Klasyczne już badania i obserwacje dotyczące zwyczajów żywieniowych społeczeństw długowiecznych poczynione były wśród Hunzów zagubionych w Himalajach. Ich długowieczność jest wręcz legendarna, bowiem wielu Hunzów żyje grubo ponad 100 lat i co ciekawe, odznacza się niezwykłą aktywnością i witalnością.
Przeszło pięćdziesiąt lat temu dr Robert McCarrison, znakomity angielski lekarz chirurg, podjął badania pewnych chorób powszechnych wśród ludów Azji. Był zainteresowany odkryciem, w jakim stopniu choroby u Hindusów są powodowane niewłaściwym pokarmem. W czasie przebywania z tymi ludźmi nigdy nie zaobserwował przypadku zaburzeń trawiennych lub gastrycznych, wrzodu dwunastnicy, wyrostka robaczkowego, zapalenia okrężnicy czy raka. Wśród tych ludzi nieznane są takie zjawiska, jak ból brzucha, wrażliwość nerwowa, zmęczenie, niepokój i przeziębienie. Obserwacje te wskazywały na rażący kontrast pomiędzy ludem Hunzów a naszymi, wysoko cywilizowanymi społeczeństwami. Zadziwia wprost to, że Hunzowie nie zapadają zupełnie na choroby krążeniowe, ataki serca i zawały. Ich starzy mężczyźni mogą wspinać się na góry lub pracować cały dzień na polu bez śladu zmęczenia. Mężczyźni mając 90 lat zostają ojcami, a kobiety 50-cio letnie matkami. Doktor doszedł więc do wniosku, że musi istnieć związek między ich sposobem odżywiania i sposobem życia.
Jedzenie Hunzów ma więcej wartości odżywczych, ponieważ jego podstawowe wartości nie zostają utracone pomiędzy glebą i stołem. A przecież wiemy co dzieje się z naszym własnym pokarmem w czasie przechowywania w magazynach, podczas transportu do sklepów, w końcu przez zbyt długie gotowanie. Hunzowie jedzą głównie zboże (pszenicę, jęczmień, grykę i proso), zielone liściaste warzywa, ziemniaki, groch i fasolę, zielony groszek i inne strączkowe, świeże mleko i maślankę, lassi (klarowane masło) i ser, owoce, głównie morele i morwy świeże i suszone w słońcu, mięso tylko przy wyjątkowych, rzadkich okazjach i wino robione z winogron.
Jedzenie Hunzów ma więcej wartości odżywczych, ponieważ jego podstawowe wartości nie zostają utracone pomiędzy glebą i stołem. A przecież wiemy co dzieje się z naszym własnym pokarmem w czasie przechowywania w magazynach, podczas transportu do sklepów, w końcu przez zbyt długie gotowanie. Hunzowie jedzą głównie zboże (pszenicę, jęczmień, grykę i proso), zielone liściaste warzywa, ziemniaki, groch i fasolę, zielony groszek i inne strączkowe, świeże mleko i maślankę, lassi (klarowane masło) i ser, owoce, głównie morele i morwy świeże i suszone w słońcu, mięso tylko przy wyjątkowych, rzadkich okazjach i wino robione z winogron.Z pokarmów zbożowych i na chleb jadają pszenicę i mnóstwo prosa. Groszek jest czasem mielony razem z pszenicą, czasem fasola, jęczmień i groch, wszystkie zmieszane razem i mielone na mąkę, z której robią płaskie chlebki, zwane czapati. Mielenie jest też inne. W mące pozostają całe ziarna i to podnosi bardzo pożywność mąki. My zazwyczaj mielemy nasze ziarno na biały proszek i w większości przypadków odrzucamy wszystkie jego cenne składniki pokarmowe. Chleb Hunzów jest zdrowy, nie rafinowany, może nawet gruby, niedelikatny, ale za to pełen wartościowych składników