Czosnek zapobiega rakowi?

Od tamtej pory przez całe stulecia czosnku używano nie tylko jako przyprawy i środka konserwującego żywność, ale również jako lekarstwa przeciwko chorobom infekcyjnym i pasożytniczym przewodu pokarmowego. W jego walory wzmacniające wierzył cesarz Neron, który polecił wydawać legionistom tę roślinę w celu zwiększenia ich sprawności bojowej. Przypuszczenia Nerona potwierdzili amerykańscy eksperci wojskowi, którzy obliczyli, że regularne spożywanie czosnku zwiększa sprawność bojową żołnierzy o 11%. Czosnek znany był również starożytnym Rzymianom, Chińczykom i Indianom.

Prowadzone aktualnie badania, nad kierunkami działania substancji chemicznych występujących w czosnku, potwierdzają jego unikalne własności i wykazują m.in. działanie przeciwbakteryjne, przeciwgrzybicze, przeciwzakrzepowe czy przeciwutleniające. Z kolei badania epidemiologiczne wykazują wyraźną zależność między dietą bogatą w czosnek, a niską zachorowalnością na nowotwory układu pokarmowego. Również doświadczenia wykonane na zwierzętach potwierdziły chemoprewencyjne właściwości czosnku w stosunku do szeregu kancerogenów. W ich efekcie w Stanach Zjednoczonych Narodowy Instytut Raka (NCI) zakwalifikował czosnek jako jedno z warzyw o największym potencjalnym działaniu przeciwnowotworowym, a Agencja ds. Żywności i Leków (FDA) dopuściła DADS oraz SAC do użycia (21 CFR 172.515). Również Rada Europy zakwalifikowała DADS, jako substancję, którą można stosować jako dodatek do żywności.

Dieta bogata w warzywa cebulowe (czosnek, cebula, por) może odgrywać znaczącą rolę w leczeniu choroby zwyrodnieniowej stawów, głównie w profilaktyce choroby zwyrodnieniowej stawu biodrowego, wynika z najnowszych badań przeprowadzonych przez King’s College London i Uniwersytet Wschodniej Anglii. Związki zawarte w czosnku z dużym prawdopodobieństwem będą wykorzystywane do opracowania leków, które będą mogły być stosowane w terapii już rozwiniętego schorzenia.

Badacze pod kierownictwem dr Frances Williams zbadali ponad 1000 zdrowych bliźniąt płci żeńskiej. Przeanalizowano ich dietę i obejrzano zdjęcia rentgenowskie kości, by ocenić stopień ryzyka rozwoju choroby zwyrodnieniowej stawów. Okazało się, że kobiety stosujące dietę bogata w czosnek, cebule i por są obarczone mniejszym ryzykiem rozwinięcia się u nich zwyrodnienia stawu biodrowego. Zaciekawieni tą zaskakującą tendencją, naukowcy przeanalizowali skład warzyw cebulowych i udało im się wyodrębnić substancję o nazwie disiarczkek diallilu (zawartą przede wszystkim w czosnku), która ogranicza liczbę enzymów atakujących tkankę chrzęstną i zapobiega postępującemu zwyrodnieniu.

Naukowcy nie są jeszcze pewni, czy dieta bogata w czosnek jest w stanie całkowicie zapobiec artretyzmowi. Ich odkrycie daje jednak nadzieję na opracowanie leku przeciwdziałającego zwyrodnieniu stawu biodrowego, które jest najczęstsza formą schorzenia u osób dorosłych, zdecydowanie częściej jednak dotycząca kobiet. Typowymi objawami tej choroby są silne bóle w okolicy stawu biodrowego, kolan i kręgosłupa, uniemożliwiające normalne funkcjonowanie, w zakresie poruszania się. Pojawia się zazwyczaj u osób w średnim lub zaawansowanym wieku. Typowe leczenie polega na stałym przyjmowaniu leków przeciwbólowych, lub ewentualnemu zabiegowi „wymiany” stawu, podczas zabiegu chirurgicznego, po którym następuje długotrwała rehabilitacja.
Professor Ian Clark, z Uniwersytetu East Anglia, stwierdziła: „Choroba zwyrodnieniowa stawów jest znaczącym problemem zdrowotnym, a to ekscytujące badanie odkryło potencjalną możliwość wpływania na jej rozwój, poprzez dietę. Stwarza to otwarte pole do dalszych badań, a być może uda się stworzyć możliwość użytkowania diety i suplementów diety w przyszłościowym leczeniu tego schorzenia.” Pozostaje zatem liczyć na to, że badania zostaną potwierdzone, dając szansę na tak łatwy sposób (uzupełnianie diety w czosnek, pory i cebulę) uchronienia stawów przed chorobą zwyrodnieniową.

