Zapalenie ucha – objawy i leczenie

Ucho zewnętrzne zbudowane jest z małżowiny usznej, zlokalizowanej na bocznej powierzchni głowy po obu jej stronach, oraz kanału słuchowego zewnętrznego, czyli „tunelu” rozpoczynającego się otworem słuchowym w małżowinie i zakończonego błoną bębenkową, stanowiącą granicę pomiędzy uchem zewnętrznym a środkowym. Pojawiający się w nim stan zapalny dotyczy najczęściej kanału słuchowego. Ten wąski przewód, prowadzący początkowo przez chrząstkę, a później przez otwór w kości czaszki, pokryty jest skórą, w której znajdują się liczne gruczoły łojowe. Do zapalenia dochodzi w sytuacji, gdy zaburzona zostaje równowaga skóry kanału. Sprzyjają temu urazy spowodowane drapaniem lub czyszczeniem uszu twardymi przedmiotami – zapałkami, spinaczami czy nawet ostrymi paznokciami. Równie częstą przyną zapalenia ucha zewnętrznego jest niewłaściwa pielęgnacja – niedokładne osuszenie kanałów słuchowych po kąpieli. To prowadzi do powstania warunków idealnych dla rozwoju bakterii lub grzybów. Dlatego jest to schorzenie tak często spotykane u osób korzystających z basenu.

Objawy stanu zapalnego. Pierwszym z nich jest zwykle uporczywy świąd towarzyszący tworzeniu się pierwszych zmian w skórze kanału słuchowego. Bywa, że zapalenie takie ulega samoograniczeniu i samowyleczeniu już na tym etapie. Jeśli jednak w uchu zewnętrznym utrzymują się warunki sprzyjające jego rozwojowi, zmiany zapalne powiększają się, a objawem tego jest ból. Początkowo wyłącznie w obrębie kanału, później objąć może małżowinę uszną. Prawie zawsze występuje jednocześnie ból uciskowy za uchem i na brzegu otworu słuchowego. W zaawansowanej postaci schorzenia w kanale słuchowym pojawia się żółtawa wydzielina. Chore ucho jest zatkane, a słuch znacznie upośledzony.
O metodach leczenia. Płukanie przewodu słuchowego usuwające z niego nadmiar wydzieliny. Zalecane są leki przeciwzapalne i przeciwbólowe (np. ibuprofen) oraz krople zawieraące antybiotyk i steryd (np. Dicortineff, który zawiera fludrocortyzon, gramicydynę i neomycynę), wkraplane kilka razy dziennie do kanału shichowgo. Zaleca się też osuszanie uszu, ale nie należy samodzielnie usuwać wydzieliny, ani nie zatykać ucha – wydzielina musi wypływać. Zwykle takie leczenie wystarcza. Stan zapalny i spowodowany nim ból ustąpić powinny w ciągu kilku dni. Natomiast wydzielina może utrzymywać się do tygodnia. Czasem konieczne bywa zastosowanie doustnie antybiotyku (np. ampicyliny) – jeśli zapalenie szerzy się na inne części ucha lub występują objawy zakażenia uogólnionego. Takie postępowanie jest konieczne, bo nieleczone zapalenie ucha zewnętrznego zaatakować może jego chrząstkę, przejść na ucho środkowe, niszcząc błonę bębenkową i kosteczki słuchowe. Zdarza się, że zajmuje ono kości czaszki i przenika do jej wnętrza, wywołując zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych. Niebezpiecznym jego powikłaniem bywa zakrzepica zatok żylnych mózgu, która prowadzić może do udaru mózgu.
Świecowanie to zabieg stosowany przez wiele kultur. Używa się do niego świec z naturalnych wosków pszczelich z domieszką ziół i olejków roślinnych. Zapaloną świecę wkłada się do ucha, a uwolnione z niej olejki łagodzą podrażnienia uszu, działają przeciwzapalnie i oczyszczająco. Niektórzy laryngolodzy akceptują tę metodę leczenia, ale nie jest ona powszechnie uznana przez środowisko lekarskie. Nigdy nie powinno się jej stosować samemu bez uprzedniej konsultacji medycznej bo zamiast pożytku przyniość może szkodę. Tak stać się może w przypadku urazu ucha i w jego ropnym zapaleniu, przy perforacji błony bębenkowej, u pacjentów ze zmianami naczyniowymi wewnątrzczaszkowymi (tętniakami naczyń mózgowych), przy obecności implantów w uchu (aparat słuchowy, implant ślimakowy).

Drugą specyficzną chorobą ucha jest zapalenie ucha środkowego, które spotyka się najczęściej u dzieci. Dolegliwościom towarzyszyć może wysoka gorączka. Jeśli dochodzi do perforacji błony bębenkowej, obserwuje się wyciek z kanału słuchowego. Jest to naturalna obrona organizmu przed infekcją, a po wyleczeniu błona samoistnie zarasta, nie pozostawiając deficytu słuchu. Leczenie polega zazwyczaj na podawaniu leków przeciwbólowych, przeciwzapalnych i przeciwgorączkowych. Jeśli istnieje podejrzenie zakażenia bakteryjnego, wskazane jest dodatkowo doustne zastosowanie antybiotyku. Chorego ucha nie należy płukać, ani zatykać. Wydzielina zwykle ulega samoistnej ewakuacj.

Jak o nie zadbać?
Chcesz zapobiec zapaleniu ucha zewnętrznego? Pamiętaj o właściwej higienie!

1. Uszy powinny być myte ciepłą wodą z mydłem, a po każdym umyciu dokładnie wysuszone.
2. Jeśli w uszach tworzy się woskowina, należy ją regularnie usuwać, gdyż stanowi pożywkę dla bakterii i grzybów. Najlepiej, by zrobił to laryngolog, ale w aptekach dostępne są także zmiękczające i rozpuszczające ją preparaty w spreyu i w kroplach (Vaxol, Solvax Active).
3. Do czyszczenia uszu nie należy stosować twardych przedmiotów – wykałaczek, zapałek, spinaczy. Można stosować specjalne waciki na patyczkach, ale nie wolno wkładać ich do uszu zbyt głęboko.
4. Rozwojowi zakażeń sprzyja wysoki poziom cukru we krwi – dlatego osoby z cukrzycą powinny dbać o utrzymanie tego poziomu w granicach normy.