pokarmowych. Zawiera wszystkie cenne składniki pokarmowe pełnego ziarna. Może właśnie z tego względu Hunzowie cieszą się taką żywotnością i mają silne nerwy do późnego wieku, ponieważ do każdego posiłku jedzą dużo chleba. Ktoś powiedział: „Apetyt na białą mąkę, polerowany ryż i biały cukier jest ilustracją uszkodzenia instynktu ludzkiego, mającego służyć jako przewodnik w selekcjonowaniu pokarmów”. Możliwe, że postęp w świecie ludzkim następuje zbyt szybko i w tym procesie człowiek stracił cały instynkt i tak zwany zdrowy rozsądek odnośnie swojej diety. Ludzie Hunza nigdy nie jadają białego chleba. Żyją od pokoleń na razowym chlebie czyli swoich czapati, i nawet nie uważają, aby biały chleb był smaczny. Czapati, które są podstawą ich diety, robione są z pszenicy, jęczmienia, gryki lub mąki z prosa. Są one bogate w fosfor, potas, żelazo, wapń, magnez i inne minerały, ponieważ w czasie przygotowania mąki z pszenicy nic nie zostaje odrzucone ani zniszczone, Takie czapati zawierają wszystkie podstawowe wartości odżywcze ziarna. Zazwyczaj są przygotowywane w różnych kształtach, małe i duże, pieczone na ruszcie, zbudowanym nad otwartym niskim ogniskiem. Aby zrobić smaczne czapati, mąka musi być świeżo zmielona, razem z otrębami, potem ciasto ugniecione do odpowiedniej konsystencji.
Mleko uważa się za pokarm kompletny i używa się go w rozmaity sposób. Najpierw oddziela się śmietanę od mleka, aby zrobić ghee. Zostawia się je po prostu w temperaturze pokojowej i gdy się zsiądzie, jest od razu gotowe do jedzenia. Maślankę lub lassi popija się w czasie posiłków. Bardzo popularny jest jogurt. Hunzowie zazwyczaj kwaszą mleko, a nawet i maślankę, bo w postaci zakwaszonej przechowuje się znacznie lepiej.
W codziennej diecie Hunzów warzywa odgrywają doniosłą rolę. Uprawiają je podobnie jak my, ale jadają je głównie w postaci surowej. Uprawiają szpinak, sałatę, marchew, groch, rzepę, dynię, młode liście różnych ziół, kiełkują nasiona strączkowe. Używanie ziół do gotowania i do sałatek jest upowszechnionym zwyczajem, a bardzo lubiana jest herbata ziołowa. Często jada się ziemniaki i rzodkiewki. Gdy już gotują warzywa, robią to w zakrytym garnku, tak że światło nie niszczy wartości odżywczych. Naturalnie warzywa Hunzów pochodzą prosto z ogrodu. Hunzowie obmywają je z ziemi i zjadają surowe (najczęściej) lub gotują w skórce. Nigdy nie wyciskają ze swoich warzyw soków, ani nie skrobią skórki. Skórka zawiera cenne sole mineralne, niektórych z nich brakuje w soku oraz w warzywach grubo oskrobanych lub obieranych. Sałatki są istotną częścią każdego posiłku i – podaje się je na półmisku z przyprawą z octu winogronowego i z morelowym olejem tak, aby każdy mógł dobierać sobie tyle ile chce. Różne warzywa i ich połączenia pokrojone na sałatkę są zawsze świeżo wyrwane z ogrodu. Podaje się również warzywa w całości.
Hunzowie nie są wegetarianami. Jednak mięso naprawdę rzadko gości na ich stole. Mięso jest zazwyczaj przyrządzane w postaci duszonej (gulaszu). Zostaje pokrojone i zmieszane z warzywami, nakryte szczelnie i pozostawione na ogniu tak długo, aż zmięknie. Do zupy dodaje się utartą pszenicę lub proso. Dla odmiany do gulaszu podawany jest ryż.
