Jajecznica jest domeną prostej kuchni, nie wymaga umiejętności kulinarnych ani techniki i kojarzy się współcześnie z „męskim” lub „kawalerskim” gotowaniem. Jajecznica ma jednak długą historię, przewija się w dziejach, występuje w polskiej tradycji, wielokrotnie przytaczano ją w literaturze. Zygmunt Gloger w Encyklopedii staropolskiej pod hasłem „Jajecznica” pisze, że była to ulubiona w Polsce potrawa z jaj smażonych na maśle lub słoninie, przyprawiana niekiedy ze szczypiorem i kiełbasą. Przytacza przy tym następującą historię: Kiedy Kazimierzowi Pułaskiemu w XVIII wieku, jako dar osobliwy, przysłano worek kartofli, kucharz jego, nie wiedząc, co z nimi zrobić, ugotowawszy, podał razem z jajecznicą, a wszyscy obecni nie mogli się dość nachwalić tej nowej potrawy. W innym miejscu, cytując Łukasza Gołębiowskiego, pisze o potrawie nazwanej „sielanka”, która była de facto uszlachetnioną odmianą jajecznicy przygotowywaną z żółtek jaj i kwaśnej śmietany. Miała być ona popularna w całej Polsce i na Litwie w XVII-wiecznych domach ziemiańskich. Andrzej Szyjewski opisując stare słowiańskie święto Stado podaje, że na Rusi w siódmy czwartek po Wielkanocy zbierano się pod brzozami, składano ofiary z kaszy, pierogów i jajecznicy, a następnie śpiewano i tańczono. Wincenta Zawadzka w swojej Kucharce litewskiej (pierwsze wydanie 1854) podaje cztery przepisy na jajecznicę, przy czym „jajecznicą sadzoną” nazywa jajka sadzone. Prócz tego w tej książce kucharskiej opisany jest sposób przyrządzania jajecznicy ze szczypiorkiem, ze śledziem lub szynką oraz „z szarpaniną” (suszonym szczupakiem lub leszczem). Z kolei Lucyna Ćwierczakiewiczowa w 365 obiadach (pierwsze wydanie 1860) w przepisie na jajecznicę zaleca podczas rozbijania jajek dodać słodką śmietanę. W drugim przepisie jako dodatek występuje tarty ser szwajcarski lub parmezan oraz białe wino.

Do przyrządzenia jajecznicy używa się zwykle jaj kurzych, choć czasem i kaczych, albo malutkich jaj przepiórczych lub ogromnych strusich. Do smażenia używane bywają różne tłuszcze, które mają swoich zwolenników i przeciwników: masło, smalec, margaryna, olej, oliwa albo tłuszcz z wytopionej słoniny. Podstawową i wystarczającą przyprawą jest sól.

Jajecznica powinna być delikatna, równomiernie usmażona i soczysta. Jajka trzeba roztrzepać, nie ubijać, bo to nie omlet. Największym błędem jest wysmażenie jajecznicy na suchy wiór lub pozostawienie fragmentów surowego białka. Trzeba jej pilnować. Mieszać drewnianą łyżką, nie pozwalać przywierać do brzegów i spodu patelni. Smażyć na średnim ogniu, a kiedy za szybko się ścina, unosić znad palnika. Są zwolennicy robienia jej na patelni podgrzewanej parą z wrzątku gotującego się w garnku pod spodem. Jajka ścinają się wolniej i bardziej równomiernie. Wyczucie momentu końca smażenia to sztuka, bo jajecznica będzie jeszcze chwilę dochodzić bez ognia i trzeba to przewidzieć. Odrobina mleka lub śmietanki daje efekt bardziej kremowy. Woda czyni jajecznicę lżejszą. Zasadniczym dodatkiem smakowym jest tłuszcz użyty do smażenia. Orędownicy masła, smalcu i oliwy głoszą wyższość swoich wyborów.

Jajecznica na kiełbasie, na boczku, na szynce to początek niekończącej się historii o dodatkach do jajecznicy. W polskim stylu będzie szynka wędzona i gotowana, kiełbasa podwawelska lub wiejska. Do tego podsmażona cebula, szczypior. W sezonie pomidor bez skórki lub grzyby. Odkrywcy nowych smaków dodają pikantną kiełbasę chorizo, baranie mergezy, suszone szynki z Włoch i Hiszpanii. Na koniec można dodać utarty żółty ser, tabasco lub harissę. Opieczona, obrana ze skórki papryka wrzucona na patelnię urozmaica jajecznice baskijskie (piperada), bułgarskie (miszmasz), tunezyjskie (czakczuka). Oprócz papryki jest tam także zeszklona cebula, czosnek i mięsiste części pomidorów. Grecy do swojej strapatsaty wkruszają na końcu fetę (trzeba uważać z solą).

