Słowniczek przypraw

ANYŻ – Pimpinella anisum

Nasiona anyżu mają kształt podłużny, lekko spłaszczony i poprzeczne prążki. Charakteryzują się słodkawym smakiem i silnym zapachem. Anyż powszechnie używany jest jako aromat do ciast, ciasteczek i cukierków. Francuscy mistrzowie kulinarni dodają do biszkoptów i kremów nasiona anyżu utłuczone z kostką cukru. Anyż stosowany jest w produkcji narodowego greckiego aperitifu „Auzo”, jak i francuskich likierów „Pernod” i „Anisette”.

ANYŻ GWIAZDKOWY – Illicium verum

Pochodzące z Azji aromatyczne nasiona niewielkiego drzewa znajdują zastosowanie jako przyprawa do mięs, marynat, sałatek, ciast i deserów oraz do dekoracji potraw i aromatyzowania alkoholi. Anyżek gwiazdkowy jest stosowany w kuchni chińskiej przede wszystkim do potraw duszonych „na czerwono”. Można go zastąpić anyżem, włoskim koprem lub cynamonem.
Wykazuje lecznicze działanie na przewód pokarmowy, działa rozkurczowo korzystnie wpływając na trawienie.

ASAFETYDA

Przyprawa niezbędna w kuchni indyjskiej. Ta gumo-żywica ma charakterystyczny, silny zapach,  zbliżony do cebuli lub czosnku. Pomimo swoich dość odpychających nazw (w Polsce nazywana czarcim łajnem lub smrodzieńcem) nadaje potrawom indyjskim wspaniały aromat. Co istotne, po dodaniu do potrawy mocny zapach zanika, pozostawiając po sobie unikalny indyjski smak. Asafetidę poleca się do potraw ciężkostrawnych, szczególnie z roślin strączkowych. W Indiach spożywają ja osoby, które z przyczyn religijnych nie używają cebuli lub czosnku.

Ma też właściwości lecznicze, charakteryzuje się właściwościami uspokajającymi, jest też doskonała dla osób mających problemy z układem pokarmowym, a to dzięki swojej znikomej agresywności w stosunku do bakterii jelitowych. Jest doskonała na wzdęcia.

BON APETIT

BAZYLIA – Ocium basilicum

Od tysiącleci uprawiana w Azji roślina zielna z Iranu i Indii dotarła do Europy południowej a stamtąd w XVI wieku dotarła do Polski. Początkowo uprawiana jako roślina ozdobna szybko znalazła szerokie zastosowanie w sztuce kulinarnej jako przyprawa do sałatek, zup, duszonych warzyw i twarożku oraz mięs.
Poprawia trawienie i ułatwia przyswajanie pokarmu, działa przeciwzapalnie i przeciwbakteryjnie.

BIAŁY OCET RYŻOWY

Ocet ryżowy jest przede wszystkim znany jako składnik zaprawy do ryżu do sushi. Stosowany jest do marynowania warzyw, ryb i owoców morza oraz jako przyprawa do potraw i sosów. Powstaje z ryżu kleistego poddanego fermentacji i wina ryżowego. Jest przyprawą kuchni azjatyckich. Smak białego octu ryżowego jest delikatny, znacznie delikatniejszy od octu spirytusowego. Może być biały lub jasno żółty.
Octowi ryżowemu przypisuje się wiele zdrowotnych działań m. in. oczyszczanie organizmu, obniżanie poziomu cholesterolu i zmniejszanie skutków nadmiernego spożycia alkoholu.

BURACZKI SUSZONE

CACYKI

CEBULA – Allium cepa

Kojarzy się nam głównie z łzami, jednak ta roślina w kuchni to istny skarb. Dodanie odrobiny cebulki pozwala nam cieszyć się wspaniałym aromatem każdej potrawy. Dodatkowo, dzięki zawartości wielu mikroelementów (siarka, fosfor, cynk, krzem) wspomaga odporność organizmu. Cebula jest również bogatym źródłem witamin z grupy B, E, PP.
Na rynku dostępna jest nie tylko cebula świeża ale również innych postaciach:
Cebulka Suszona Płatki – doskonały dodatek do zup i sałatek
Cebulka Prażona – w specjalnie opracowanej kompozycji przypraw podkreślającej wyjątkowy smak cebuli; wspaniały dodatek do mięs, sosów, ryb, zapiekanek i innych potraw.

CHILI – Peruvian hot Pepeer

Roślina ta pochodzi z Ameryki Południowej, jednak dziś uprawiana jest na wszystkich kontynentach. Zawiera witaminę A i C. W niewielkich ilościach pobudza systemy trawienne. Używa się jej również w produkcji maści i plastrów rozgrzewających stosowanych przy nerwobólach, bólach reumatycznych i w zapaleniu korzonków nerwowych. Ceniona jest również za swoje walory smakowe. Dojrzała ma intensywnie czerwony kolor i bardzo ostry smak. W kuchni używana jest jako mieś, drobiu, sosów, gulaszu.
Można jej używać w różnych postaciach:
– Papryczki Chili suszone;
– Chili mielone;

CHILI POWDER

W skład tej mieszanki przypraw wchodzą suszone strąki ostrych i słodkich papryk, nasiona kminu rzymskiego, suszony czosnek i lebiodka (oregano). Po ich zmieleniu i dokładnym wymieszaniu otrzymujemy ostrą przyprawę o specyficznym aromacie i smaku. Chili używa się w Meksyku, południowo-zachodnich stanach USA i krajach tropikalnych do potraw mięsnych, sosów, zup i duszonych mięs.

CHRZAN – Armoracia rusticana

W kuchni stosowany jako przyprawa już od wielu setek lat. Jego korzenie i liście, a także wiele ich przetworów, stosowane są do różnych potraw: mięs, drobiu, zup, ryb, przetworów, twardych serów, sałatek i surówek. Doskonale odnajduje się w towarzystwie pasztetów, ryb i jaj. Z borówką lub żurawiną tworzy niepowtarzalny duet. Niektórych dań nie da się prawidłowo przygotować bez dodatku chrzanu. Przyprawy używa się również do poprawienia smaku musztard, sosów, majonezów i twarogów. W kuchni bawarskiej chrzan zmieszany z dodatkiem tartego jabłka to popularnych chrzan jabłeczny. To Dzięki właściwościom konserwującym liście chrzanu sprawdzają się świetnie do kiszenia i marynowania ogórków oraz pomidorów, a także mięsa.

CUKIER CYNAMONOWY

Idealnie nadaje się do wypieków z owocami oraz jako dodatek do słodkich dań: naleśników, gofrów, wafli, ryżu na mleku oraz deserów, kompotów, sałatek owocowych. Można nim również dosładzać kawę i kakao. Cukier cynamonowy to mieszanina drobno mielonego cukru kryształu, naturalnego cynamonu i oleju roślinnego. Olej powoduje równomierne rozkładanie się cynamonu wokół kryształków cukru, dzięki czemu jest on zawsze sypki i doskonale wymieszany. Specjalnie dobrane proporcje składników nadają cukrowi cynamonowemu delikatny, wyważony aromat i smak. Małe, poręczne i zgrabne opakowanie w tubie jest wygodne w użyciu i ładnie prezentuje się na stole.