W Hunzie w wielkich ilościach rosną jabłka, gruszki, brzoskwinie, morele czarne i czerwone wiśnie i morwy. Morele jada się surowe w lecie i suszone na słońcu w miesiącach zimowych. Nawet pestki moreli są wyjmowane, rozbijane i zjadane. Są one smaczne i bardzo pożywne (zdrowe). Ponieważ olej morelowy ma duże znaczenie dla ich diety, każdy rolnik uprawia drzewa morelowe. Uczeni odkryli, że w oleju z moreli jest bogactwo nienasyconych kwasów tłuszczowych. Jedną z największych korzyści z tego oleju jest jego znaczenie dla zdrowia. Oleju używa się do gotowania, do przyprawiania sałatek, jako przyprawy do pokarmów i jako lekarstwa, a nawet jako kosmetyk do skóry i włosów. Suszone morele moczy się na noc w bogatej w minerały wodzie i zjada z gotowanym prosem albo robi się z nich dżemy i zjada do chleba. Po dodaniu większej ilości wody, otrzymuje się sok do picia. Owoce są bardzo słodkie, służą więc również do słodzenia innych potraw.
Hunzowie piją różne soki oraz ziołowe herbaty zamiast kawy i zwykłej herbaty. Uprawiają w swoich ogrodach różne zioła i suszą je na zimę. Najpopularniejsza jest mięta, lucerna, papaya, owies i wiele innych. Robi się z nich odświeżające napoje, podając zimne lub gorące z sokiem cytrynowym lub z miodem.
cenne składniki pokarmowe pełnego ziarna. Może właśnie z tego względu Hunzowie cieszą się taką żywotnością i mają silne nerwy do późnego wieku, ponieważ do każdego posiłku jedzą dużo chleba. Ktoś powiedział: „Apetyt na białą mąkę, polerowany ryż i biały cukier jest ilustracją uszkodzenia instynktu ludzkiego, mającego służyć jako przewodnik w selekcjonowaniu pokarmów”. Możliwe, że postęp w świecie ludzkim następuje zbyt szybko i w tym procesie człowiek stracił cały instynkt i tak zwany zdrowy rozsądek odnośnie swojej diety. Ludzie Hunza nigdy nie jadają białego chleba. Żyją od pokoleń na razowym chlebie czyli swoich czapati, i nawet nie uważają, aby biały chleb był smaczny. Czapati, które są podstawą ich diety, robione są z pszenicy, jęczmienia, gryki lub mąki z prosa. Są one bogate w fosfor, potas, żelazo, wapń, magnez i inne minerały, ponieważ w czasie przygotowania mąki z pszenicy nic nie zostaje odrzucone ani zniszczone, Takie czapati zawierają wszystkie podstawowe wartości odżywcze ziarna. Zazwyczaj są przygotowywane w różnych kształtach, małe i duże, pieczone na ruszcie, zbudowanym nad otwartym niskim ogniskiem. Aby zrobić smaczne czapati, mąka musi być świeżo zmielona, razem z otrębami, potem ciasto ugniecione do odpowiedniej konsystencji.Mleko uważa się za pokarm kompletny i używa się go w rozmaity sposób. Najpierw oddziela się śmietanę od mleka, aby zrobić ghee. Zostawia się je po prostu w temperaturze pokojowej i gdy się zsiądzie, jest od razu gotowe do jedzenia. Maślankę lub lassi popija się w czasie posiłków. Bardzo popularny jest jogurt. Hunzowie zazwyczaj kwaszą mleko, a nawet i maślankę, bo w postaci zakwaszonej przechowuje się znacznie lepiej.
W codziennej diecie Hunzów warzywa odgrywają doniosłą rolę. Uprawiają je podobnie jak my, ale jadają je głównie w postaci surowej. Uprawiają szpinak, sałatę, marchew, groch, rzepę, dynię, młode liście różnych ziół, kiełkują nasiona strączkowe. Używanie ziół do gotowania i do sałatek jest upowszechnionym zwyczajem, a bardzo lubiana jest herbata ziołowa. Często jada się ziemniaki i rzodkiewki. Gdy już gotują warzywa, robią to w zakrytym garnku, tak że światło nie niszczy wartości odżywczych. Naturalnie warzywa Hunzów pochodzą prosto z ogrodu. Hunzowie obmywają je z ziemi i zjadają surowe (najczęściej) lub gotują w skórce. Nigdy nie wyciskają ze swoich warzyw soków, ani nie skrobią skórki. Skórka zawiera cenne sole mineralne, niektórych z nich brakuje w soku oraz w warzywach grubo oskrobanych lub obieranych. Sałatki są istotną częścią każdego posiłku i – podaje się je na półmisku z przyprawą z octu winogronowego i z morelowym olejem tak, aby każdy mógł dobierać sobie tyle ile chce. Różne warzywa i ich połączenia pokrojone na sałatkę są zawsze świeżo wyrwane z ogrodu. Podaje się również warzywa w całości.Hunzowie nie są wegetarianami. Jednak mięso naprawdę rzadko gości na ich stole. Mięso jest zazwyczaj przyrządzane w postaci duszonej (gulaszu). Zostaje pokrojone i zmieszane z warzywami, nakryte szczelnie i pozostawione na ogniu tak długo, aż zmięknie. Do zupy dodaje się utartą pszenicę lub proso. Dla odmiany do gulaszu podawany jest ryż.
