Jeżyny to skarbnica cennych dla zdrowia substancji odżywczych. Dojrzałe owoce wprost rozpływają się w ustach, są doskonałe do ciast, deserów i na przetwory. Poniżej prezentujemy sprawdzone, pyszne dania proponowane przez blogerów kulinarnych:
Dla zdrowia i urody
Jeżyna, ożyna, ostrężyna (Rubus L.) – rodzaj roślin z rodziny różowatych. Część przedstawicieli określana jest zwyczajowo w języku polskim czarnymi malinami (gatunki o różnej przynależności w obrębie podrodzajów, które łączy czerwona barwa owoców i odpadanie ich od dna kwiatowego po dojrzeniu).
Jeżyny mają barwę popielato – niebieską albo czarną gdy są w pełni dojrzałe. Zawierają m.in. cukry, kwasy organiczne, prowitamina A, witaminy z grupy B, witamina C, pektyny, garbniki i związki mineralne (potasu, wapnia i magnezu). Zawartość kompleksu witamin z grupy B oraz prowitaminy A czynią z niego istną owocową bombę witaminową. Dzięki nim oraz bogactwu kwasów owocowych i soli mineralnych sok ten może stać się naturalnym wsparciem dla osób chorujących i rekonwalescentów. Ciemnogranatowy, niemal czarny kolor jeżyny zawdzięczają antocyjaninie – naturalnemu owocowemu pigmentowi – posiadającej silne właściwości przeciwutleniające, neutralizujące proces starzenia się organizmu oraz przeciwdziałające powstawaniu chorób nowotworowych. Można je spożywać na surowo lub przetwarzać na wina, soki, kompoty, galaretki, marmolady i mrożonki. Owoce pozytywnie wpływają na pracę przewodu pokarmowego, a ponadto, ze względu na właściwości uspokajające, wskazane są w zaburzeniach nerwowych występujących w okresie przekwitania u kobiet. Soku z dojrzałych jeżyn można używać zewnętrznie do okładów na wypryski i liszaje. Odwary z korzeni (1 łyżeczka rozdrobnionych, suchych korzeni na 1 szklankę wody, pite 3 razy dziennie po 1/2 szklanki) działają moczopędnie.
Odwar z liści działa napotnie, stosowany jest w przeziębieniu i anginie. Przynosi też ulgę w przypadku nieżytów górnych dróg oddechowych. Przygotowuje się go z 1 łyżeczki do herbaty suszonych liści i szklanki wody (doprowadzić do zawrzenia i odstawić do naciągnięcia na 15 minut), a pije 3 razy dziennie po 1/2 szklanki. Ten sam odwar, tak samo dawkowany, leczy również biegunkę lub mdłości, złagodzenia bólu występującego przy zapaleniu jelita oraz w potrzebie obniżenia poziomu kwasów żołądkowych. Sok z jeżyn pomoże także w pokonaniu zgagi. Natomiast napar z młodych delikatnych listków (1 łyżeczka do herbaty na szklankę wrzątku) osłodzony miodem, a pity 3 razy dziennie po 1 szklance, to dobry środek pomocniczy w leczeniu anemii. Zewnętrznie odwary z liści i ziela dodaje się do kąpieli (3–4 garście liści lub ziela na 4-5 litrów wody, gotować pod przykryciem 2–4 minuty od zawrzenia). Działają ogólnie wzmacniająco, oczyszczająco na skórę.
Jeżyny mają właściwości antynowotworowe – przekonują naukowcy z USA na łamach pisma „Cancer Prevention Research”. Naukowcy z Ohio State Comprehensive Cancer Center odkryli, że antocyjaniny, tj. obecne w jeżynach barwniki roślinne z grupy flawonoidów, hamują wzrost i powodują śmierć komórek nowotworu przełyku u szczurów doświadczalnych. Nasze wyniki dowodzą, że antocyjaniny są ważną grupą substancji zapobiegających rozwojowi raka – mówi główny autor badań dr Gary Stoner. Wraz z zespołem porównywał działanie antynowotworowe ekstraktu z jeżyn bogatego w antocyjaniny z działaniem całych jeżyn na karmione nimi szczury. Okazało się, że są równie skuteczne w zapobieganiu rozwoju nowotworów. Dzięki temu naukowcy potwierdzili wyniki wcześniejszych badań in vitro i dowiedli, że to właśnie antocyjaniny są odpowiedzialne za ochronne właściwości jeżyn. Podczas doświadczeń naukowcy podawali zwierzętom ekstrakt w postaci proszku, teraz mają nadzieję opracować lepszą metodę podawania antocyjanin – wygodniejszą w użyciu dla ludzi. Planują też zbadanie działania tych obiecujących związków na różne narządy wewnętrzne.