CUKIER TRZCINOWY

CUKIER WANILIOWY

CURRY

Jest to mieszanka przypraw, której stosowanie zapoczątkowano w Indiach. W jej skład wchodzą między innymi: kurkuma, kolendra, kmin azjatycki, pieprze czarny i biały, chili, cynamon, kardamon, goździki oraz różne zioła i kwiaty. Pikantność tej przyprawy zależy od zawartości ostrej chili lub papryki. Curry używa się w kuchni europejskiej, amerykańskiej, indonezyjskiej i tajlandzkiej. W kuchni indyjskiej jest rzadko używana. Indusi stosują przyprawę według własnej receptury znaną pod nazwą „Garam masala”.
Idealnie nadaje się do sporządzania pikantnego sosu do warzyw, ryb i mięs.

CYNAMON – kora drzewa Cinnamonum Scheffer

Cynamon to popularna przyprawa o właściwościach afrodyzjakalnych. Charakteryzuje się słodko – korzennym zapachem i piekącym smakiem oraz silnym aromatem. Przyprawa ta jest lubiana i powszechnie wykorzystywana w gastronomii. Może być stosowany jako przyprawa do słodkich potraw z ryżu, pieczonych jabłek, gulaszu i ryb. Stosuje się do jagnięciny, do dań z ryżu, kompotów, zwłaszcza z gruszek, do deserów, kołaczy miodowych, szarlotek, ciast orzechowych, biszkoptów, pączków smażonych w tłuszczu, herbaty, ponczu, wina grzanego, piwa grzanego. Cynamonem w laskach przyprawia się kompoty, soki owocowe, wina grzane oraz inne napoje. Znajduje zastosowanie także w kuchni indyjskiej i chińskiej.

CZĄBER – Satureja L.

Świeże liście mają lekko gorzkawy, korzenny smak, przez co są szczególnie polecane do potraw z warzyw strączkowych. Pasują też do sałatek i ogórków. Stosuje się również ziele suszone. Stosuje się go niemal do wszystkiego – od zup, poprzez warzywa, po dzczyznę. Suszony, czy świeży – dodaje potawom smaku i podkreśla ich zapach. Używamy jej do tłustych mięs, warzyw strączkowych, czerwonej i białej kapusty (razem z tymiankiem), ogórków, sałatek z ziemniaków, dziczyzny, sosów śmietankowych, potraw z grzybów, sosów pomidorowych, krupniku i zupy pomidorowej. Świetnie też podkreśla smak smażonych kurczaków, jeśli  2 godziny wcześniej grubo posypiemy mięso posiekanymi liśćmi.
Cząber ma również zastosowanie lecznicze – działa przeciwzapalnie, wiatropędnie i lekko obstrukcyjnie.
Warto pamiętać, że cząber, w przypadku potraw gotowanych, dodajemy ok. 10 min. przed końcem.

CZOSNEK – Alium sativum

Znakomity dodatek do mięs, nawet do dziczyzny, wędlin, ryb, sosów, warzyw, potraw z grzybów, jaj i serów. Ma charakterystyczny piekący smak, który łagodnieje pod wpływem wysokiej temperatury, dlatego do potraw na ciepło należy dodać nieco więcej tej przyprawy.
Dostępny jest na rynku w postaci zarówno świeżej jak i po obróbce:
– Czosnek granulowany – delikatne granulki idealne do czystych, niezabielanych zup i sosów;
– Czosnek w płatkach – płatki czosnku podsuszone i lekko przypieczone, bardzo chrupkie, wspaniały dodatek do sałatek;

CZOSNEK NIEDŹWIEDZI – Alium ursinum

Surowcem jest ziele lub sam liść, rzadziej cebulka. Stanowi bogate źródło witaminy C i pobudza apetyt. Wykazuje silne działanie bakteriobójcze, obniża ciśnienie i poprawia kondycję serca. Przeciwdziała nowotworom i miażdżycy.
Jest nieco łagodniejszy w smaku od zwykłego czosnku. Ma właściwości podobne do normalnego czosnku, ale nie pozostawia charakterystycznego zapachu. Nadaje się doskonale do zup, sosów, sałatek, jako posypka do kanapek, zapiekanek itp. W liście czosnku niedźwiedziego można zawijać mięso mielone z ryżem i dusić, podobnie jak gołąbki. Dobrze też smakuje ryż zawijany w liście i duszony w rosole do miękkości.

CZUBRICA CZERWONA

Jest to mieszanka ziół złożona najczęściej z papryki, cząbru, soli i pieprzu. Wspaniale pasuje do czerwonych mięs, pieczeni, sałatek i sosów. Czubrica posiada mocny, przyjemny zapach oraz gorzki i cierpki smak. Wysuszona czubrica ma mocniejszy aromat niż świeża. W kuchni bułgarskiej czubrica należy do najbardziej preferowanych przypraw. Dodaje się do ciężkostrawnych potraw, takich jak fasola, soczewica, dania z mięsem baranim i jagnięcym, oraz do zup i jachniji.

CZUBRIBA ZIELONA

ESTRAGON – Artemisia dracunculus

To przyprawa stosowana do licznych dań i dodatków, takich jak: omlet z zieleniną, sosy (ravigote, gribiche, lyoński) duszona marchewka (zioło należy dodać do jarzyny pod koniec duszenia), makrele duszone w sosie pomidorowym (suszony estragon dodaje się do sosu), jajecznica na zimno z majonezem, posypywana posiekanymi listkami zioła, kura pieczona nadziewana zielonym estragonem. Świeżym estragonem przyprawiane są również sosy cytrynowy (dodawany do jaj na twardo), tatarski (do ryb, pieczeni wieprzowej na zimno, jaj w koszulkach), remulade (do ryb, jaj na półtwardo, podrobów na zimno), czy surówki wieloskładnikowe, jabłka nadziewane szynką, omlety zapiekane z pomidorami, befsztyki tatarskie, turnedo z polędwicy wołowej, ozory cielęce z pomidorami, kalafiory z korniszonami, gotowane cukinie i pory. Estragonem zachwycają się także zwolennicy kuchni dietetycznej. Używany jest do zaprawiania octów ziołowych i musztardy, kiszenia ogórków i kapusty. Świetny dodatek do zup i sałatek. Doskonały do drobiu, ryb i jajek. Nie należy go gotować a jedynie dodać do gotowej potrawy. To nieodzowny składnik sosu „Bearnaise”, wzbogaca również smak majonezu. Marynata z małą jego ilością nadaje mięsom i rybom charakterystyczny smak i aromat.
Stanowi bogate źródło witaminy A. ze względu na swoją właściwość podkreślania słonego smaku znalazł idealne zastosowanie w kuchni bezsolnej.

GAŁKA MUSZKATOŁOWA – Myristica fragrans

Gałkę muszkatołową uzyskuje się z muszkatołowca korzennego. Jest to niezwykle ciekawa roślina, gdyż dostarcza aż dwóch przypraw: gałkę, oraz tak zwany kwiat muszkatołowy, czyli „macis”. Gałka to nasienie wydobyte z mięsistej, dwuklapowej torebki wielkości śliwki, natomiast kwiat muszkatołowy to „koronkowa” osnówka otaczająca nasienie.
Smak gałki jest intensywny i słodkawy, zaś „kwiatu” muszkatołowego nieco bardziej gorzki. Holendrzy dodają gałkę do puree z ziemniaków oraz innych warzyw takich jak biała kapusta, kalafior, a także do makaronów, mięsnych gulaszy i puddingów owocowych. Włosi natomiast stosują gałkę muszkatołową do potraw z mieszanych warzyw, ale również dodają ją do cielęciny, farszów i sosów do makaronu. Gałka jest używana do aromatyzowania napojów takich jak grzane piwo angielskie, wino zaprawione korzeniami czy posset (napój z gorącego mleka z winem i korzeniami). Gałka muszkatołowa znakomicie poprawia smak pierników, ciast, deserów owocowych i ponczu. Zarówno gałka jak i kwiat muszkatołowy nadają się do poprawiania smaku gulaszy i bigosów oraz do większości potraw z jaj i serów. Kwiat muszkatołowy poprawia smak beszamelu i sosu cebulowego, czystych zup, dań ze skorupiaków i małży, wekowanego mięsa, a także sufletów z sera i deserów z serka śmietankowego. W Indonezji sam miąższ muszkatołowca korzennego jest stosowany do produkcji słodyczy.