W Hunzie w wielkich ilościach rosną jabłka, gruszki, brzoskwinie, morele czarne i czerwone wiśnie i morwy. Morele jada się surowe w lecie i suszone na słońcu w miesiącach zimowych. Nawet pestki moreli są wyjmowane, rozbijane i zjadane. Są one smaczne i bardzo pożywne (zdrowe). Ponieważ olej morelowy ma duże znaczenie dla ich diety, każdy rolnik uprawia drzewa morelowe. Uczeni odkryli, że w oleju z moreli jest bogactwo nienasyconych kwasów tłuszczowych. Jedną z największych korzyści z tego oleju jest jego znaczenie dla zdrowia. Oleju używa się do gotowania, do przyprawiania sałatek, jako przyprawy do pokarmów i jako lekarstwa, a nawet jako kosmetyk do skóry i włosów. Suszone morele moczy się na noc w bogatej w minerały wodzie i zjada z gotowanym prosem albo robi się z nich dżemy i zjada do chleba. Po dodaniu większej ilości wody, otrzymuje się sok do picia. Owoce są bardzo słodkie, służą więc również do słodzenia innych potraw.Hunzowie piją różne soki oraz ziołowe herbaty zamiast kawy i zwykłej herbaty. Uprawiają w swoich ogrodach różne zioła i suszą je na zimę. Najpopularniejsza jest mięta, lucerna, papaya, owies i wiele innych. Robi się z nich odświeżające napoje, podając zimne lub gorące z sokiem cytrynowym lub z miodem.
25 sposobów, aby uchronić twoje zdrowie i przedłużyć młodzieńczą żywotność:
1. Jedz tylko wtedy, gdy jesteś głodny, nie myl apetytu z głodem. Fałszywy apetyt jest wynikiem zwyczajów.
2. Omiń jeden posiłek dziennie przez pewien czas. Amerykanie jedzą za dużo i przeciętna osoba może dobrze żyć jadając połowę lub nawet jedną trzecią tej ilości jaką jada obecnie.
3. Żuj dobrze jedzenie i mieszaj je ze śliną.
4. Nie jedz nigdy w stanie zmęczenia.
5. Nie kąp się bezpośrednio po jedzeniu, ale przed.
6. Unikaj jedzenia między posiłkami, chyba że są to owoce albo sok.
7. Nie jedz w stanie przygnębienia.
8. Nie popijaj jedzenia wodą. Pij 20 minut przed jedzeniem lub 1 godzinę po.
9. Unikaj słodyczy z rafinowanej mąki i nasyconych tłuszczów.
10. Unikaj chłodzących napojów, syntetycznych lodów, czekolady itd.
11l. Próbuj spać co najmniej osiem godzin dziennie. Pamiętaj, że najlepszy sen jest przed północą.
12. Śpij przy otwartym oknie.
13. Podtrzymuj postawę pogodną i pozytywną; nie pozwól nigdy trwać myślom negatywnym.
14. Staraj się każdego dnia przebywać na słońcu (słońce jest źródłem wszelkiej energii, a jego wzmacniające promienie zostawią ci wkrótce nowe nieznane dotąd, wrażenie żywotności).
