Świat w zasięgu ręki czyli zawód stewardessa

W Polsce zawód stewardesy od lat cieszy się sporym zainteresowaniem młodych ludzi i szacunkiem społeczeństwa. Kiedyś był to jedyny zawód pozwalający na zwiedzenie świata bez żadnych przeszkód. Dziś nieco spowszedniał i jest traktowany jak każdy inny, ale wciąż – ze względu na wysokie wymagania profesjonalne – jest na wysokiej pozycji w rankingu prestiżu zawodowego. Określenie stewardesa (żeński odpowiednik stewarda) powstało z połączenia terminów „steward” i „hostessa”. Przeszłość zawodu stewardesy nie jest długa – sięga bowiem czasów po II wojnie światowej. Od początku wymagano od stewardes głównie doskonałej prezencji i otwartości na pasażerów. Stewardesy miały zapewniać odpowiednią atmosferę i poczucie, że pasażer jest gościem szanowanym i mile widzianym. Kiedyś stewardesami były wyłącznie kobiety bardzo młode i bardzo urodziwe. Dziś zwraca się uwagę głównie na fachowość i nie ma w tym zawodzie ograniczeń wiekowych. Można pracować do emerytury, jeżeli spełnia się wszystkie wymagania pracodawcy co do kwalifikacji oraz zdrowia. Coraz częściej okazuje się, że to praca na kilkanaście lat, nie zaś na całe życie. Wiele stewardes decyduje się na wczesne zakończenie kariery, by zdobyć dodatkowe wykształcenie, skończyć studia i zostać na ziemi.

Nie ma tu szczególnych reguł: można trafić do zawodu bezpośrednio po szkole średniej lub po ukończeniu studium policealnego, ale najlepiej związanego z turystyką czy hotelarstwem. Wszystko jednak zależy od umiejętności i doświadczenia, im większe tym większe szanse na pracę. Po studiach też jest to możliwe, ale lepiej zaczynać karierę nieco wcześniej. Dwa studia policealne w kraju, które przygotowują do zawodu stewardesy, nie są przy naborze do LOT-u czy innej firmy brane pod uwagę. Dlatego można je traktować jedynie jako wspomagające, a w trakcie kursu dla stewardes u przewoźnika trzeba się nauczyć jego wewnętrznych procedur. Każdy z przewoźników z reguły corocznie organizuje nabór do pracy w zespole personelu pokładowego. W wielu firmach idealny kandydat nie musi mieć wykształcenia wyższego, wystarczy matura. Kandydat, który zostanie zakwalifikowany musi jednak przejść kilkudziesięciogodzinne szkolenie, za które musi zapłacić ( ok. tysiąca złotych). Przyszłe stewardessy i stewardzi uczą się prawa lotniczego, procedur obowiązujących przed lotem i na lotnisku, pierwszej pomocy, mogą się też doszlifować język angielski. Kurs kończy się testem. Certyfikat jest uznawany w większości krajów.