Najczęściej dodawana zielenina to szczypior, czasem natka pietruszki, bazylia, kolendra. Szczególnej świeżości w smaku dodaje skórka cytrynowa lub sok z pomarańczy. Jajecznica smażona na maśle z cebulą i pomidorami oraz świeżym imbirem, suszoną kurkumą i chilli pachnie Indiami. Zamarynowane w winie ryżowym, imbirze i oleju sezamowym drobne krewetki usmażone z jajkami pachną jak śniadanie chińskich kucharzy w Mekongu. Solony śledź wymoczony, osuszony i pokrojony w kawałki smażony na maśle nada jajecznicy rosyjski charakter. Łosoś będzie bliski Irlandczykom, Szwedom i Norwegom. Zostały jeszcze pełne wigoru jajecznice meksykańskie z ostrą salsą układane na tortillach. Wiosenne ze zrumienionymi szparagami lub młodym groszkiem. Wyszukane z dodatkiem trufli, kawioru lub foie gras.

Może być przy tym podawana na kilka sposobów:

Składniki:
– jajka według uznania
– mrożony szpinak
– sól, czosnek
– olej.

Na oliwie podsmażyć szpinak i dodać czosnek wedle uznania. Dodać jajka, posolić i smażyć. Podawać samodzielnie lub na chlebie.

– 2 jajka + 2 żółtka

– 4 łyżki śmietany

– biały pieprz

– sól

– kawałek masła

– 1 łyżka posiekanego koperku/szczypiorku

– 6 łyżek kawioru z pstrąga tęczowego lub łososia.

Przygotowanie:
Wymieszać jajka, żółtka, śmietanę i przyprawy. Wraz z masłem przełożyć do małego naczynia, które zmieści się w większym. Gotować na parze cały czas mieszając drewnianą łyżką. Kiedy jajka zaczną się ścinać dodać koperek/szczypiorek. Gotować do uzyskania ulubionej konsystencji. Na ciepłą położyć kawior. Podawać z chlebem.

– 3 jajka
– mały serek topiony śmietankowy (trójkącik) lub dwa plasterki serka topionego
– 5–6 różyczek gotowanych brokułów
–  łyżeczka masła
–  sól

– biały pieprz.

Jajka wbić do miski, dodać schłodzony serek topiony pokrojony na małe kawałki, doprawić solą i pieprzem. Dokładnie wymieszać. Na patelni rozgrzać masło, wlać masę jajeczną. Dodać kawałki brokułów, smażyć mieszając, aż jajecznica się zetnie.

– 10 dag masła
– 2 cebule
– 2 papryki czerwone
– 2 pomidory
– 20 dag szynki drobiowej
– 2 łyżeczki przecieru pomidorowego
– 20 dag sera żółtego
– 6 jajek
– pieprz,
– vegeta.

Na patelnię dać margarynę, rozpuścić ją , wsypać pokrojoną w kostkę cebulę , podpiec na rumiano, paprykę , pomidory i szynkę pokroić w drobną kosteczkę, dać na cebulkę i dusić do miękkości,dodać przecier pomidorowy , pieprz i wegetę , dodać roztrzepane jajka i trzy łyżki startego żółtego sera , podsmażyć , doprawić do smaku, nałożyć na tależyki posypac resztą żółtego sera, podawać z pieczywem.

– 8 jajek
– 1 duża cebula
– kiełbasa lub szynka
– sól

– pieprz do smaku
– 5 pomidorów świeżych lub suszone w oleju

– ser feta.

Umyć pomidory i pokroić. Rozbić do miseczki jajka. Cebulę obrać i pokroić w paseczki (nie za drobno, ale też nie a grubo). Rozgrzać patelnię. Pokroić kiełbasę/szynkę i wrzucić na rozgrzaną patelnię. Kiedy już się lekko podsmaży wsypać cebulkę. Jak cebula będzie już zeszklona – wlać jajka z miseczki na patelnię. Wrzucić pomidory. Gdy jajecznica jest gotowa, posolić i dodać pieprz oraz ser feta.

– 50 g kurek
– 3 jajka
– sól
– 1 łyżka masła.

Kurki oczyścić z resztek runa leśnego. Większe kurki pokroić w drobną kostkę. Najlepiej jeśli mamy malutkie kurki wówczas dodajemy całe. Na patelni rozpuścić masło. Do rozpuszczonego masła dodać kurki. przysmażać na małym ogniu kilka minut aż odparuje sok który wycieknie z kurek. Gdy kurki będą gotowe wbić jajka i posolić do smaku.

Składniki:
– 4 jaja

– 10 dag pieczarek lub boczniaków

– 5 dag żółtego sera

– 2 łyżki oliwy

– szczypiorek

– sól

– pieprz
Przygotowanie:
Grzyby pokroić, poddusić na oliwie, a potem odparować. Dodać jaja i smażyć, mieszając, aż się zetną. Doprawić przyprawami, po sypać tartym żółtym serem i posiekanym szczypiorkiem. Podawać ze świeżym pieczywem lub tostami.

– 3 jajka

– 1 łyżeczka masła

– 2 dymki, posiekane

– 2 łyżki gotowanego boczku, pokrojonego

– 2 łyżki meksykańskiego sera

– 1 awokado, obrane i pokrojone

– masło.

Rozgrzać masło na średnim ogniu, dodać dymki. Wlać roztrzepane jajka, a następnie posypać boczkiem i serem. Wymieszać delikatnie. Smażyć wedle uznania. Włożyć na talerz z awokado.

Przeczytaj również:

1. Jak zrobić w domu pizzę krok po kroku

2. Najlepsze imprezowe sałatki

3. Raclette przyjęcie z patelkami

4. Faszerowane pomidory: przepisy