Przykładowe przepisy
Jeżynowy deser jogurtowy
Składniki:
– 150 g jeżyn
– 500 g jogurtu greckiego light
– 3 łyżki cukru pudru
– łyżka miodu
– 4 ciasteczka szkockie lub oreo
Przygotowanie:
Jeżyny wstawić dzień wcześniej do zamrażalnika, tak by dość mocno się zmroziły. Na drugi dzień, wyjąć jeżyny, włożyć je do blendera i zmielić na dość zwartą papkę. Dodać 3 łyżki cukru pudru, miód, zamknąć pokrywę i znów dość mocno zmiksować. Pokruszyć owsiane ciasteczka na drobny pyłek. Do przygotowanych szklanek nakładać odrobinę musu jeżynowego, na niego jogurt grecki, który posypujemy pyłkiem owsianym. Później kolejna porcja musu, jogurtu i na sam czubek pyłek ciasteczkowy. Odstawić do schłodzenia na około 10 minut.
/www.gotowaniecantiq.blogspot.com/
Mus jeżynowy
Składniki:
– 500 ml jeżyn
– 1/2 szklanki (75 g) cukru
– 1 łyżeczka soku z cytryny
– 2 szklanki (500 ml) śmietany kremówki
– 1/2 łyżeczki ekstraktu z wanilii
Przygotowanie:
Jeżyny zmiksować w blenderze do uzyskania jednolitego puree. Przetrzeć przez sito aby pozbyć się pestek. 1/3 soku jeżynowego odlać i odłożyć do lodówki. Śmietanę z ekstraktem waniliowym ubić na sztywno. Dodać 2/3 soku jeżynowego i delikatnie wymieszać. Rozłożyć do szklanek lub salaterek, przykryć folią i odstawić do lodówki na minimum 1 godzinę (maksymalnie na całą noc). Przed podaniem polać odłożonym sokiem jeżynowym oraz posypać świeżymi jeżynami.
Nalewka jeżynowa
Składniki:
– 1 l dojrzałych jeżyn
– 75 dag cukru
– 0,5 l czystej wódki
– 0,25 l spirytusu
Przygotowanie:
Jeżyny przebrać, wypłukać, osączyć na sitku, dokładnie osuszyć papierowym ręcznikiem i włożyć do słoja, przesypując je cukrem. Zakryć słój bardzo szczelnie, odstawić na 10 dni. Następnie wlać spirytus, słój dobrze zamknąć i odstawić na kolejne 10 dni. W tym czasie kilka razy dokładnie potrząsnąć słojem. Następnie zlać zaprawę do drugiego słoja, a jeżyny dobrze rozgnieść i zalać wódką. Po tygodniu zlać wódkę do pierwszej zaprawy, wymieszać, po czym starannie przefiltrować i rozlać nalewkę do butelek. Dokładnie je zakorkować i odstawić w chłodne ciemne miejsce, by nalewka dojrzała. Po 6 miesiącach będzie się nadawała do picia. /www.kobieta.gazeta.pl/
Muffinki z płatkami kukurydzianymi
Składniki:
– 50 g płatków kukurydzianych
– 250 g jeżyn
– 125 g masła lub margaryny
– 100 g cukru pudru
– 1 opakowanie cukru waniliowego
– szczypta soli
– 2 jajka
– 250 g mąki
– 1/2 paczki proszku do pieczenia (8 g)
– 4 łyżki mleka
Przygotowanie:
40 g płatków pokruszyć, resztę odłożyć do dekoracji. Owoce oczyścić i zostawić 12 sztuk do dekoracji. Tłuszcz, cukier, cukier waniliowy i sól utrzeć mikserem na gładką masę. Wmieszać jajka i mleko. Mąkę wymieszać z proszkiem do pieczenia i połączyć z masą jajeczną mieszając łyżką. Wsypać jeżyny i płatki kukurydziane, wszystko wymieszać. 12 foremek na muffinki posmarować tłuszczem i posypać mąką. Wypełnić ciastem, wstawić do nagrzanego do 180C piekarnika. Piec około 35 minut. Po ok. 10 minutach babeczki wyjąć z formy i zostawić je do ostygnięcia na kratce.