W wielu badaniach wykazano, że czosnek pomaga utrzymać zdrowy poziom cholesterolu, dzięki zawartości allicyny i siarki. Według ” Heart Support of America” u niektórych osób suplementacja może nawet obniżać całkowity poziom cholesterolu w surowicy krwi. Według wielu wyników badań przeprowadzonych na pacjentach z początkowym poziomem cholesterolu wynoszącym 200 mg/dl spożywanie czosnku zawierającego co najmniej 1000 μg alliiny może obniżyć poziom cholesterolu o około 10-12%. Cholesterol HDL (dobry) podwyższa się o około 10%. Ponadto cholesterol LDL (zły) obniża się o około 15%, a poziom trójglicerydów obniża się zazwyczaj o 15%. Obniżony poziom złego cholesterolu (LDL), a podwyższony poziom dobrego cholesterolu (HDL) to zasadniczy cel w zapobieganiu chorobom serca i udarom. W jeszcze innym, czteroletnim badaniu niemieckim stwierdzono, że czosnek powoduje zmniejszenie stężenia „złego” cholesterolu (LDL), 8% zwiększenie stężenia „dobrego” cholesterolu (HDL), obniżenie ciśnienia tętniczego o 7% i 15% poprawę przepływu krwi w naczyniach wieńcowych. Ponieważ działanie czosnku jest zbliżone do działania kwasów tłuszczowych omega-3, przeprowadzono badanie porównujące skuteczność obu preparatów w grupie 50 mężczyzn z wysokim stężeniem cholesterolu we krwi. Na początku eksperymentu i po 12 tygodniach terapii uczestnikom eksperymentu oznaczano stężenie cholesterolu całkowitego, cholesterolu LDL i triglicerydów. Okazało się, że łączne stosowanie kwasów omega-3 i czosnku spowodowało spadek stężenia cholesterolu o 12%, trójglicerydów o 34%, LDL o 9,5% oraz zwiększenie stężenia „dobrego” cholesterolu HDL o 9%. Wyniki te były znacznie lepsze niż w grupach przyjmujących wyłącznie czosnek (odpowiednio -11,5%, -6%, -14%, +2,6%) lub wyłącznie kwasy omega-3 (odpowiednio -0,5%, -37,3%, +8,5%, +8,5%).

Naturalne składniki zawarte w czosnku od wieków wykorzystywane są w wielu kulturach jako wsparcie układu odpornościowego. Już w 1858 roku czosnek zwrócił uwagę Louisa Pasteura i był przez niego stosowany dla wzmocnienia odporności. Czosnek jest jednym z niewielu produktów zawierających german, który zwiększa odporność organizmu poprzez pobudzenie systemu immunologicznego.
W badaniach porównano właściwości czosnku z właściwościami powszechnie stosowanych antybiotyków w tym penicyliny, erytromecyny czy tetracykliny. Potwierdzały one dobrze znane właściwości czosnku i jednocześnie wykazały jego skuteczność w hamowaniu niektórych bakterii odpornych na jeden lub więcej antybiotyków. Czosnek to skuteczny środek antybiotyczny przeciw wielu bakteriom w tym Staphylococcus aureus, Streptococcus, Escherichia coli i Klebsiella pneumoniae. Czosnek też wykazuje właściwości przeciwgrzybicze, z perspektywy zdrowotnej najistotniejsze jest hamowanie przez czosnek rozwoju Candida albicans. Czosnek zwiększa właściwości obronne organizmu wzmacniając i regulując jego reakcje humoralne i komórkowe układu immunologicznego. Wobec doniesień o roli bakterii Chlamydia pneumoniae w patogenezie miażdżycy przypuszcza się, że pewną rolę może odgrywać również przeciwbakteryjne działanie czosnku, jednak w tej kwestii konieczne są dalsze badania.

Źródłem niektórych mocy czosnku są jego fitoskładniki. Fitoskładniki to substancje roślinne o wysokic h właściwościach antyutleniających. Czosnek, wśród wielu innych antyutleniaczy zawiera taninę, fenol i tymol, a także ponad 20 innych fitosktadników.

Próby wyjaśnienia przeciwutleniających własności czosnku przebiegają obecnie dwutorowo. Część badaczy przypisuje właściwości te bezpośrednio związkom wydzielonym z tej rośliny. Z kolei inne badania wykazały, że związki siarkoorganiczne uzyskiwane z czosnku nie wykazują własności przeciwutleniających. Jednak spożywanie czosnku aktywuje takie przeciwutleniające enzymy jak: dysmutazę ponadtlenkową (SOD), katalazę, czy reduktazę glutationową (DSH-Red) i w konsekwencji pośrednio wywołuje działanie przeciwutleniające.