W medycynie znalazła zastosowanie w leczeniu reumatyzmu, wzdęć i chorób oskrzeli.
Dostępna jest na rynku w dwóch postaciach:
– Gałka muszkatołowa cała;
Gałka muszkatołowa mielona;

GARAM MASALA

GORCZYCA BIAŁA – Sinapis alba

Pobudza wydzielanie soku trawiennego, jej wodny wyciąg stosowany jest w chorobach przewodu pokarmowego, zaparciach i niestrawności. Medycyna ludowa traktuje tę roślinę jako promieniującą i zaleca przykładanie poduszek gorczycowych do miejsc dotkniętych bólami reumatycznymi.
W kuchni gorczyca biała jest jednym z podstawowych składników musztardy. Często stosowana jest jako dodatek do wszelkiego rodzaju marynat. Liście białej gorczycy można gotować na jarzynę albo dodawać do zup.

GORCZYCA CZARNA – Brassica nigra

GOŹDZIKI

Nierozkwitłe, wysuszone pąki kwiatowe drzewa goździkowego. Do najbardziej znanych właściwości leczniczych goździków zalicza się ich działanie przeciwbólowe, dezynfekcyjne i zbawienny wpływ na żołądek. Są najsilniej działającym przeciwutleniaczem wśród przypraw.
Są przyprawą uniwersalną pochodzącą z Azji. Ich charakterystyczny słodko-korzenny smak pozwala na zastosowanie ich zarówno w deserach jak i potrawach pikantnych. Właściwości aromatyczne całych goździków wykorzystywane są do: czerwonej kapusty, konserw z owoców, ogórków, dyni, ryb, pieczeni, szynki i dziczyzny. Stosuje się je do grzanego wina, ponczu, kompotów i kruszonu. Są dodatkiem do wielu marynat mięsnych i rybnych. Natomiast mielone goździki są składnikiem pierników i mieszanek przyprawowych. Nadają pikantny smak pasztecikom, konfiturom, różnego rodzaju sosom oraz likierom. Olejku z pąków kwiatów i liści używa się do pieczywa, wyrobów piekarskich, gum do żucia, płynów do płukania ust, środków bakteriobójczych i perfum. Harmonizuje z cynamonem, kardamonem, pieprzem, liśćmi laurowymi, cebulą i czosnkiem.
Na naszym rynku dostępne są goździki całe i mielone. Drzewo goździkowe potrzebuję aż 20 lat, aby osiągnąć pełną dojrzałość, po czym owocuję ok. 50 lat.

IMBIR – Zingiber sp.

Kłącze tej rośliny ma zastosowanie w produkcji leków przeciwreumatycznych i wspomagających pracę serca. Pomaga obniżyć ciśnienie i poziom cholesterolu we krwi, łagodzi kaszel i działa przeciwwymiotnie powstrzymując mdłości.
Ze względu na swój charakterystyczny smak kłącze imbiru stosuje się w produkcji wędlin i alkoholi. Stanowi idealny dodatek do ciast, pierników, herbat i piwa. Można dodawać go również do sałatek owocowych, marmolad, bulionu drobiowego, sosów i pasztetów oraz mięs pikantnych.
Możemy używać imbiru zarówno w postaci całego kłącza jak i mielony.

JAŁOWIEC – Juniperus communis

Nibyjagody jałowca wykazują silne działanie moczopędne, pobudzają żołądek i wątrobę. Są stosowane w stanach depresyjnych, zaburzeniach oddychania, trądziku, owrzodzeniu skóry oraz bólach mięśniowych.
W kuchni jałowiec znalazł zastosowanie jako przyprawa do mięs, dziczyzny i sosów. Dodaje się go do kiszonej kapusty, octu ziołowego, pasztetów, marynat, konserw mięsnych i rybnych.
Na polskim rynku dostępny są zarówno całe nibyjagody jałowca jak i mielone, o nieco intensywniejszym smaku.

JARZYNKA UNIWERSALNA

Najbardziej popularna przyprawa w Polsce. W jej skład wchodzi sól, mieszanka suszonych warzyw, kompozycja ziół, pieprz i kurkuma. Nadaje one potrawom smak bez konieczności dodawania innych przypraw.

KALA NIMAK

KAPARY – Capparis spinosa

Kapary cierniste są to pączki kolczastego, niewielkiego krzewu kaparowego, dorastającego do 1 m wysokości, którego ojczyzną są wybrzeża Morza Śródziemnego (Francja, Hiszpania, Włochy, Algieria, Cypr, Grecja).
Są używane jako marynaty w occie. Przechowywane w oliwie pączki kwiatowe stanowią pikantną przyprawę stosowaną do pizzy, sosów, potrawek, przeróżnych sałatek jarzynowych, dodatek do potraw z łososia, do gotowanych na twardo jaj. Są ozdobą małych kanapek i wszelkich półmisków wchodzących w skład zimnego bufetu.

KARDAMON – Elettaria cardamomum

Kardamon należy do najdroższych przypraw na świecie. Wzmacnia żołądek i ułatwia trawienie białek, pobudza apetyt i działa przeciwzapalnie i przeciwwirusowo.
Stanowi rewelacyjny dodatek do sosów i sałatek. Wystarczy już niewielka ilość by mdła potrawa zyskała ostry smak. Kardamon możemy też dodawać do deserów owocowych, pierników, kompotów. Znakomicie poprawia smak zupy grochowej czy rosołu oraz naleśników, mięs, ryb i warzyw.
W zależności od naszych potrzeb i upodobań możemy korzystać z kardamonu w ziarnach jak i mielonego.

KMINEK ZWYCZAJNY  – Carum carvi

Jest to roślina dwuletnia, dorastającą do około 80 cm wysokości. Jej nasiona w kształcie sierpa to jedna z najstarszych przypraw kuchennych, znana już w starożytnym Egipcie. Kminek zwyczajny występuje w stanie naturalnym w całej Europie i Azji. Holandia, a także Niemcy, Polska i Maroko to najważniejsi producenci kminku.
Kminek zwyczajny używa się do pieczonych tłustych mięs, wieprzowiny, baraniny, kapusty kiszonej i gotowanej, surówek, do ćwikły z octem, do twarogu utartego z cukrem lub też z drobno posiekaną cebulką ze śmietaną, przy wypieku chleba, bułek, do pieczywa z masłem, do zup, zwłaszcza tych zawiesistych na zasmażce z czosnkiem i cebulą, do smażonych i pieczonych ziemniaków, kiełbasy, serów, zupy grzybowej i gulaszowej, do sałatek, do pizzy, dań cebulowych, słonych wypieków.
Kminek zapobiega przede wszystkim wzdęciom, wiatrom, hamuje rozwój niektórych bakterii, ułatwia trawienie, znosi skurcze żołądkowo-jelitowe, działa moczo-wiatro-mlekopędnie. Kminek (szczególnie w połączeniu z melisą) uchodzi też za doskonały środek na bóle menstruacyjne.

