Anafilaksja zagrożenie życia

Nadchodzące lato sprzyja częstym, nieprzyjemnym kontaktom z różnego rodzaju alergenami, które mogą powodować gwałtowną reakcję uczuleniową organizmu człowieka, określaną w medycynie jako Wstrząs anafilaktyczny (anafilaksja). Jest ona gwałtownym i przez to bardzo groźnym objawem alergii, który przybiera postać ogólnoustrojową. Polega on na reakcji przeciwciała typu IgE na alergen.

Mogą nim być:

• jad owadów (pszczoły, osy),
• leki (hormonalny obcogatunkowy, kontrast radiologiczny),
• wstrzyknięta surowica obcogatunkowa (np. przeciwtężcowa),
• antybiotyki (np. penicylina),
• leczenie odczulające,
• niektóre pokarmy (np. seler, mak, orzechy).
• rzadziej – nagły bodziec termiczny lub ból.

W wyniku kontaktu z alergenem zostają uwolnione silne mediatory chemiczne, które oddziałują przede wszystkim na mięśnie gładkie i układ naczyniowy. Wystąpienie tak silnej reakcji następuje po przynajmniej dwukrotnym zetknięcie się organizmu z danym antygenem. Pierwszy kontakt z nim pobudza układ immunologiczny do produkcji przeciwciał, zaś drugi powoduje reakcję: antygen-przeciwciało.

Anafilaksja charakteryzuje się nagłym, gwałtownym początkiem i objawami które stanowią zagrożenie nawet dla życia pacjenta. Są one jednak odwracalne – ustępują albo pod wpływem leczenia albo (rzadziej) samoistnie.

Najczęstsze objawy anafilaksji:

• złe samopoczucie
• zblednięcie
• swędzenie dłoni i stóp, czasem całego ciała
• utrata przytomności
• wymioty
• biegunka
• niewyczuwalne tętno
• znacznie obniżone ciśnienie tętnicze
• poty
• zimne kończyny

Wystąpienie wszystkich powyższych objawów, zwane przez lekarzy zespołem pełnoobjawowym, może skończyć się śmiercią pacjenta. Należy ono jednak do rzadkości. Zazwyczaj nasilenie objawów jest mniejsze i obejmuje:

• rumień i pokrzywkę na całym ciele,
• świąd,
• obrzęk twarzy i błon śluzowych powodujący trudności w połykaniu,
• duszność,
• napady astmy oskrzelowej,
• obniżone ciśnienie tętnicze.

Najskuteczniejszym sposobem spowodowania ustąpienia anafilaksji jest podjęcie natychmiastowego leczenia po rozpoznaniu dolegliwości. Jeśli jest ona spowodowana zastrzykiem z leku lub ukąszeniem owada, należy jak najszybciej założyć opaskę uciskową powyżej miejsca wkłucia lub ukąszenia. Trzeba równocześnie podać choremu hydrokortyzon i wapń. W przypadku anafilaksji pełnoobjawowej podaje się podskórnie zastrzyk z adrenaliny i domięśniowo leki przeciwhistaminowe. Osoby ze stwierdzoną skłonnością do gwałtownej reakcji na alergeny zawsze powinny pamiętać o zaopatrzeniu się w leki pierwszej pomocy na wypadek wstrząsu (w aptekach dostępny jest m.in.zestaw Ana-Kit i zestaw Epi-Pen).