Wsparcie zdrowego ciśnienia krwi

Istnieje odwrotna zależność pomiędzy częstotliwością występowania nowotworów, a spożyciem czosnku np. z obserwacji populacji wynika, że nowotwory występują rzadziej tam gdzie jest duże spożycie czosnku. Badania na ludziach pokazują, że czosnek hamuje powstanie nitrozamin (silnych związków kancerogennych) powstających podczas trawienia.

W ramach przeprowadzonych badań (zarówno in vitro jak i in vivo) wiele grup badawczych wykazało antyproliferacyjne działanie czosnku względem różnego rodzaju komórek nowotworowych. Sundaram i Milner udowodnili silniejsze działanie zarówno olejku czosnkowego, jak i disulfidu diallilowego, w porównaniu z 5-fluorouracylem i mitomycyną C w stosunku do kilku linii komórek nowotworowych. Inne badania przeprowadzono na szczurach z wszczepionym guzem Morrisa (Morris hepatoma). Pierwszej grupie zwierząt podawano liofilizowany czosnek w ilości 2,5% całej diety, w grupie drugiej preparat stanowił 5% diety, zaś grupa trzecia stanowiła grupę kontrolną, której nie podawano preparatu czosnku. Stwierdzono zmniejszenie rozmiaru guza proporcjonalnie do ilości zastosowanego w diecie preparatu. Lau i wsp. stwierdzili hamowanie wzrostu komórek nowotworowych pod wpływem substancji wydzielonych z czosnku w początkowych fazach kancerogenezy: w fazie inicjacji i promocji, a Khanum i wsp. potwierdzili osłonowe działanie świeżego czosnku oraz olejku czosnkowego, które stanowiły 4% diety badanych szczurów, w stosunku do podawanego zwierzętom kancerogenu – azoksymetanu.
W pracach zespołu Sadhana i wsp. badano wpływ olejku czosnkowego na hamowanie wzrostu raka skóry u myszy, indukowanego benzo(a)pirenem. Autorzy stwierdzili zmniejszenie częstotliwości występowania nowotworu u badanych zwierząt, proponując równocześnie mechanizmy działania preparatu m.in. polegające na hamującym działąniu w stosunku do lipooksygenazy, czy cyklooksygenazy.

Czosnek charakteryzuje się również zdolnością hamowania proliferacji komórek ludzkiej białaczki. W pracach Seiki i wsp. przedstawiono oddziaływanie olejku czosnkowego na komórki ostrej białaczki promielocytarnej linii HL60. Wykazano, że aplikacja olejku czosnkowego w stężeniu 20 μmol/ml w widoczny sposób hamuje proces proliferacji wskutek zmniejszenia ekspresji antygenu CD11b i zahamowania procesu różnicowania granulocytowego.
W ostatnim okresie daje się zauważyć wzrost liczby publikacji związanych z próbami wyjaśnienia mechanizmów działania przeciwnowotworowego substancji chemicznych występujących w czosnku. Badania te skupiają się głównie na mechanizmach hamowania cyklu komórkowego, apoptozy oraz różnicowa- nia komórek nowotworowych.

1. Wspieranie układu oddechowego. Czosnek zawiera witaminy C i B, selen, mangan oraz różne związki siarkowe, którym zawdzięcza wiele swoich zdrowotnych właściwosci. Dzięki zawartości siarki i innych składników czosnek wykazuje naturalną zdolność wspierania układu oddechowego. Jest obecnie wykorzystywany przez wielu zielarzy w USA i Europie. Jest wspaniałym lekiem odkrztuślnym stosowanym przy ostrym i przewlekłym zapaleniu oskrzeli, kokluszu i oskrzelowej astmie, jak również przy zapaleniu zatok, przewlekłym katarze, gorączce siennej i zapaleniu śluzówki nosa.

Niestety, oprócz szeregu różnorakich zalet czosnek posiada również wady: może wywoływać dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego (wzdęcia, nudności) i alergie skórne. Największym jednak mankamentem terapii czosnkiem jest przykry, ostry zapach. Powstaje on w momencie zgniatania czosnku, kiedy prekursor allicyny, alliina, łączy się z enzymem rozkładającym ten związek, alinazą. Na wiele sposobów próbowano pozbawić czosnek zapachu, ale ze względu na to, iż za powstawanie zapachu odpowiedzialna jest substancja aktywna, trudno było uzyskać bezzapachową postać czosnku bez pozbawiania go jego właściwości leczniczych. Dotychczas jedyną skuteczną metodą ograniczenia wonności czosnku jest utworzenie kompleksów allicyny z aminokwasami, które rozpadają się dopiero w jelitach.