KMIN RZYMSKI – Cuminum cyminum L.

KOLENDRA – Coriandrum sativum

Pochodzi z obszaru Morza Śródziemnego. W wielu krajach, u nas również, jest uprawiana jako roślina uprawowa i lecznicza.
Owoce kolendry stosuje się jako przyprawę kuchenną (najlepiej zmieloną) do do różnych mięs (baraniny, wieprzowiny, dziczyzny, do nadziewanej i pieczonej gęsi), do pasztetów, sosów i jaj, marynat jarzynowych, grzybów, wódek, likierów, wina, a także do marynowanych śledzi, past, ogórków, jarzyn. Stosowana jest w kuchni chińskiej i indyjskiej.
Owoce kolendry przeciwdziałają wzdęciom, łagodzą nadmierną fermentację przeciwdziałając nadmiernemu wzrostowi flory bakteryjnej w przewodzie pokarmowym, regulują trawienie.
Wchodzi w skład pieprzu ziołowego, garam, masala, curry.

KOPER WŁOSKI – Foeniculum vulgare

W Polsce używany przede wszystkim przy zaburzeniach żołądkowych u dzieci. Szeroko stosowany we Włoszech i na południu Francji. Doprawia się nim sosy rybne i zaprawy do sałatek. Nasiona kopru włoskiego są używane do przyrządzania likierów. Grube, soczyste łodygi świeżego włoskiego kopru (Foeniculum vulgare varazori cum) zwane fenkułem jada się również jako sałatkę.

Suszone nasiona kopru najczęściej stosowane są do marynowania ogórków, pikli, ostrych sosów, kwaszonej kapusty oraz pasztetów. Ponadto dodajemy je do takich potraw jak: kapusta, brukselka, kalafior, fasola, ziemniaki, aby ułatwić trawienie i zapobiec wzdęciom. Stanowi doskonały dodatek do dań na zimno jak i ciepło, do pomidorów, cielęciny, wieprzowiny, wątróbek, cynaderek, dań warzywnych, ryb, makaronu oraz ryżu.

KOPEREK – Anethum graveolens

Koper pochodzi z rejonu Morza Śródziemnego, południowej Rosji i Indii.
Świeże liście kopru dodaje się do sałatek, ziemniaków, zup, potraw z jaj i ryb. Pędy wraz z baldachami kwiatów lub owoców są niezastąpionym dodatkiem przy kwaszeniu ogórków. Sos koperkowy jest smacznym i aromatycznym dodatkiem do mięs, drobiu, ryb, raków i ślimaków.
Jest stosowany jako lek przeciw kolce, trudnościom z trawieniem i spowodowaną tym bezsennością, wzdęciom, nieprzyjemnemu zapachowi z ust, brakowi pokarmu u matek karmiących piersią. W medycynie naturalnej koper stosuje się jako środek wiatropędny i regulujący pracę nerek oraz uśmierzający kaszel. Jest skuteczny zarówno w postaci sproszkowanych nasion, jak i naparu z liści.
Kopru nie należy gotować, gdyż traci aromat.

KOZIERADKA – Trigonella foenum-graecum

Stosuje się ją w stanach wychudzenia i osłabienia. Pobudza apetyt i przyspiesza przemianę materii. Wykazuje właściwości przeciwzapalne, moczopędne, rozkurczowe. Polecana jest przy zaburzeniach laktacji.
W kuchni używa się nasion, które należy zmielić lub utłuc w moździerzu. Dla pozbycia się goryczki najlepiej je uprzednio lekko uprażyć. Kozieradka ma gorzkawy smak, podobny do curry i przypominający nieco przypalony cukier. Znajduje zastosowanie jako dodatek do kawy, pieczywa i ciast. Jest cenionym składnikiem kuchni wegetariańskiej, gdyż nadaje potrawom z warzyw niezwykłego aromatu daniom z tofu. Uprażoną i zmieloną kozieradką można przyprawiać pieczone ziemniaki, gotowaną marchewkę, fasolę, kotlety selerowe, brokułowi lub kalafiorowe, ale także potrawy z jaj i zupy warzywne. Nadaje się do zaprawiania dipów jogurtowych oraz twarogów, do dressingów sałatkowych na bazie jogurtu. Sprawdza się w humusach z gotowanych warzyw strączkowych czyli pastach z gotowanej fasoli, cieciorki, bobu, soczewicy.

KURKUMA – Curcuma L.

Początkowo używana była jedynie jako barwnik. Niedawno odkryto silne działanie przeciwwirusowe, przeciwbakteryjne i przeciwgrzybiczne oraz rozkurczowe kurkumy. Dodatkowo koi dolegliwości żołądkowe i wspomaga gojenie ran.
W kuchni azjatyckiej odgrywa ważną rolę w wytwarzaniu curry. Dodawana jest jako barwnik do sosów, zup, makaronów i omletów oraz owoców morza. Stanowi ważny składnik musztardy i sosu Worchester. Idealnie pasuje do dań z fasoli. Spotkać ją można w postaci kłącza lub mielonej.

KWASEK CYTRYNOWY

KWIAT GAŁKI MUSZKATOŁOWEJ

LEN – Linum L.

Polecany przy nieżytach jelit, żołądka, pęcherza i dróg moczowych. Poprawia kondycję skóry. Siemię lniane, to nic innego jak nasiona lnu. Mają zastosowanie w różnych stanach, jednak najczęściej wykorzystuje się je w zaparciach, nadkwasocie, wrzodach i nadżerkach żołądka oraz problemach z gospodarką lipidową. Zaleca się je również przy infekcjach dróg oddechowych, w celu nawilżenia śluzówki jamy ustnej, gardła i przełyku. Ponadto siemię wykazuje działanie antyutleniające, zapobiegając w ten sposób nowotworom, głównie prostaty.
W kuchni stanowi dodatek do pieczywa i surowiec do produkcji oleju.

LIŚCIE CURRY

LIŚCIE LAUROWE – Wawrzyn szlachetny – Laurus nobilis

Polecane są przez medycynę naturalną w leczeniu kaszlu, zaburzeniach ukrwienia, chorobach skóry i reumatyzmie (nacieranie nalewką).
W kuchni używa się ich przede wszystkim jako dodatek do zup, flaków, potraw mięsnych, zwłaszcza wołowiny i dziczyzny. Wzbogacają smak sosów, gulaszu, drobiu oraz gotowanych skorupiaków. Są niezastąpionym dodatkiem do marynat warzywnych (ogórki, buraki, kapusta), mięsnych, rybnych i grzybów. Używa się ich również do peklowania mięsa, aromatyzowania rosołów, do potraw duszonych, do pieczeni, do budyniu. Wchodzą z skład słynnego „bouquet garni” (kuchnia francuska). Można używać całych liści oraz liści mielonych.
W medycynie używa się liście laurowe do sporządzania esencji i maści przy schorzeniach reumatycznych. Przyprawa posiada właściwości pobudzające apetyt i ułatwiające trawienie. Wykorzystywano ją w leczeniu reumatyzmu, wysypki, bólów uszu i głowy.
Liście laurowe dodaje się na początku gotowania. Przed podaniem należy je usunąć z jedzenia, by danie nie nabrało gorzkiego smaku.