15. Oddychaj głęboko i rytmicznie; świeże powietrze jest niezbędne dla dobrego zdrowia.
16. Spaceruj dwie godziny każdego dnia.
17. Jedz stale sezonowe owoce i warzywa, najlepiej surowe.
18. Stosuj od czasu do czasu mono-dietę, tzn. jedz tylko jeden gatunek warzywa lub owocu na jeden posiłek.
19. Stosuj metodę gotowania bez wody. W każdym gospodarstwie powinien znajdować się zestaw nierdzewnych garnków do gotowania na parze.
20. Kupuj regularnie olej roślinny, ocet jabłeczny, miód, wiejskie jajka, naturalną pełną sól oraz inne składniki zalecane w poprzednich przepisach. Można je kupić w sklepie ze zdrową żywnością.
21. Do swoich codziennych posiłków dodawaj wszelkie rodzaje nasion: dyni, sezamowe i inne, a także migdały i inne orzechy.
22. Do codziennego jadłospisu dodawaj drożdże piwne, lecytynę, i kiełki pszeniczne (można je jadać z jogurtem, białym serem, dodane do sałatek lub zmieszane z sokami owocowymi).
23. Pij mleko, maślankę, kefir lub jogurt.
24. Każdy dom powinien mieć mały młynek. Mąkę należy mielić stopniowo, w miarę potrzeby do pieczenia chleba, Jeżeli jest to praktycznie niemożliwe, używaj mąki razowej i kasz gruboziarnistych.
25. Oliwa z pestek (kernel) moreli jest również przydatna jako kosmetyk do pielęgnowania skóry.
2. Omiń jeden posiłek dziennie przez pewien czas. Amerykanie jedzą za dużo i przeciętna osoba może dobrze żyć jadając połowę lub nawet jedną trzecią tej ilości jaką jada obecnie.
3. Żuj dobrze jedzenie i mieszaj je ze śliną.
4. Nie jedz nigdy w stanie zmęczenia.
5. Nie kąp się bezpośrednio po jedzeniu, ale przed.
6. Unikaj jedzenia między posiłkami, chyba że są to owoce albo sok.
7. Nie jedz w stanie przygnębienia.
8. Nie popijaj jedzenia wodą. Pij 20 minut przed jedzeniem lub 1 godzinę po.
9. Unikaj słodyczy z rafinowanej mąki i nasyconych tłuszczów.
10. Unikaj chłodzących napojów, syntetycznych lodów, czekolady itd.
11l. Próbuj spać co najmniej osiem godzin dziennie. Pamiętaj, że najlepszy sen jest przed północą.
12. Śpij przy otwartym oknie.
13. Podtrzymuj postawę pogodną i pozytywną; nie pozwól nigdy trwać myślom negatywnym.
14. Staraj się każdego dnia przebywać na słońcu (słońce jest źródłem wszelkiej energii, a jego wzmacniające promienie zostawią ci wkrótce nowe nieznane dotąd, wrażenie żywotności).
15. Oddychaj głęboko i rytmicznie; świeże powietrze jest niezbędne dla dobrego zdrowia.
16. Spaceruj dwie godziny każdego dnia.
17. Jedz stale sezonowe owoce i warzywa, najlepiej surowe.
18. Stosuj od czasu do czasu mono-dietę, tzn. jedz tylko jeden gatunek warzywa lub owocu na jeden posiłek.
19. Stosuj metodę gotowania bez wody. W każdym gospodarstwie powinien znajdować się zestaw nierdzewnych garnków do gotowania na parze.
20. Kupuj regularnie olej roślinny, ocet jabłeczny, miód, wiejskie jajka, naturalną pełną sól oraz inne składniki zalecane w poprzednich przepisach. Można je kupić w sklepie ze zdrową żywnością.
21. Do swoich codziennych posiłków dodawaj wszelkie rodzaje nasion: dyni, sezamowe i inne, a także migdały i inne orzechy.
22. Do codziennego jadłospisu dodawaj drożdże piwne, lecytynę, i kiełki pszeniczne (można je jadać z jogurtem, białym serem, dodane do sałatek lub zmieszane z sokami owocowymi).