Osoby zajmujące się rekrutacją na te stanowiska powtarzają, że w każdej firmie najważniejszym wymogiem jest idealne zdrowy. Bezwzględnie zatrudnienia nie otrzymają osoby z epilepsją, astmą i cukrzycą. O zatrudnieniu mogą zapomnieć osoby z lękiem wysokości. Niektóre firmy nie przyjmują osób z wadą wzroku większą niż – 3 dioptrie (ewentualnie kandydat może nosić szkła kontaktowe, okulary zawsze dyskwalifikują kandydata). Odrzucani są też kandydaci z tatuażami w widocznym miejscu oraz z kolczykami na twarzy.
W każdej firmie sprawdzana jest znajomość języków obcych. W niektórych firmach wystarczy doskonała znajomość języka angielskiego, w innych – to za mało. Wymogiem w każdej firmie jest też umiejętność pływania. Osoby prowadzące rekrutację biorą pod uwagę również kulturę osobistą kandydata – to, jak rozmawia czy jest pozytywnie nastawiony, uprzejmy.
Wymogi zależą jednak od firmy, np. kto chce pracować w liniach Emirates musi mieć zasięg ramion do 212 cm i ukończone 21 lat. Kandydaci na stewardessy i stewardów, którzy ubiegali się o pracę w Wizz Air, musieli mieć przynajmniej 19 lat. Liczy się też wygląd, np. w tej firmie stewardessy muszą mieć co najmniej 165 cm wzrostu, a stewardzi – 175 cm. Pracodawca zaznacza, że nie życzy sobie kandydatów, którzy mają widoczne tatuaże lub peircing. Dopuszczalne są niewielkie kolczyki w uszach. Z kolei Ryanair wymaga od kandydatów sprawności fizycznej, umiejętności pływania, dobrego wzroku oraz ukończonych 18 lat. Pracodawca sprawdza też, czy kandydaci w swojej ostatniej lub obecnej pracy okazali się godni zaufania i nie nadużywali zwolnień chorobowych. Wymagane minimum co do wzrostu to 157 cm.
Stewardessy lub stewardzi w Polskich Liniach Lotniczych LOT muszą mieć ukończenie 19 lat, wykształcenie co najmniej średnie udokumentowane świadectwem maturalnym oraz znajomość dwóch języków obcych, w tym obowiązkowo angielskiego oraz do wyboru: niemieckiego, francuskiego, hiszpańskiego, włoskiego lub rosyjskiego. Kandydaci muszą mieć też nienaganną prezencję, dobry stan zdrowia. Pracodawca oczekuje także szczupłej sylwetki i wagi proporcjonalnej do wzrostu. Stan zdrowia zgodny z państwowymi przepisami musi być potwierdzony zaświadczeniem wydanym przez jeden z uprawnionych ośrodków medycznych. Zanim kandydaci zostaną skierowani na badania lekarskie przechodzą cykl spotkań. Mają one potwierdzić ich predyspozycje do wykonywania tego zawodu. Praca odbywa się w systemie tak zwanego równoważnego czasu pracy. Składa się na niego m.in. czas lotu, czynności lotniczych (to praca na ziemi wykonywana przed lotem lub po wylądowaniu.), szkolenia, dyżury lub inne zlecone przez pracodawcę czynności wykonywane na ziemi.