LUBCZYK – Levisticum officinale

Polecany jest w chorobach dróg moczowych, przy bolesnej menstruacji, niewydolności nerek i nieżytu górnych dróg oddechowych. Jest to najbardziej znane zioło wśród tych, które mają wzniecać uczucia i rozbudzać namiętność ;-)
Idealny dodatek do rosołu i bulionów stanowiących podstawę innych zup (ziemniaczana, pomidorowa), ciemnych sosów, flaków, masła ziołowego, do mięs (baranina, drób), sałatek, potraw tłustych, Lubczyk wchodzi w skład mieszanek przyprawowych do potraw mięsnych, pieczeni i rolad. Powszechnie stosowany jest w produkcji kostek bulionowych typu „Maggi”.
Spotkać go można jako liść kruszony lub korzeń mielony.

MAJERANEK – Origanum majorana

Zioło to wpływa na poprawę trawienia, wstrzymuje biegunkę a napar z niego działa uspokajająco.
Majeranek jest przyprawą, bez której nie obędzie się żadna kuchnia. Dodawany jest do dań ciężkostrawnych, potraw z roślin strączkowych oraz tłustych mięs (baraniny, gęsiny). Przyprawia się nim wszelkie farsze, baraninę, pieczone mięsa i flaki. Nadaje właściwy aromat pieczonej gęsi, żurom, kwaśnicy, grochówce i innym daniom. Oszczędnie używany idealnie komponuje się z szałwią, rozmarynem i tymiankiem. Majeranek stanowi niezbędny dodatek w przetwórstwie mięsnym i wędliniarstwie.

MAK NIEBIESKI

Nasiona mają korzenny, lekko słodkawy smak. W gastronomi mak wykorzystuje się jako nadzienie do potraw mącznych i ciast. Nasionami maku posypuje się pieczywo. Wschodnia kuchnia wykorzystuje mak jako przyprawy do dań mięsnych. Nasiona maku znalazły swoje zastosowanie do wypieku ciast, słodkich bułeczek, przygotowania kutii, oraz jako dodatek do innych dań z makaronem, ciastem francuskim oraz ryżem. Można go jednak podawać także do dań innych np. makaronu czy indyka. Doskonale komponuje się z bakaliami i owocami. Z maku tłoczony jest olej rośliny a wytłoczyny stanowią paszę dla zwierząt.
Ziarna maku znane są ze swych właściwości uspakajających, łagodzących i nasennych. Działa przeciwbólowo, redukuje zapalenia i gorączkę, ma kojący wpływ na żołądek.

MARYNATA STAROPOLSKA

MIĘTA – Mentha L.

Łagodzi migreny i drobne niedyspozycje układu pokarmowego. Działa orzeźwiająco i rozkurczowo. Uważana za afrodyzjak.
Jest wspaniałym dodatkiem do sałatek, produkcji domowych nalewek, zup, sosów i napojów chłodzących. Można ją dodawać do herbaty lub pić jako napar jednorodny. Uatrakcyjni smak potraw słonych oraz słodkich. Dodaje się ją do sałatki składającej z pomidorów (bierze się posiekane, młode listeczki), twarożku, sałaty, jogurtu i szpinaku. Używa się w przemyśle cukierniczym, do aromatyzowania octu, gotowanych mięs i salcesonu. Miętę używa się również do produkcji wódek i likierów. W Anglii sos miętowy jest ulubioną potrawą narodową. Jest on podawany na zimno jak i na gorąco do pieczeni baraniej czy ryb z rusztu.
Dla osób ceniących delikatną nutę mięty polecamy mietę Nana, miłośnikom mocniejszego smaku miętę pieprzową.

NATKA PIETRUSZKI – Petroselinum sativum

Przyprawę stanowią wysuszone liście pietruszki, pochodzącej z rejonu Morza Śródziemnego. Obecnie uprawiana jest nie tylko w Europie, ale także w Ameryce i Australii.

Natka pietruszki ma szerokie zastosowanie w kuchni. Jej świeży smak dobrze komponuje się z innymi ziołami i przyprawami. Dlatego dodajemy ją do wielu dań: zup, gulaszy, sałatek, farszy, potrawek i sosów, ryb, surówek, ziemniaków, potraw z jarzyn, dań mięsnych, serów, jaj. Świeża natka, dodana na początku gotowania, znakomicie podnosi aromat rosołu. Doskonale nadaje się do przyrządzania masełek ziołowych i twarożków. Gałązki natki są także znakomitą ozdobą każdej potrawy.

W każdym warzywniaku znajdziemy świeże pęczki natki. Powinny mieć twarde łodygi i niezwiędnięte listki. Mamy też natkę suszoną, a ostatnio nawet mrożoną. Najlepiej trzymać ją w szczelnym pojemniku z dala od światła.

NASIONA MIŁORZĄBU JAPOŃSKIEGO

Najczęściej spotykane nasiona, są już rozłupane i zapakowane w puszkach. W Japonii i Korei, orzechy miłorzębu są nadziewane na szpikulce i pieczone, a następnie używane do zup, sosów, jako jarzyna i ozdoba.

NASIONA SELERA

Ususzone nasiona dodajemy do zup, potrawek, sałatek, sosów, soku pomidorowego, sosów z owoców morza, jako dodatek do dań warzywnych i dań z ryb. Ponadto dodaje się je do ogórków konserwowych i marynowanej cebulki, do wyrobów piekarniczych, chlebów i bułek.

Nasiona selera suszy się rozłożone pojedynczą warstwą w tekturowych pudełkach na słońcu. Następnie przesiewa się je, aby pozbyć się części niejadalnych.

Są bardzo drobne, podobne do ziaren sezamu.

OCET BALSAMICZNY

Ocet balsamiczny wytwarzany jest z niepoddawanych fermentacji winogron. Idealny do potraw dnia codziennego jak również do dań wyrafinowanych, głównie kuchni włoskiej. Jest składnikiem, np. majonezów, sosów vinaigrette, marynat mięsnych i rybnych. Idealny do sałatek owocowych, surówek, serów. Możemy nim doprawiać wszelkie dressingi, dipy, zupy a także sałatki owocowe – szczególnie  smakuje połączenie go z truskawkami. Można go też używać zamiast soku cytrynowego do zakwaszania zup i potraw np. barszczyku czerwonego. Idealnie pasuje do wołowiny, dań z drobiu oraz sera mozzarella. Octu balsamico należy używać ostrożnie w nie za dużych ilościach i najlepiej dodawać pod koniec przygotowywania potrawy.
Ocet balsamiczny oczyszcza organizm z zastarzałych złogów, poprawia trawienie i wchłanianie żelaza. Przyspiesza spalanie tłuszczów i ku uciesze wszystkich pań hamuje apetyt.

OCET JABŁKOWY

Ocet można wyprodukować z moszczów owocowych, tak, jak właśnie ocet jabłkowy. Zawiera mnóstwo witamin i mikroelementów (np. potas), a także kwas jabłkowy, który łącząc się z innymi substancjami tworzy w organizmie glikogen. Ten związek zaś poprawia stan naczyń krwionośnych, sprzyja tworzeniu się krwinek czerwonych, znakomicie usprawnia trawienie, oczyszcza organizm ze szkodliwych substancji i wzmacnia system obronny.

Znakomicie nadaje się do przyprawiania potraw – sałatek czy barszczu. Ocet jest niezbędnym składnikiem sosów zimnych, w tym wspomnianego winegret oraz majonezów. Jest też znakomitym konserwantem żywności, dlatego marynaty owocowe i warzywne mogą przetrwać dłużej na półce, niż kompoty czy dżemy. Nie wszyscy lubią smak octu w potrawach mięsnych, ale skropienie nim ryb przed smażeniem lub nawet zamarynowanie ryby zaprawą z odrobiną octu jabłkowego przyda potrawie smaku i wykwintności.