23. Pij mleko, maślankę, kefir lub jogurt.
24. Każdy dom powinien mieć mały młynek. Mąkę należy mielić stopniowo, w miarę potrzeby do pieczenia chleba, Jeżeli jest to praktycznie niemożliwe, używaj mąki razowej i kasz gruboziarnistych.
25. Oliwa z pestek (kernel) moreli jest również przydatna jako kosmetyk do pielęgnowania skóry.
Przepisy kuchni Hunzów:
Większość przedstawionych przepisów to oryginalne dania Hunzów. Pewne oryginalne składniki zostały zmienione na inne, łatwo dostępne w kraju.
Krem ze szpinaku
Składniki: 1 kg szpinaku, 2 łyżki oleju roślinnego, sól, papryka, 4 filiżanki wody, 4 łyżeczki przyprawy jarzynowej, 1 łyżka utartej cebuli.
Przygotowanie: Szpinak umyć, jeszcze wilgotny włożyć do garnka z pokrywką i gotować przez 6 min. Przetrzeć przez sito. Podgrzać olej i przysmażyć utartą cebulę przez 5 min. na małym ogniu. Wymieszać stopniowo 4 filiżanki wywaru z przyprawy jarzynowej (1 łyżeczka proszku na 1 filiżankę gotującej wody), gotować powoli 5 min. Doprawić solą i papryką, dodać szpinak i mocno podgrzać. Podawać z pszennymi grzankami.
Przygotowanie: Szpinak umyć, jeszcze wilgotny włożyć do garnka z pokrywką i gotować przez 6 min. Przetrzeć przez sito. Podgrzać olej i przysmażyć utartą cebulę przez 5 min. na małym ogniu. Wymieszać stopniowo 4 filiżanki wywaru z przyprawy jarzynowej (1 łyżeczka proszku na 1 filiżankę gotującej wody), gotować powoli 5 min. Doprawić solą i papryką, dodać szpinak i mocno podgrzać. Podawać z pszennymi grzankami.
Zupa na kaszy jaglanej
Składniki: 1 mała główka kapusty, 1/2 litra wywaru z warzyw, 1 filiżanka mąki lub kaszy jaglanej, 1/2 filiżanki pokrojonej cebuli, 3/4 filiżanki selera i pietruszki, 1/2 łyżeczki przypraw, 1 łyżka oleju morelowego (lub inny roślinny).
Przygotowanie: Ugotować cebulę i seler do miękkości w małej ilości wody. Namoczyć mąkę jaglaną aż cała będzie wilgotna, a kaszę gotować ok. 5 min. Dodać wywar i kaszę do mieszaniny jarzynowej i gotować powoli aż kapusta zmięknie. Przed podaniem dodać sól, pietruszkę i przyprawy.
Krem pomidorowy
Składniki: 2 filiżanki pomidorów, 1/2 filiżanki pokrojonych selerów, 1/4 filiżanki pokrojonej cebuli, 2 łyżeczki miodu, 4 filiżanki surowego mleka, 4 łyżeczki masła, sól, papryka.
Przygotowanie: Gotować warzywa przez 15 min. w małej ilości wody, dodać mleko powoli, aby się nie zwarzyło. Doprawić i gotować na małym ogniu przez dalsze 10 min. Przed podaniem dodać miód i masło, jeść z osobno ugotowanym brązowym ryżem.
Przygotowanie: Gotować warzywa przez 15 min. w małej ilości wody, dodać mleko powoli, aby się nie zwarzyło. Doprawić i gotować na małym ogniu przez dalsze 10 min. Przed podaniem dodać miód i masło, jeść z osobno ugotowanym brązowym ryżem.
Barszcz z ogórkiem
Składniki: 2 filiżanki buraków, 1 filiżanka marchewki, 1 filiżanka cebuli, 1 łyżeczka soli, 1 łyżka masła, 1 ogórek, 1 filiżanka drobno poszatkowanej kapusty, kwaśna śmietana lub jogurt, 2 łyżeczki miodu (lub więcej).
