Ból głowy od zatok

Zatoki objęte infekcją stają się groźnym ogniskiem zapalnym dla całego organizmu. Często towarzyszy im zatkany nos, gęsta wydzielina i podwyższona temperatura. W 20% przypadków przyczyną są wirusy, w 80% bakterie i grzyby.

Jaki jest mechanizm choroby? Wskutek zatkania ujść, zatoki nie mogą oczyszczać się ze zbierającej się w nich wydzieliny. Z czasem takie nieleczone zapalenie przechodzi w stan przewlekły „przycicha”, łagodnieją dolegliwości. Jednak średnio cztery razy w roku intensywne bóle głowy i gorączka nawracają.
Rutynowe badania. Patologiczne zmiany przy zapaleniu zatok uwidacznia rentgen. Dokładniejsza jest CT – tomografia komputerowa, gdyż pozwala sprawdzić, czy infekcja nie szerzy się na podstawę czaszki lub oczodół. Wykrywa wady anatomiczne czaszki, polipy i torbiele w zatokach. Termowizja analizuje promieniowanie podczerwone emitowane przez zatoki (chore wydzielają więcej ciepła). Badania mikrobiologiczne wykrywają patogeny stanu zapalnego.
Na czym polega terapia? Ma ona dwa kierunki. Pierwszy to leczenie przeciwzapalne stanu ostrego, drugi – udrożnienie ujścia zatok w przewlekłej fazie choroby, by dolegliwości nie nawracały. Stosuje się więc środki przeciwbólowe i obkurczające błonę śluzową z ibuprofenem lub paracetamolem oraz pseudoefedrynę albo fenylefrynę (Ibuprom Zatoki, Teraflu Zatoki). Mukolityld (Mucolluid, Ambmsol) rozrzedzają zalegającą w zatokach wydzielinę. Po 5 dniach, jeśli objawy nie znikną włącza się miejsctwo działające steroidy likwidujące obrzmienia (Buderhin, Flixonase). Przy wysokiej gorączce potrzebne są też doustne antybiotyki (Dalacizi, Augmentin). Kilka razy dziennie nos należy przepłakiwać roztworami wody morskiej lub soli fizjologicznej (dostępne bez recepty). W przypadku przewlekłego zapalenia zatok zalecane jest leczenie operacyjne, obecnie coraz częściej nowoczesne – endoskopowe. Najprostszy zabieg to płukanie zatok, które dokładnie usuwa zapalną wydzielinę. Celem balonoplastyki jest udrożnienie ujść zatok. Używa się tu zminiaturyzowanych, miękkich i bardzo giętkich przyrządów, które wprowadzane są przez nozdrza. Maleńki balonik napełnia się płynem pod ciśnieniem od kilku do kilkunastu atmosfer, dzięki czemu ujścia zatok otwierają się, a następnie płucze się ich wnętrze. Zapalnie zmienione fragmenty błony śluzowej, torbiele lub polipy likwidowane są przy pomocy FEOZ, czyli funkcjonalnej endoskopowej operacji zatok. Przeprowadzana jest ona wewnątrz nosa (bez konieczności cięcia skóry twarzy), a jej przebieg lekarz kontroluje na monitorze.

Jeśli przyczyną dolegliwości jest skrzywienie przegrody nosa albo przerost błony śluzowej małżowin nosowych, to całkowite wyleczenie wymaga przeprowadzenia operacji korygującej: septoplastyki lub konchoplastyki. Groźne objawy związane z zapaleniem zatok wskazujące na powikłania to: obrzęk powiek lub innych tkanek w okolicy oka, zaburzenia widzenia, wymagają szybkiego zgłoszenia się do szpitala.

Zatoki to jamy powietrzne wewnątrz czaszki wyściełone błoną śluzową. Połączone z nosem otworami zwanymi ujściami służą jako rezonatory głosu i zmniejszają masę czaszki. Utrzymują w niej stałą temperaturę i ochraniają mózg w razie urazu. Lokalizacja bólu może wskazać, które zatoki są zaatakowane i „zatkane”.

Największa jest zatoka szczękowa (ok.15-20 ml). Mniejsza – czołowa- ok. 7 ml . Mało poznana klinicznie jest zatoka klinowa. Najmniejsze, za to najbardziej liczne, są komórki sitowe (6 do 10 po każdej stronie). Często występują asymetrie i osobnicze odchylenia.

Zatoki czołowe: ból czoła, największy w pozycji leżącej.

Zatoki szczękowe: ból kości policzka, górnych zębów i skroni, wokół oczu. Silniejszy w pozycji pionowej.

Zatoki sitowe: ból zlokalizowany w przyśrodkowym kącie oka i wokół oczu. Nasila się przy kaszlu i leżeniu na plecach.

Zatoki klinowe: ból w okolicy ucha, szyi i szczycie głowy. Największy w pozycji leżącej i przy pochylaniu do przodu.

Dbaj o drożność nosa – regularnie myj go i przedmuchuj. By udrożnić wąskie ujścia zatok (sitowe mają np. tylko 2 mm) i ułatwić ewakuację z nich ropnej wydzieliny już przy pierwszych objawach kataru zastosuj środki zmniejszające opuchliznę błon śluzowych nosa (kropelki lub tabletki). Jeśli katar trwa dłużej niż trzy dni, zwróć się do lekarza. W okresie grzewczym zadbaj o wilgotność powietrza w pomieszczeniach, w których przebywasz – kupując profesjonalny nawilżacz lub kładąc mokre ręczniki na kaloryferach. Rzuć palenie.