Wymieszać składniki, tak aby powstało lejące się ciasto. Pozwolić, żeby jeżyny puściły sok, dzięki czemu muffinki mają lepszy smak oraz ciemniejszy kolor. Muffinki piec w temp. 190′ , przez około 20 minut.
Tarta z jeżynami
Składniki:
Spód:
– 225 g mąki – 50 g cukru pudru
– 115 g masła
– 1/4 łyżeczki naturalnej esencji migdałowej (jeśli używamy syntetycznej, należy użyć nie więcej niż kilka kropli)
Krem:
– 2 żółtka
– 1 jajko
– 70 g miękkiego brązowego cukru
– 50 g białego cukru
– cukier waniliowy lub łyżeczka esencji waniliowej
– 1 łyżeczka mąki ziemniaczanej
– 250 ml maślanki
– 50 ml śmietanki 36%
– 500 g jeżyn
Przygotowanie:
Składniki na spód połączyć – zagnieść ręcznie lub przy użyciu miksera. Dodać 1-2 łyżki zimnej wody. Ciastem wyłożyć spód i brzegi tortownicy o średnicy 26-28 cm. Wstawić do lodówki na godzinę. Piekarnik nagrzać do 180 st C, wstawić ciasto i podpiekać 15 minut. Zmiksować żółtka, jajko, cukier, wanilię i mąkę. Następnie dodać maślankę i śmietanę i zmiksować z masą. Na podpieczony spód wsypać umyte i osuszone owoce, wlać masę i wstawić do piekarnika zmniejszając temp. do 160 st C. Piec ok. 40 minut (moje ciasto piekło się ok. 60-65 minut, na ostatnie 5 minut wstawiłam je pod nagrzany grill). Masa musi być dobrze ścięta. Wyjąć z piekarnika i dobrze wystudzić przed krojeniem.
/www.whiteplate.blogspot.com/
Muffiny jeżynowe z serem ricotta
Składniki:
– 2 szklanki mąki
– 1/2 łyżeczki proszku do pieczenia
– 1/2 łyżeczki sody – 1/2 łyżeczki soli
– 1 szklanka cukru pudru
– skórka starta z 2 cytryn
– 1/2 szklanki masła, w temperaturze pokojowej
– 1 szklanka sera ricotta
– 1 duże jajko
– 1 łyżka soku z cytryny
– 1 łyżeczka ekstraktu z wanilii
– 1 szklanka świeżych jeżyn
– cukier brązowy do posypania (demerara)
Przygotowanie:
Rozgrzać piekarnik do 180 stopni C. Wypełnić papilotkami 12 foremek na muffinki. W średniej misce wymieszać mąkę, proszek do pieczenia, sodę i sól. W drugiej misce rozgnieść palcami startą skórkę z cytryny z cukrem. Dodać masło. Ubijać masło z cukrem i cytryną za pomocą miksera przez około 2 minuty. Dodać ser ricotta i miksować, aż masa będzie gładka. Dodać jajko, sok z cytryny i ekstrakt waniliowy. Wymieszać krótko mikserem wszystkie mokre składniki. Mokre dodać do suchych i wymieszać łopatką, tylko do połączenia. Napełnić foremki do 2/3 wysokości. Do każdej muffinki włożyć po 3 jeżyny. Posypać cukrem wierzch muffinek. Muffinki piec około 20 minut, aż wierzch lekko się zazłoci. Ostudzić na kratce. Najlepsze są świeże, zaraz po upieczeniu.