OCET WINNY

Biały ocet winny stanowi doskonały dodatek do sałatek oraz surówek. Poprawia smak barszczu czerwonego, galaretek i potraw słodko-kwaśnych. Używany jest do sporządzania marynat, zalew, niekiedy do zmiękczania mięsa oraz ryb morskich. Ocet posiada zdolności konserwujące żywność, czyli przedłużające jej trwałość. Ocet ma kwaskowy smak z delikatną nutką wina. Zawiera wiele wartościowych składników, np. potas, fosfor, magnez.

Ocet czerwony stosowany jest głównie jako baza marynat do mięs (wołowiny, jagnięciny, cielęciny). Można go też używać do sałatek z czerwonej kapusty. Ponadto świetnie nadaje się do sosów i potraw z owoców morza. Podawany jest zazwyczaj w oddzielnej miseczce. Często towarzyszy potrawom z grilla oraz smażonym i duszonym mięsom. Ma kwaskowy smak z delikatną nutą wina, z którego jest zrobione.
W swoim składzie zawiera wiele niezbędnych człowiekowi witamin oraz garbniki, które mają działanie obkurczające i przeciwzapalne na błony śluzowe jelit.

OREGANO – Lebiodka pospolita – Origanum vulgare

Zawarte w oregano substancje mają działanie wykrztuśne, dezynfekujące, przeciwbiegunkowe, rozkurczowe i odtruwające. Kąpiele z dodatkiem oregano stosuje się przy ranach i świądzie.
Powszechnie uważa się oregano za przyprawę doskonałą do wędlin, sosów, sałatek i ryb. Przyprawia się nim pieczone mięso, cielęcinę, wieprzowinę, jagnięcinę, zawiesiste zupy, pieczone ziemniaki. Świeże ryby faszeruje się nadzieniem z bułki z dodatkiem drobno poszatkowanych liści oregano. Świetnie pasuje do pizzy, zapiekanek, spaghetti, czyli do potraw kuchni włoskiej. Stosuje się je również w kuchni hiszpańskiej i meksykańskiej. Oregano służy do przyprawiania warzyw (pomidory, groch, fasola, sałata), serów i owoców morza. Żar pod rusztem posypany oregano sprawia, że potrawy grillowane zyskują niespotykany aromat a pizza z oregano i pomidorami urzeka.

PAPRYKA – Capsicuum annuum

Przyprawę stanowią wysuszone owoce papryki rocznej, pochodzącej z Ameryki Środkowej i Południowej. Była tam uprawiana od tysięcy lat. Wspomaga odporność i przyspiesza procesy trawienne. Stanowi źródło witamin z grupy B, witaminy C i beta-karotenu.
Papryka najczęściej kojarzy się nam z kuchnią węgierską i meksykańską. W zależności od gatunku jest raz łagodna raz ostra. Smakowo wzbogaca dania z drobiu, mięsa i ryb. Idealna do zup, warzyw, sałatek i sosów oraz potraw z jaj i ryżu. Stosuje się ją do wszelkiego rodzaju gulaszów, pieczystego, potraw południowoamerykańskich. Paprykę można łączyć z czosnkiem, cebulą, majerankiem, kminkiem lub kolendrą.
Na rynku dostępna jest w wielu postaciach i w wielu stopniach ostrości:

PIEPRZ BAŁKAŃSKI

PIEPRZ BIAŁY

Smak i zapach tego pieprzu białego jest nieco delikatniejszy niż pieprzu czarnego. Ziarna pieprzu białego to dojrzałe owoce pieprzu, które po zebraniu usypuje się w stosy, nakrywa kocami i pozostawia na kilka dni. W wyniku zachodzącej fermentacji, zewnętrzne, mięsiste warstwy owocni miękną i dają się łatwo usunąć. Otrzymane w ten sposób szare pestki myje się, odsącza na sitach i suszy na słońcu, aż staną się żółtawobiałe. Jego ziaren używa się do zup, bulionów i marynat oraz do dekoracji potraw. Podnosi bardzo smak jaj, szczególnie faszerowanych, jest doskonały do zup i galaretek rybnych oraz wszystkich dań, które przyprawia się imbirem, do mięs (wieprzowina, wołowina, baranina czy jagnięcina). Idealnie pasuje także do ryb.

PIEPRZ CYTRYNOWY

Jest mieszanką starannie dobranych składników. To gruboziarnista mieszanka dwóch rodzajów mielonego pieprzu: białego, czarnego oraz otartej skórki cytrynowej. Dlatego w mieszance można odszukać zarówno ostrzejsze, jak i bardziej subtelne nuty smakowe. Tak wyrafinowane połączenie smaku nada wyjątkowego charakteru każdej potrawie. Potrawy nim przyprawiane zyskują ostrość pieprzu i kwaskowy posmak cytryny. Ze względu na cytrynową „nutę” mieszanka ta jest znakomitą przyprawą do wszelkiego rodzaju ryb. Można nią przyprawiać ryby surowe (przed obróbką termiczną), jak i gotowe już do spożycia (usmażone, uduszone czy z grilla). Pieprz cytrynowy jest również doskonałym dodatkiem do mięs smażonych (np. steków), pieczonych, z grilla oraz sosów typu dressing i winegret.
Skład: sól, pieprz czarny, czosnek, cebula, regulator kwasowości: kwas cytrynowy, cukier, skórka cytrynowa, kurkuma.

PIEPRZ CZARNY – Piper nigrum

Wpływa pozytywnie na trawienie, niestrawność i wzdęcia, łagodzi nudności i pobudza apetyt. Działa także moczopędnie. Uważa się także, że ma dobroczynny wpływ na zatrucia pokarmowe.
Kulinarne zastosowanie pieprzu mielonego jest praktycznie nieograniczone. Dodajemy go właściwie do każdego typu potraw. Przede wszystkim przyprawia się nim mięsa, ryby oraz zupy. Ze względu na jego wyjątkowy aromat stosowany jest nawet do dań słodkich i deserów. Znalazł również zastosowanie w lecznictwie oraz produkcji alkoholi. Pieprz cały używa się do zup, bulionów i marynat. Pieprz czarny jest najbardziej ostrym ze wszystkich rodzajów pieprzu, dlatego należy stosować go w ilości umiarkowanej.

PIEPRZ CZERWONY – Capsicum fastigiatum

Przyprawa o najbardziej piekącym smaku ze wszystkich przypraw korzennych. Należy jej dodawać do potraw z ryb, skorupiaków, sosów i sałatek. Dodawany jest głównie do cielęciny, drobiu, ryb, sosów, sałatek, jaj, zup oraz deserów lodowych. Jest to wspaniała przyprawa do potrawy „curry” i ostrych sosów „Barbecue”. Niezbędna do smarowania mięs przed opiekaniem na rożnie, jak i w pikantnych potrawach z duszonego mięsa. Stosowany jest głównie do dań kuchni europejskiej i orientalnej. Doskonale sprawdza się w daniach pieczonych oraz smażonych. Ponadto, ze względu na swój kolor można nim garnirować różne potrawy. Pieprz różowy stanowi również składnik mieszanek ziołowych. Pieprz ten ma barwę od jasnoróżowego do czerwonego. Nazywany jest również pieprzem gwinejskim.

PIEPRZ CZOSNKOWY

Pieprz i czosnek są najchętniej i najczęściej używanymi przyprawami w kuchniach całego świata. Wielu smakoszy uważa, że połączenie pieprzu z czosnkiem nadaje potrawom niepowtarzalny smak i zapach. Dlatego też skomponowaliśmy mieszankę, która nadaje potrawie specyficzny aromat czosnku i ostry charakter pieprzu. Składniki te dobrane w idealnych proporcjach pozwalających uzyskać optymalny efekt. Ze względu na uniwersalny charakter, Pieprz Czosnkowy może być ona stosowany do zup, sosów, dań mięsnych, rybnych, potraw z warzyw, grzybów, jaj i serów. Gruboziarnista struktura użytego do mieszanki pieprzu sprawia, że jest ona znakomitym dodatkiem do mięs z grilla.

Skład: czosnek, cebula, pieprz czarny, sól, cukier, naturalny aromat czosnku, chili, regulator kwasowości: kwas cytrynowy.

PIEPRZ KOLOROWY

W odróżnieniu od czarnego, pieprz biały jest łagodniejszy w smaku i ma zdecydowanie bardziej intensywny zapach. Pieprz zielony jest łagodny i odświeżający, różowy natomiast ma słodkawy smak, z lekko pieprzową nutą. Pieprz kolorowy ziarnisty nadaje potrawom nie tylko wyszukany charakter, ale także podkreśla ich atrakcyjny wygląd.
Polecamy stosować do pieczonych, smażonych, a także grillowanych ciemnych mięs, na przykład wołowiny i dziczyzny, ale także do potraw z warzyw. W takim wypadku dodajemy ziarna na początku przyrządzania potrawy. Ze względu na szeroką gamę stopnia ostrości różnych kolorów pieprzu nadaje nawet najprostszym potrawom oryginalny charakter. Kolorowy pieprz można użyć również jako wyszukany element dekoracyjny potrawy.

PIEPRZ ZIELONY

Jest jagodą wiecznie zielonego pnącza uprawianego głównie w Azji. Pieprz zielony jest otrzymywany z niedojrzałych, zielonych owoców tej samej rośliny, co pieprz czarny. Proces suszenia pieprzu zielonego jest przeprowadzany przy wykorzystaniu nowoczesnej technologii, dzięki której pieprz zielony nie ciemniej, ale zachowuje typowy dla siebie kolor oraz cenne substancje smakowo-zapachowe. Pieprz zielony charakteryzuje się delikatnie słodką i odświeżającą nutą smakowa, ma wyszukany i wyrazisty aromat. Jest on zdecydowanie łagodniejszy w smaku od pieprzu czarnego. Pieprz Zielony stosowany jest do przyprawiana potraw mięsnych, ryb, zup, sosów, podnosi walory smakowe sałatek. Niewielką ilość pieprzu zielonego można dodawać od deserów.

PIEPRZ ZIOŁOWY

Pieprz ziołowy jest mieszanką odpowiednio skomponowanych ziół i przypraw, które nie tylko podnoszą smak i zapach potrawy, ale również mają działanie dietetyczne. Pieprz Ziołowy jest przyprawą uniwersalną, stosowaną do prawie wszystkich potraw z wyjątkiem słodkich. Szczególnie polecany jest do mięs (kotlety mielone, pieczenie), zup (kapuśniaki i zupy z nasion strączkowych), warzyw (surówki, sałatki z warzyw gotowanych), sosów oraz do niektórych dań jarskich. Pieprz ziołowy do potraw mięsnych dodaje się na początku, zaś do pozostałych w trakcie lub pod koniec ich przyrządzania.

ROZMARYN – Rosmarinus officinalis

Rozmaryn uprawiano już w starożytnym Rzymie, Egipcie i Grecji, używany głównie w kuchni hiszpańskiej, bałkańskiej, meksykańskiej. Rozmaryn dodajemy do potraw z jajek, do sufletów, zapiekanek, omletów, do mięs i mięsnych farszy, do zup, bulionów, wywarów. Także przyprawia się nimi makarony, gotowane ziemniaki. Dodaje się go do tłustych mięs, kiełbas, kotletów, farszów, pasztetów, gdyż ułatwia trawienie tłuszczów. Tradycyjnie okłada się nimi upieczoną baraninę i jagnięcinę, mięso królika, dziczyznę. Typowa przyprawa dla potraw kuchni francuskiej. Dym z gałązek rozmarynu aromatyzuje pieczone na rożnie mięso.

SEZAM

SEZAM CZARNY

Czarny sezam charakteryzuje się nieco intensywniejszym smakiem od sezamu białego, jest lekko orzechowy, słodki i pozbawiony gorzkawego posmaku. Stanowi bardzo popularny składnik wielu dań kuchni azjatyckiej, często dodawany jest do sushi, farszy, deserów, surówek i sałatek, posypuje się nim powierzchnię pieczywa. Doskonale komponuje się z mięsem, rybami, warzywami i owocami.

SKÓRKA Z OWOCÓW CYTRUSOWYCH

Najlepsze skórki z mandarynek otrzymujemy z dużych owoców o płaskim kształcie i jasnej barwie. Kandyzowana skórka z owoców, to znakomity dodatek do wypieków lub naturalna, zdrowa przekąska.Tradycyjnie, bez skórki z pomarańczy nie obejdzie się żaden keks czy drożdżowa babka. Coraz częściej stanowią też składnik mieszanek bakaliowych i suszonych owoców. Wspaniale aromatyzuje ciasta, nadaje świeżości oraz lekko kwaskowatego smaku. Swój niezastąpiony zapach, zawdzięcza olejkom eterycznym, które znajdują się w skórce nawet, gdy jest już przetworzona.
Po wysuszeniu należy przechowywać je w szczelnie zamkniętych słoikach. Skórki moczy się przed użyciem i stosuje w chińskich potrawach przyrządzanych z kurczaków, kaczek lub do mięs duszonych „na czerwono”. Skórkę do suszenia zazwyczaj kroi się w kostkę, słupki lub też ściera się ją na tarce. Ususzoną, można przechowywać w szczelnie zamkniętym pojemniczku przez kilka miesięcy, jeśli jednak pojawi się na niej biały nalot, lub będzie miała nieprzyjemny zapach powinieneś ją wyrzucić.

SOS SOJOWY

Jedna z najważniejszych przypraw stosowana w kuchniach krajów Dalekiego Wschodu, przede wszystkim w Chinach, Japonii i Indonezji. Sos sojowy otrzymuje się w procesie solenia i fermentacji pszenicy, drożdży i fasolki sojowej. Historia stosowania tej przyprawy jest bardzo długa, pierwsze wzmianki o sosie sojowym pochodzą prawdopodobnie sprzed 200 lat p.n.e. Sporządzano tę przyprawę sposobem domowym do 1688 roku, kiedy to zaczęto produkować sos sojowy na skalę przemysłową. Słony sos o brunatnej barwie, bogaty w witaminy, wapno, fosfor i żelazo, stosuje się do potraw mięsnych i warzywnych. Można go zastąpić płynną przyprawą maggi.