Przygotowanie: Obrać i pokroić buraki, marchew i cebulę, zalać wodą i gotować powoli na małym ogniu pod przykryciem przez ok. 20 min. Dodać 2 filiżanki wody, masło, sól, miód, sok z cytryny i kapustę. Gotować dalsze 10 min., aż warzywa zmiękną. Podawać w miseczkach, dodając do każdej łyżkę śmietany lub jogurtu. Przybrać zieloną pietruszką (niekoniecznie).
Przygotowanie: Obrać i pokroić buraki, marchew i cebulę, zalać wodą i gotować powoli na małym ogniu pod przykryciem przez ok. 20 min. Dodać 2 filiżanki wody, masło, sól, miód, sok z cytryny i kapustę. Gotować dalsze 10 min., aż warzywa zmiękną. Podawać w miseczkach, dodając do każdej łyżkę śmietany lub jogurtu. Przybrać zieloną pietruszką (niekoniecznie).
Czapati (przepis podstawowy)
Składniki: 2 filiżanki pełnej mąki pszennej, 1/2 łyżeczki soli, 3/4 filiżanki wody.
Przygotowanie: Zmieszać mąkę z solą. Dodać wody tyle, aby powstało dość twarde ciasto. Na lekko podsypanej mąką powierzchni ugniatać ciasto, aż stanie się gładkie i elastyczne. Nakryć wilgotną ściereczką i zostawić na 30 min. Odrywać kawałki ciasta, formować 3 cm kulki i wywałkowywać je na okrągłe placki ok. 20 cm średnicy. Piec z obu stron na lekko natłuszczonej patelni na małym ogniu. Bardzo smaczne są wywałkowane cieniutko i podane z gęstą kwaśną śmietaną.
Serowa czapati
Składniki: 1/2 filiżanki pełnej mąki pszennej, 1 i ½ filiżanki mąki gryczanej, 1/2 łyżeczki soli, 3 1/4 filiżanki maślanki, 2 jajka, 2 łyżki masła lub oleju morelowego.
Przygotowanie: Przesiać mąkę z solą i proszkiem do pieczenia. Dodać maślankę i olej. Ubić żółtka jaj i dodać mąki. Ugniatać ciasto aż będzie gładkie i elastyczne. Potem dodać sztywno ubitą pianę z białek. Piec czapati na średnio gorącej patelni. Wychodzi 8 dużych czapati.
Przygotowanie: Przesiać mąkę z solą i proszkiem do pieczenia. Dodać maślankę i olej. Ubić żółtka jaj i dodać mąki. Ugniatać ciasto aż będzie gładkie i elastyczne. Potem dodać sztywno ubitą pianę z białek. Piec czapati na średnio gorącej patelni. Wychodzi 8 dużych czapati.
Zapiekanka z oberżyny (bakłażana)
Składniki: 2 średnie bakłażany, 4 filiżanki utartego chleba (z pełnej pszenicy), 2 łyżeczki soli, 6 filiżanek mleka, 6 jajek, 1 łyżka rozmarynu (albo innych ziół), 1 filiżanka rodzynek.
Przygotowanie: Bakłażany obrać i pokroić w kostkę. Gotować w osolonej wodzie 5 min. Ubić jajka, dodać mleko i wylać na utarty chleb. Do chleba z jajkami dodać pozostałe składniki. Wylać do natłuszczonej blaszki do pieczenia, włożyć do naczynia z gorącą wodą i piec w piekarniku w temperaturze ok. 180°C przez 45 min., lub do chwili aż stężeje. Podawać z rodzynkami. 10 porcji.
Hunzyjski ryż z migdałami albo orzechami
Składniki: 1 kg brązowego ryżu, masło lub olej morelowy, 10 dag migdałów lub orzechów, 10 dag rodzynek, 4 duże cebule, sól do smaku.
Przygotowanie: Ugotować ryż. Zarumienić cebulę na ogniu. Wyłożyć ją na ryż, a potem dodać pokrojone migdały lub orzechy i rodzynki. 10 porcji.
Zielony ryż
Składniki: 3 filiżanki ugotowanego brązowego ryżu, 2 filiżanki utartego sera, 2 łyżki posiekanej cebuli, 1 łyżka pokrojonej pietruszki, 3 filiżanki mleka lub na pół z wodą, 1/2 filiżanki majonezu, 3 ubite jajka, 2 łyżeczki soli.