Dżem z malin i jeżyn z dodatkiem Porto
Składniki:
– 300 g malin
– 500 g jeżyn
– 200 g cukru
– 1 łyżeczka ziarenek różowego pieprzu
– sok wyciśnięty z 2 cytryn
– skórka z 3 cytryn (otarta lub zdjęta zesterem)
– szczypta świeżo startej gałki muszkatołowej
– 1 łyżka słodkiego, gęstego octu balsamicznego
– 180 ml wina Porto (lub czerwonego półsłodkiego wina)
Przygotowanie:
Maliny i jeżyny zasypać połową cukru i odstawić na godzinę. Ziarenka pieprzu rozetrzeć w moździerzu. W dużym rondlu o grubym dnie z reszty cukru zrobić karmel. Dodać zasypane owoce wraz z całym sokiem, pieprz, gałkę, sok i skórkę z cytryn i gotować na dużej mocy palnika, aż dżem osiągnie odpowiednią konsystencję. Pod koniec dodać ocet i Porto i gotować jeszcze chwilkę. Gotowy dżem przełożyć do gorących słoików, mocno zakręcić, postawić na zakrętkach i poczekać, aż wystygną. /www.table-table.blogspot.com/
Sernik z galaretką
Składniki:
– 300 g białej czekolady
– 600 g serka kremowego
– 284 ml śmietany kremówki
– 50 g cukru pudru
– herbatniki
– jeżyny
Przygotowanie:
Czekoladę rozpuścić w kapieli wodnej. Keksowkę o pojemnosci 900 g wylożyć folią spożywczą. W dużej misce zmiksować razem serek, śmietanę i cukier. Nastepnie stopniowo, cały czas miksując na małych obrotach wlewać ostudzoną czekoladę. Ucierać, aż do połączenia się składników. Do keksówki o pojemności 900g wlać połowę masy a nastepnie delikatnie rozlożyć na niej jeżyny. Przykryć resztą masy serowej. Na wierzchu równomiernie rozłożyć ciasteczka. Przykryć folią i wstawić do lodówki na min 6 godzin. Serniczek wyjąć z lodówki, usunąć folię i ostrożnie przełożyć na talerz tak aby ciasteczka znalazly sie na spodzie. Pozostale jeżyny ułożyć na wierzchu, zalać wcześniej rozpuszczoną galaretką. /www.eksplozjasmaku.blox.pl/
Krem marcepanowy z jeżynami
Składniki:
– 10 listków żelatyny
– 1/2 paczki masy marcepanowej
– 300 g śmietany
– 200 ml mleka – 30 g cukru
– 1 laska waniliowa
– 2 łyżki stołowe wiśniówki
– 400 g jeżyn
– 40 g cukru
– 1 limonka
Przybranie:
– 1/2 paczki masy marcepanowej
– 1 paczka posiekanych pistacji
– 100 g jeżyn
Przygotowanie:
Namoczyć listki żelatyny w zimnej wodzie. Masę marcepanową pokroić w drobną kostkę. Podgrzać śmietanę, mleko, cukier, utartą wanilię, wiśniówkę i marcepan cały czas mieszając. Gdy wszystkie składniki rozpuszczą się, zdjąć z ognia, dodać do jeszcze ciepłej masy 5 listków żelatyny. Odstawić do ostygnięcia. W międzyczasie umyć jeżyny, osuszyć. Zmiksować jeżyny z sokiem z limonki i jej startą skórką oraz cukrem. Przecedzić przez drobne sitko. Rozpuścić pozostałe 5 listków żelatyny według przepisu na opakowaniu. Dodać do zmiksowanych jeżyn. Wypełnić galaretką silikonowe foremki, odstawić do lodówki. Gdy galaretka stężeje dodać masę marcepanową, ponownie chłodzić. Pozostały marcepan obłożyć z dwóch stron folią, rozwałkować na kwadrat. Pociąć na 4 szerokie paski. Posiekać drobno pistacje. Paski marcepanowe ułożyć w formie fal na talerzach, posypać pistacjami. Krem marcepanowy wyjąć z lodówki , wstawić na chwilę do ciepłej wody, aby krem łatwiej odszedł od formy. Przełożyć krem na marcepanowe fale, udekorować pozostałymi jeżynami. /www.ofeminin.pl/
Lekkie ciasto
Składniki:
– 6 jajek
– 3/4 szklanki cukru
– 150 ml oleju
– 2 szklanki mąki pszennej
– 1 łyżeczka proszku do pieczenia
– owoce: świeże lub zamrożone około pół kilograma
Przygotowanie:
Białka oddzielić od żółtek. Ubić na sztywną pianę, pod koniec ubijania dodając stopniowo cukier, ubijać. Dodać żółtka, po kolei, ubijając. Wlewać olej, dalej ubijając. Mąkę z proszkiem – przesiać, delikatnie wmieszać do ciasta. Ciasto wlać do formy 30 x 20 cm wyłożonej papierem do pieczenia (ja miałam mniejszą formę, więc ciasto wyszło wyższe). Na wierzch wysypać owoce. Piec w temperaturze 170oC przez około 45 – 60 minut (lub nawet dłużej, do tzw. suchego patyczka). Po wystudzeniu można oprószyć cukrem pudrem. /www.mojewypieki.blox.pl/
Tartaletki z owocami
Składniki:
Ciasto:
– 2 szklanki mąki pszennej
– 2 łyżki cukru pudru
– 1/2 kostki masła schłodzonego, ale nie twardego
– 1/2 szklanki wody
– szczypta soli
Nadzienie:
– 100 ml jogurtu naturalnego
– 1/3 szklanki śmietanki
– 1 łyżka miodu
– 1 szklanka owoców świeżych lub mrożonych
Przygotowanie:
Mąkę wymieszać z cukrem pudrem i solą. Dodać masło pokrojone w kostkę i ponownie wymieszać. Dolewać stopniowo wodę i ugniatać aż cała masa dobrze się połączy. Ciasto owinąć w folię i schłodzić przez ok. 30 min. Wyjąć ciasto z lodówki, podsypać mąką stolnicę i rozwałkować ciasto jak najcieniej. Pokroić ciasto w kwadraty, następnie każdy kwadrat przekroić po przekątnej na pół. Foremki do pieczenia wysmarować masłem i oprószyć mąką. Układać po 4 trójkąty długim bokiem przy ściance, tworząc 4-ramienną gwiazdę. Ciasteczka podpiec przez ok. 10 min w temp. 200°. Wyjąć ciastka i do środka każdego z nich nakładać nadzienie – śmietankę wymieszać z jogurtem i łyżką miodu. Dna tartaletek wypełnić masą, a następnie nałożyć na nią owoce. Ponownie zapiekać przez 10 min, zmniejszając temp. do 180°. Podawać ciepłe.
Tarta z mascarpone
Składniki:
Kruchy spód:
– 200 g mąki
– 2 – 3 łyżki cukru pudru
– 100 g zimnego masła
– 1 jajko
– 1 łyżeczka ekstraktu z wanilii
Krem mascarpone:
– 1/2 kg sera mascarpone, schłodzonego
– 5 łyżek cukru
– 1 łyżeczka ekstraktu z wanilii
– 1/2 szklanki śmietanki kremowej 30%, bardzo zimnej
Przygotowanie:
Przesianą mąkę, cukier puder i pokrojone na kawałki masło włożyć do misy miksera i miksować mieszadłem aż z ciasta zrobią się okruszki (można też posiekać masło z mąką na stolnicy). Dodać jajko oraz wanilię i jeszcze chwilę miksować aż składniki zaczną się łączyć (ciasto można też zagnieść ręcznie). Ulepić kulę z ciasta, zawinąć w przeźroczystą folię i włożyć do lodówki na 1/2 godziny. Piekarnik nagrzać do 180 stopni. Rozwałkować ciasto na podsypanej mąką stolnicy na około 3 mm placek. Aby wałek nie przyklejał się do ciasta, można je przykryć przeźroczystą folią. Zawinąć ciasto na wałek i przenieść je do formy na tartę o średnicy 24 cm. Ciastem wyłożyć dno i boki formy. Przyciąć wystające brzegi ciasta. Spód tarty dokładnie podziurkować widelcem i wstawić ją do lodówki na 1/2 godziny. Tartę przykryć papierem do pieczenia i obciążyć. Piec przez 15 minut. Zdjąć papier i pozostawiając część obciążenia, piec tartę przez kolejne 8 – 10 minut, aż się lekko zrumieni. Ostudzić w formie. Ser mascarpone wymieszać z cukrem i wanilią, a następnie z ubitą na bardzo sztywną pianę śmietanką kremową. Krem wyłożyć na spód tarty. Przed samym podaniem na krem wyłożyć owoce. Jeżyny opłukać i oderwać szypułki, przekroić na połówki. Konfiturę podgrzać, wymieszać z sherry, ostudzić i połączyć z jeżynami. Jeśli tartę będziemy przechowywać dłużej, najlepiej nie wykładać owoców od razu, tylko zrobić to dopiero przed samym podaniem, np. już na talerzykach, na odkrojonych kawałkach ciasta. Zapobiegnie to namoczeniu kruchego spodu sokami.