SZAFRAN – Crocus sativus

Obrastający legendą smak szafranu zdominował niemalże wszystkie zakątki kulinarne świata. Powstaje ze znamion kwiatów szafranu (krokusa), uzyskuje się z nich żółty barwnik służący do przyprawiania i barwienia dań z ryżu, owoców morza, ciast, zup rybnych, dań z kurcząt. Szafran jest jedyną przyprawą, która nadaje jednocześnie potrawie barwę, aromat i smak. Zaledwie kilka nitek szafranu dodanych do dań nadaje im intensywnie żółty kolor i specyficzny, delikatny, lekko gorzkawy posmak. Stosowany zarówno w kuchniach śródziemnomorskich, jak i orientalnych, np. kaszmirskiej, gdzie do dzisiaj jest niezbędnym składnikiem potraw z ryżu oraz słodyczy albo w szwedzkiej, gdzie w dzień św. Łucji wypieka się chleb z dodatkiem szafranu. Obecnie najsłynniejsze dania z szafranem to północnowłoskie Risotto milanese i hiszpańska Paella. Obu tych potraw nie sposób wyobrazić sobie bez tej przyprawy.

SZAŁWIA – Salvia officinalis

Reguluje pracę układu pokarmowego, obniża poziom cukru we krwi, wykazuje działanie odkażające, ściągające, przeciwzapalne i przeciwpotne. Stosowana jest wewnętrznie jako środek przeciwdziałający wzdęciom, nadmiernej fermentacji, w bólach brzucha, kolce jelitowej i przeciw łagodnej biegunce.
W  kuchni stosuje się szałwię do potraw z rodzin strączkowych i tłustych mięs. Stanowi dodatek do serów i dań na bazie serów, sałatek warzywnych z drobiem i owocami morza, do dań mięsnych duszonych i pieczonych, do marynat, do drobiu smażonego (gęsi, indyki i kurczęta), sosów, bulionów i wywarów mięsnych i rybnych, do smakowych maseł i dipów. Dodaje się do jarzyn, do wątróbki, kotletów cielęcych i wieprzowych, zup, sosów oraz jako dodatek do winiaków i likierów. Na zachodzie Europy pije się herbaty szałwiowe z dodatkiem cytryny lub miodu. Polecany jest dodatek kilku listków do szaszłyków.

SZCZYPIOREK

Jeszcze jeden członek rodziny cebulowej. Jest najbardziej subtelny w smaku. Cieszy się dużą popularnością jako dodatek do sałatek, jajecznicy, omletów, zup i do przybierania jarzyn i zimnych mięs.

TRAWA CYTRYNOWA – Cymbopogon citratus

Trawa cytrynowa, czyli Palczatka cytrynowa, jest bardzo popularną i często wykorzystywaną byliną, szczególnie w kuchniach azjatyckich, afrykańskich i południowo-amerykańskich. Dostępna jest w postaci świeżej, suszonej lub sproszkowanej, wytwarza się z niej także olejek cytrynowy. Stanowi częsty dodatek do aromatyzowanych herbat, mieszanek herbacianych, alkoholi i innych napojów. Doskonale nadaje się do przyprawiania ryb i owoców morza, potraw typu curry, zup, sosów, mięs (np. wołowiny), sałatek, marynat, a także deserów. W niektórych regionach napar przygotowywany z trawy cytrynowej jest jednym z najczęściej pijanych napoi orzeźwiających i pobudzających. Zazwyczaj stosuje się dodatek jednej łyżeczki suszu na szklankę herbaty. W gastronomii wykorzystywane są liście i łodygi tej rośliny. Charakteryzuje się orzeźwiającym, intensywnym, cytrynowym aromatem.

Ma działanie orzeźwiające, zwiększa zdolność koncentracji i delikatnie rozgrzewa. Napar przygotowany z tej rośliny pobudza wydzielanie soków trawiennych, a także wykorzystywany jest do leczenia stanów zapalnych gardła i jamy ustnej. Stosowany zewnętrznie odświeża oraz działa bakteriostatycznie.

TRYBUŁKA – Anthriscus cerefofium

TYMIANEK – Thymus vulgaris

W kuchni wykorzystuje się świeże i suszone zielone części zarówno roślin uprawnych, jak i dzikich odmian tymianku. Jest to przyprawa charakterystyczna dla kuchni francuskiej i włoskiej. Tymianek dodaje się do wywarów mięsnych, ostrych sosów, ciężkich zup (grochowa, fasolowa), pieczonej kaczki, dziczyzny, królika, cielęciny, wołowiny oraz ryb. Przyprawia się nim wędliny, bigos, mielone mięsa, pasztety, sery, sałaty, potrawy z roślin strączkowych, warzyw oraz pizzę. Tymianek, szałwia i ocet stanowią jedną z kompozycji przyprawowych, której używa się do aromatyzowania mostków cielęcych.
Wyciągi z tymianku wchodzą w skład środków wykrztuśnych. Olejek tymiankowy ma działanie bakterio i grzybobójcze, głównie dzięki zawartości tymolu. Posiada duże znaczenie jako środek o właściwościach antybiotycznych w przemyśle parafarmaceutyków i środków kosmetycznych (pasty do zębów, wody do ust).

WANILIA –Vanilla planifolia

Stosuje się ją jako dodatek do ciast, babek, tortów, kompotów i bitej śmietany. Coraz częściej jest również łączona z daniami mięsnymi lub jako dodatek do sosów.
Wanilia sproszkowana z cukrem występuje w handlu pod nazwą „cukier waniliowy”, który jest używany w gospodarstwie domowym do deserów i ciast. Wanilia w handlu występuje w postaci sproszkowanej lub lasek.

Nalewka waniliowa wzmacnia mięsień sercowy, jest także przeciwgorączkowa. Olejek waniliowy jest wyjątkowo skuteczny w procesie regenerowania się skóry, zapobiega jej wysuszaniu i starzeniu.

ZIELE ANGIELSKIE – Pimenta dioica

Inaczej korzenik lekarski, jagoda z drzewa rosnące niegdyś na Karaibach, dodaje się ją w całości lub mielona jako dodatek do zup, mięs, marynat, potraw z kapusty, gotowanych ryb i owoców morza, do kompotów. Stosuje się je również do potraw jarzynowych (np. szpinaku), ryb smażonych, sałatek rybnych, zup, galaretek i ogórków kwaszonych. Używa się je także do różnych marynat, budyniów. W postaci sproszkowanej jest wspaniałym dodatkiem do puddingu śliwkowego, wypieków, kiełbas.

ZIOŁA PROWANSALSKIE

Jest to mieszanka ziół takich jak: rozmaryn, bazylia, tymianek, szałwia lekarska, mięta pieprzowa, cząber ogrodowy, lebiodka i majeranek. W kuchni wykorzystywane są do: zup, sosów ziołowych, sałatek, twarogów, jaj oraz przy sporządzaniu pieczeni, mięs mielonych, potraw z grilla, farszów, potraw z ryb i drobiu. Do ciepłych dań dodaje się przed i po przyrządzeniu.
Zioła prowansalskie mają korzystny wpływ na organizm człowieka. Powodują wzrost apetytu i wspomagają procesy trawienne.

ŻELATYNA SPOŻYWCZA

Żelatyna polecana jest szczególnie do galaret z różnego rodzaju mięs, warzyw i ryb. Doskonale nadaje się także do zagęszczania galaretek owocowych lub winnych, musów. Przeznaczona jest w szczególności do przygotowywania różnego rodzaju galaret oraz zagęszczania deserów. Należy rozpuścić 6- 8 łyżeczek w 1 litrze gorącej wody lub wywaru.

Zobacz również:

1. Kuchnia gruzińska: oryginalne przepisy
2. Najlepsze marynaty do mięs
3. Różne dania z avocado
4. Dieta antyrakowa