dębu, olchy lub łupiny orzecha włoskiego
– żółtozłocisty: kora młodej jabłoni lub kwiat nagietka
–  fioletowy: płatki kwiatu ciemnej malwy
– zielony: pędy młodego żyta lub listki barwinka lub perzu
– różowy: sok z buraka

Jajka ozdobione jedno-lub wielobarwnym deseniem, naniesionym na jednolite tło, nazywa się pisankami. Znane są jeszcze rysowanki, skrobanki, nalepianki i wyklejanki. Wykonuje się je metoda batiku (maluje woskiem i wkłada do barwnika) lub rytowania: na gładkim jajku wyskrobuje się ostrym przedmiotem wzory. Z jajkami wiąże się mnóstwo wierzeń ludowych. Choćby takie, że mogą one odwracać nieszczęścia i niweczyć zło. Dlatego jaja zakopywano pod węgłem budowanych domów, rzucano je w płomienie podczas pożaru, a przed rozpoczęciem prac wiosennych kładziono w bruzdy zagonów. Wierzono, że kto wrzuci pisankę do miski z woda, a potem się w tej wodzie umyje – zachowa zdrowie i urodę. A jeśli położyć je pod pniem drzew owocowych – zapewni to obfitość owocowania. Z kolei zmieszanie skorupek z pisanek z karma drobiu sprawi, że ptaki będą się dobrze niosły, a pisklęta – dobrze chowały. Wieszane na gałązkach kolorowe wydmuszki symbolizowały wiosnę, przyspieszały zmianę pór roku i wegetację. Jajo wykonane ze złota i kamieni szlachetnych było kosztownym prezentem.

Zajączek

W wielu kulturach, począwszy od starożytności, zając był symbolem odradzającej się przyrody, wiosny i płodności. Czczony i otaczany kultem z racji swojej witalności, bywał także uznawany za symbol zmysłowości i tchórzostwa. Wierzono również, że pod postacią zająca ukazują się wiedźmy na rozstajnych drogach. W XVII w. skojarzono go z jajkiem wielkanocnym. Do Polski dotarł prawdopodobnie z Niemiec na początku XX w. Wielkanocny Zajączek jest więc przyjętym ze starożytności symbolem przemijania oraz zmartwychwstania. A symbolika jego płodności oznacza triumf życia nad śmiercią.

Emilia