Sernik jeżynowy
Składniki:
– ciastka biszkoptowe
– 2 galaretki
– 400 ml śmietany 30%
– 1/2 kg zmielonego, białego sera
– 2 śnieżki
– szklanka owoców
– 1/2 kostki masła
– mleko do nasączenia biszkoptów (lub alkohol);
Przygotowanie:
Biszkopty rozłożyć w tortownicy i skropić je mlekiem. Galaretki rozpuścić w dwóch szklankach wody. Śmietanę ubić ze śnieżkami, dodać zmielony ser. Gdy galaretka przestygnie dodać ją razem z owocami do przygotowanej masy i wymieszać. Odstawić do lekkiego stężenia. Gdy pianka zacznie tężeć wyłożyć na biszkopty. Wyłożyć owocami i polać galaretką lub przykryć biszkoptami i zwieńczyć czekoladową polewą. Pyszne ciasto – gotowe.
Torcik bezowy
Składniki:
– 6 białek z jajka
– 2/3 szklanki cukru pudru
– sok z cytryny
– 1 łyżka mąki ziemniaczanej
– 1 szklanka śmietany kremówki
– owoce
– fix do śmietany
Przygotowanie:
Białka ubić na sztywną pianę, dodać stopniowo cukier, następnie do masy białkowej wsypać mąkę i wlać sok, mieszać delikatnie wszystko łyżką. Masę przełożyć na blaszki, pilnując aby były podobnej grubości. Wkładać do piekarnika nagrzanego do 150 stopni i piec ok godziny. Po tym czasie wyłączyć ogrzewanie i zostawić placki w ciepłym, uchylonym piekarniku. Najlepiej zostawić je na noc, powinny stać się kruche i twarde. Śmietanę ubić, dodać łyżkę cukru pudru oraz fix. Przygotowane blaty do tortu przekładać śmietaną i na wierzchu kłaść owoce.
Sok z jeżyn
Składniki:
– 1,1 – 1,2 kg moreli (1 kg po wypestkowaniu)
– 500 g jeżyn
– ok. 350-400 g cukru (więcej jeśli lubimy słodsze dżemy) – sok z 1 małej cytryny
– opcjonalnie – ok. 50 ml amaretto
– przyprawy, np. ½ – ¾ łyżeczki cynamonu, kardamonu, ziarna z 1-2 lasek wanilii lub 1 starte nasionko tonki
Przygotowanie:
Morele sparzyć i pozostawić we wrzątku na ok. minutę, następnie przełożyć je do zimnej wody, obrać ze skórki, wypestkować i pokroić na kawałki (każdą połówkę kroję na 4). Jeżyny delikatnie opłukać i osuszyć. Owoce zalać sokiem z cytryny, zasypać cukrem (ewentualnie wymieszanym z przyprawami) i odstawić na ok. 1-2 godziny; następnie owoce gotować ok. 10 minut, następnie wystudzić, po czym odcedzić owoce (pozostawiamy owoce na sicie, odciskamy bardzo delikatnie, w przeciwnym bowiem razie syrop będzie mętny). Następnie sok przelać do garnka, dodać sok z 1 małej cytryny oraz cukier (do smaku, w zależności od owoców – średnio używam 400-600 g cukru na każdy litr soku), zagotować i gotować kilka minut, aż syrop zacznie gęstnieć (ściągnąć ewentualne szumowiny). Gorący syrop przelać do czystych, suchych, wyparzonych lub wypieczonych butelek i szczelnie zamknąć. Przechowywać w chłodnym, ciemnym miejscu do 6 miesięcy. Po otwarciu przechowywać w lodówce. /www.beawkuchni.com/