Przygotowanie: Wcześniej ugotować ryż. Pokroić pietruszkę bardzo drobno i zmieszać z ryżem, cebulą, utartym serem i solą. Dodać majonez. Na końcu dodać ubite jajka i mleko i dobrze zmieszać. Wlać do natłuszczonego naczynia do pieczenia. Włożyć do naczynia z gorącą wodą i piec aż się zetnie.
Jarzynowe curry
Składniki: 1 kg wybranych warzyw, 1 łyżeczka soli, 1/4 filiżanki oleju, 3 łyżki utartych orzechów, 1 i 1/2 łyżki proszku curry, 3 pomidory obrane i pokrojone, 1 i 1/2 filiżanki wody lub wywaru z warzyw, 1 cebula.
Przygotowanie: Przygotować warzywa: kalarepka, rzepa lub ziemniaki, marchew, seler, kapusta – wszystko pokrojone. Zagrzać olej w głębokim naczyniu. Włożyć orzechy utarte, czosnek i cebulę, gotować aż cebula zmięknie, mieszając od czasu do czasu. Wlać wodę lub wywar i włożyć jarzyny. Nakryć naczynie, zagotować, zmniejszyć ogień i gotować do miękkości. 4-6 porcji.
Oryginalne ciastka morelowe (upside-down)
Składniki: 3 łyżki masła, 1 filiżanka brązowego cukru, 1/2 kg moreli, 4 jajka, 1 filiżanka razowej mąki pszennej, łyżeczka sody, 1/2 łyżeczka soli.
Przygotowanie: Roztopić masło i dodać pół filiżanki cukru. Mieszać aż się połączą. Połowę moreli ułożyć dokoła blaszki do pieczenia i zalać ją mieszaniną masła z cukrem. Ubić dwa całe jajka i dwa żółtka, dodać pozostały cukier, mąkę zmieszaną z proszkiem do pieczenia i solą, wymieszać starannie. Połączyć ze sztywno ubitą pianą z dwóch pozostałych białek. Ułożyć ciasto na polanych cukrem z masłem morelach. Piec w temperaturze ok. 180°C przez 50 min. Lekko ostudzić i obrócić blaszkę na duży talerz, tak, aby morele były na górze. Podawać z bitą śmietaną lub jogurtem ubitym widelcem lub z kwaśną śmietaną. 6 porcji.
Przygotowanie: Roztopić masło i dodać pół filiżanki cukru. Mieszać aż się połączą. Połowę moreli ułożyć dokoła blaszki do pieczenia i zalać ją mieszaniną masła z cukrem. Ubić dwa całe jajka i dwa żółtka, dodać pozostały cukier, mąkę zmieszaną z proszkiem do pieczenia i solą, wymieszać starannie. Połączyć ze sztywno ubitą pianą z dwóch pozostałych białek. Ułożyć ciasto na polanych cukrem z masłem morelach. Piec w temperaturze ok. 180°C przez 50 min. Lekko ostudzić i obrócić blaszkę na duży talerz, tak, aby morele były na górze. Podawać z bitą śmietaną lub jogurtem ubitym widelcem lub z kwaśną śmietaną. 6 porcji.
Ciasto serowe
Składniki: 1/2 kg białego sera, 1/4 filiżanki mleka, 1/4 filiżanki jogurtu lub kwaśnej śmietany, 1 łyżeczka wanilii, 4 jajka, 1/4 filiżanki miodu (do smaku).
Przygotowanie: Ułożyć ciasto na blaszce. Zmieszać starannie ser z miodem, mlekiem i jogurtem na gładką masę. Domieszać ubite żółtka jajek, a potem sztywno ubitą pianę z białek. Włożyć do formy pasztetowej i piec w temperaturze ok. 150°C około 10 min. Wyjąć ciasto z pieca i nakładać nadzienie póki ciasto jest gorące. Włożyć z powrotem do pieca i piec jeszcze w temp. ok. 120°C. 6 porcji.
Zobacz również:
