Pies terapeuta – dogoterapia

Dogoterapia, znana ostatnio również pod takimi nazwami jak canisterapia oraz kynoterapia, to jedna z form animaloterapii wykorzystująca psy. Jest formą terapii kontaktowej z udziałem odpowiednio wyszkolonych psów, wspomagająca inne rodzaje terapii, rehabilitację, psychoterapię oraz edukację. Może być stosowana u osób z różnymi schorzeniami przynosząc doskonałe efekty. Jest adresowana zarówno do dzieci, osób dorosłych jak i starszych. Pies akceptuje nas takimi, jakimi jesteśmy, nie ocenia po wyglądzie i sposobie wysławiania, nie wyznacza norm, kocha nas za to, że jesteśmy. Jest oddany i wierny, pozostaje z nami bez względu na nasze sukcesy i niepowodzenia. Wyselekcjonowany, sprawdzony i odpowiednio wyszkolony czworonóg razem ze swoim przewodnikiem stanowią zespół terapeutyczny.

Popularność tej formy terapii z całą pewnością zawdzięczać można jej prostocie, a zarazem szybkości i skali osiąganych efektów. Niezwykłość kontaktu terapeutycznego pomiędzy psem a człowiekiem definiuje pojęcie rapport. Jest to umiejętności zwierzęcia do stworzenia kanału emocjonalnego będącego bazą bezpiecznej komunikacji. Dzięki temu zwierzę w bardzo szybkim tempie uzyskuje zaufanie i przyjaźń uczestnika zajęć. Głównie działanie tego rodzaju terapii kontaktowej polega na nawiązaniu psychicznej więzi ze zwierzęciem, co przyspiesza leczenie lub ułatwia przejście choroby. Kontakt z psem, umożliwia głęboki relaks, co poprawia samopoczucie chorego, a to z kolei motywuje do podjęcia walki z chorobą. Pies, który nie ocenia, nie przygląda się pogardliwie, niczego nie wymaga i jest ogromnie cierpliwy stymuluje chorego do zwiększenia wysiłku fizycznego podczas ćwiczeń, wydłużenia jego czasu co owocuje potem w poprawie stanu niepełnosprawnego.
Obecność psa na zajęciach terapeutycznych stanowi doskonałą motywację do podejmowania działań, wprowadza do terapii spontaniczność, radość i daje poczucie bezpieczeństwa. Zadaniem dogoterapii jest pomoc w przywróceniu ludziom zdrowia, uśmiechu i wiary we własne siły.

1) odreagowująco-wyobrażeniowe oraz aktywizujące emocjonalnie
2) treningowe (stosowane w terapii behawioralnej)
3) relaksujące
4) komunikatywne
5) kreatywne
6) uwrażliwiające
7) społeczne ( nauka postaw, wzorców zachowań)
8) edukacyjne (pies jak czynnik motywacyjny do wszelkich działań edukacyjnych).

Dogoterapia wykorzystywana jest do: rozwijania mowy i wzbogacania słownika, przełamywania lęku, rozwijania funkcji poznawczych, stymulowania zmysłów, ćwiczeń koncentracji, koordynacji ruchów oraz orientacji przestrzennej, rozwijania myślenia przyczynowo-skutkowego, stymulowania pracy mięśni poprzez wykonywanie ćwiczeń ruchowych, budowania poczucia własnej wartości, pewności siebie i bezpieczeństwa, podnoszenia aktywności, nauki samodzielności i odpowiedzialności. Ponadto pomaga łagodzić stres, samotność, rozwijać spontaniczną aktywność, motywować i mobilizować do podejmowania działań, uczyć właściwych postaw w stosunku do zwierząt, zasad bezpiecznego postępowania z psami i budować więzi emocjonalne u osób z trudnym kontaktem. Pies uczestniczący w zajęciach pełni ważną rolę edukacyjną: zmniejsza zachowania opozycyjne, przyczynia się do wzrostu dziecięcych zdolności uczenia się. Poprzez kontakt z psem dzieci doskonalą swoje umiejętności społeczne, kształtują wrażliwość. Gdy w zajęciach uczestniczy pies, dłużej i chętniej ćwiczą, a wykonywanie zadań wywołuje wiele radości. Pies potrafi skoncentrować na sobie uwagę , zachęcić do zabawy, uatrakcyjnić długotrwałe zajęcia, przełamać lęk przed kontaktem ze światem zewnętrznym. Dogoterapia oddziałuje na sferę emocjonalną przez przełamanie bariery niepewności przed kontaktem z psem, akceptowanie obecności psa w bliskim otoczeniu, eliminowanie agresji i autoagresji u dziecka, kształtowanie pozytywnych emocji dziecka, rozwój empatii i poprawę samooceny. Zajęcia z udziałem psa mają również na celu rozwijanie sfery umysłowej dziecka, wpływając na koncentrację uwagi, rozwój mowy i funkcji poznawczych, pobudzanie zmysłu wzroku, słuchu, dotyku i węchu. Dzięki nawiązaniu i pogłębieniu kontaktu z psem osoba niepełnosprawna czuje się pewniej we własnym środowisku, łatwiej nawiązuje kontakty społeczne, poprawia komunikację, zdobywa nowych przyjaciół. Pies wpływa na rozwój sfery emocjonalnej człowieka, kształtuje umiejętność identyfikowania i okazywania emocji oraz samokontroli. Pobudzane zostają takie reakcje uczuciowe jak opiekuńczość, troskliwość, odpowiedzialność i przyjacielskość . Pies poprzez swoją bezwarunkową akceptację człowieka szybko staje się przyjacielem, powiernikiem, pomocnikiem i nauczycielem.

1) psy terapeutyczne
2) psy serwisowe – pies asystent, pomocnik osoby niepełnosprawnej
3) psy słyszące – pies pomocnik osoby głuchej
4) psy przewodniki – pies dla osoby niewidomej
5) psy sygnalizujące – pies dla osób chorujących na padaczkę lub cukrzycę.

Każdy pies musi przejść szkolenie oraz egzamin dla poszczególnej specjalności. Egzamin ocenia komisja, składająca się z Instruktorów oraz innych osób zaproszonych do oceny egzaminu. Każdy pies powtarza swój egzamin co roku, co roku dostaje też nowy certyfikat.

Teoretycznie pies każdej rasy może pracować jako pomocnik lub terapeuta osób niepełnosprawnych. Są  jednak rasy bardziej wskazane ze względu na łagodne usposobienie i uzyskane w wyniku hodowli pożądane cechy charakteru, takie jak chęć do współpracy z człowiekiem, pasja do aportowania, odporność na stres, łatwość uczenia się. Do dogoterapii nadają się psy różnych ras z wyłączeniem bojowych i stróżujących.

1) Labrador Retriever i Golden Retriever
2) Border Collie
3) Nowofundland
4) Cavalier King Charles Spaniel i Cocker Spaniele
5) Berneński Pies Pasterski
6) Mopsy i Pudle

Wykluczone są rasy psów z listy ras niebezpiecznych, tj.: Amerykański pit bull terrier, Perro de Presa Mallorquin, Buldog amerykański, Dog argentyński, Perro de Presa Canario, Tosa inu, Rottweiler, Akbash dog, Anatolian karabash, Moskiewski stróżujący, Owczarek kaukaski oraz Mastify (z wyłączeniem boksera),  Teriery w typie bull i psy stróżujące z wyłączeniem ras Pomeranian, Samoyed, Alaskan Malamute, Siberian Husky. Wiele zależy jednak nie tylko od rasy, ale od pracy jaką przewodnik włoży w odpowiednie wychowanie psa.

Po odpowiednim przeszkoleniu, łagodne, zdrowe, objęte systematyczną kontrolą weterynaryjną, czyste, tolerancyjne, pewne siebie, akceptujące obcych mają możliwość niesienia radości i pomocy osobom potrzebującym. Pies terapeuta musi być zwierzęciem zdrowym. Koniecznie należy wykonać wszystkie obowiązkowe szczepienia i odrobaczenia. Jego stan zdrowia nie może budzić żadnych zastrzeżeń. Pies terapeuta powinien posiadać aktualne zaświadczenie weterynaryjne o dobrym stanie zdrowia.

1) spokojny
2) tolerancyjny
3) bezwzględnie łagodny
4) pewny siebie
5) lubiący być poza domem
6) lubi być pieszczony i dotykany
7) współpracujący
8) posłuszny
9) potrafiący się opanować
10) odporny na stres
11) cierpliwy
12) przewidywalny.

Międzynarodowa Organizacja Zdrowia (WHO) od wielu lat oficjalnie uznaje pozytywny wpływ kontaktu ze zwierzęciem na zdrowie człowieka, głównie w przypadku chorób wieńcowych, łagodzenia bólu, chorób psychicznych oraz geriatrii, a oddziaływanie kontaktu ze zwierzętami na obniżenie tętna i ciśnienia krwi u ludzi stwierdzono już w 1883 roku. W 2004 roku z inicjatywy przedstawicieli organizacji terapeutycznych powstał Polski Związek Dogoterapii, który do dziś zrzesza 4 Fundacje: Fundację Pomocy Niepełnosprawnym AMA CANEM, Fundację Terapeutyczną CANE PRO HUMANO, Fundację Przyjaźni Ludzi i Zwierząt CZE-NE-KA oraz Fundację Terapeutyczną PIES DLA STASIA. W roku 2006 powołało się Polskie Towarzystwo Kynoterapeutyczne. Dogoterapia to ludzie dobrej woli o złotych sercach, aktywni, kochający życie, którzy z całą pasją poświęcają siebie w imię dobra dla innych.

Ta specyficzna forma terapii przypomina, że świat nie jest cyfrowy, zero-jedynkowy lecz ludzki i nierozłączny z naturą, pełen zależności i pozytywnych uczuć.