Stewardessa to jedyna osoba z załogi na pokładzie samolotu, która ma bezpośredni kontakt z pasażerami. Po pierwsze i najważniejsze: stewardessa to nie latająca kelnerka, jak wielu uważa. Podstawowym zadaniem stewardessy jest dbanie o bezpieczeństwo pasażerów. Przed każdym lotem odbywa się szczegółowy briefing całej załogi, w trakcie którego omawiane są zadania dotyczące bezpieczeństwa pasażerów. Każda z osób personelu jest odpowiedzialna za poszczególne zadania, takie jak np. blokowanie i sprawdzenie drzwi przed startem, sprawdzenie wyposażenia awaryjnego w samolocie (gaśnice, latarki, kamizelki, etc.), zapowiedzi dla pasażerów, pokazy demo, czyli wskazanie pasażerom najbliższej drogi ewakuacyjnej oraz oczywiście obsługa pasażerów w trakcie lotu.

Stewardessa musi zadbać o stworzenie właściwiej atmosfery wśród nierzadko zestresowanych pasażerów, służyć im wszelką pomocą, informacją, zagwarantować komfortowe warunki lotu. Stewardessa musi zapanować nad emocjami podróżnych w sytuacjach zagrożenia, nieprzewidzianych zdarzeń, zmiany trasy samolotu spowodowanej warunkami pogodowymi. Musi być więc doskonałym psychologiem, osobą budzącą zaufanie i poczucie bezpieczeństwa. Oczywiście dodatkowym obowiązkiem stewardessy jest „schludny” wygląd i bardo rygorystycznie sprawdzany kompletny mundur. Nawet kształt buta i kolor pończoch są dokładnie określone.
Wymiar pracy stewardessy to przeciętnie 40 godzin na tydzień oraz 480 godzin w przyjętym trzymiesięcznym okresie rozliczeniowym. Jednorazowo czas wykonywania czynności może wynosić maksymalnie od 12 do 14 godzin na dobę, a w przypadku lotu długodystansowego może w określonych przypadkach być zwiększony do 18 godzin. Wynagrodzenie stewardesy lub stewarda wynosi około 3 tys. zł miesięcznie. Ale zagraniczne firmy płacą więcej ok. 5 – 6 tys. zł miesięcznie. W PLL LOTstosowany jest system płacy zawierający dwa podstawowe składniki – część stałą płacy i część ruchomą zależną od łącznego czasu lotu w danym miesiącu. Obydwie stawki zależą od stażu pracy i pełnionej funkcji.

Praca stewardessy ma także wiele wad. Po pierwsze, może rozbijać życie prywatne. Loty odbywają się 365 dni w roku i zawsze ktoś musi je obsłużyć, dlatego czasem stewardessa musi rezygnować z wigilijnej kolacji, szampańskiego sylwestra czy chociaż weekendu z rodziną. Jest to więc raczej praca dla ludzi młodych, nie posiadających jeszcze własnych rodzin i dyspozycyjnych czasowo. Są jednak osoby, dla których to nie jest wada, ale zaleta. Nieregularne dni pracy dają pewną dowolność w planowaniu. Jednak na skutek nieregularnej pracy, lotów nocnych (a zdarza się czasem kilka lotów nocnych pod rząd) czy zmian stref czasowych, organizm jest biologicznie rozregulowany. Oprócz tego, stewardessa jest ciągle „na nogach”, co bywa męczące. Jest także wystawiona na działanie promieniowania kosmicznego – jeden dłuższy lot to dawka równa 2 prześwietleniom RTG, dlatego stewardessy (jak również piloci) są bardziej narażeni na choroby nowotworowe. Trzeba także stawić czoła specyficznym warunkom panującym na pokładzie – powietrze z klimatyzacji w samolocie wysusza skórę. Praca stewardessy wymaga także dużej samokontroli, opanowania i odporności psychicznej. Stewardessa „narażona” jest na ciągły kontakt z pasażerami. Często musi spełniać ich nawet najdziwniejsze zachcianki lub też odmawiać ich spełnienia. Kiedy samolot jest opóźniony, to właśnie na stewardessach wyładowują złość pasażerowie. Często mają oni do personelu kabinowego pretensje o coś, czemu ten personel nie jest winien (np. że półki na bagaż w samolocie są za małe – zdarzają się i takie skargi). Jednak stewardessa musi zawsze być uśmiechnięta i miła, zawsze do dyspozycji pasażera. Dodatkowo, stewardessa w sytuacjach awaryjnych musi być zawsze spokojna i opanowana, dając tym samym przykład pasażerom. Do jej obowiązków należy także uspokajanie pasażerów odczuwających obawy przed lotem.

Jednakże mimo wszystko, niewiele jest na świecie zawodów, które pozwalałyby zwiedzać mniej lub bardziej egzotyczne kraje za darmo (przynajmniej jeśli chodzi o koszt dojazdu). Zależnie od kursu, stewardessa może mieć bowiem przerwę na zrobienie sobie wycieczki po mieście, w którym właśnie wylądowała. Jeżeli zatem ktoś lubi podróże powinien udać się do szkoły stewardess lub zapisać się na kurs oferowany przez linie lotnicze. Warto zdecydować się oczywiście tylko wtedy, jeśli ma się pasję: do latania, do zwiedzania, może nieco mniejszą do obsługiwania kapryśnych pasażerów w pędzącym z prędkością bliską prędkości dźwięku, na wysokości kilkunastu kilometrów pojeździe. Nie ukryje się bowiem, że główne zalety pracy stewardessy znajdują się poza miejscem jej pracy.