Kurkumina – właściwości dla zdrowia, zastosowanie – jak działa?
Obecnie przyszło nam żyć w wyjątkowych czasach: z jednej strony wynalazki techniczne i rozwój medycyny spowodował, że wiele osób udaje się uratować nawet z ciężkich schorzeń, a z drugiej strony wszechobecne zanieczyszczenie środowiska prowadzi do chorób cywilizacyjnych, które dotykają większą część współczesnej populacji. Wszechobecne konserwanty występujące w żywności, pestycydy i metale ciężkie zawarte w wodzie skutkują alergiami pokarmowymi, schorzeniami skóry a nawet poważniejszymi chorobami takimi jak: dna moczanowa, nowotwory, dolegliwości układu krążenia. Dlatego niezmiernie ważna jest profilaktyka i korzystanie z darów natury, które w bezpieczny i skuteczny sposób wzmocnią nasz organizm.
Jednym z takich związków bioaktywnych jest kurkumina – żółty barwnik (kurkuminoid) otrzymywany z kłącza ostryżu długiego (kurkumy). Substancja ta jest jednym z najlepiej przebadanych związków, który wykazuje szerokie i wielokierunkowe działanie.
Najważniejsze właściwości kurkuminy
Podstawową i najważniejszą właściwością kurkuminy jest działanie przeciwzapalne. Stan zapalny towarzyszy większości chorobom cywilizacyjnym począwszy od otyłości, idąc poprzez choroby jelit, alergie czy nowotwory. Wykazuje również działanie przeciwutleniające, w związku z czym ochrania komórki przed uszkodzeniami powodowanymi przez reaktywne formy tlenu. Nadmiar wolnych rodników inicjuje powstawanie stresu oksydacyjnego, a ów stres z kolei aktywuje szlaki zapalne i w efekcie prowadzi do powstawania chorób przewlekłych (np. chorób sercowo-naczyniowych, cukrzycy, nowotworów). Badania wskazują, że regularne spożywanie kurkuminy może zmniejszyć stan zapalny na skutek obniżenia poziomu markerów zapalnych takich jak Il-6, Il-1, TNF-α, zmniejszenia aktywacji czynnika NF-κB, którego nieprawidłowa regulacja wiąże się z powstawaniem chorób o podłożu zapalnym.
Kurkumina zwiększa zdolności antyoksydacyjne organizmu, wzmacnia odporność, a w towarzystwie witaminy D wspiera funkcjonowanie mięśni i stawów [1]. Związek ten postrzegany jest również jako potencjalny środek terapeutyczny np. w przypadku nieswoistych chorób zapalnych jelit, chorób stawów czy chorób neurodegeneracyjnych. W kontekście Alzheimera zaznacza się, że kurkumina może przekraczać barierę krew-mózg, zwiększającym tym samym poziom glutationu oraz zmniejszając stres oksydacyjny w mózgu [3]. Stwierdzono, że ów związek wykazuje potencjał terapeutyczny względem m.in. raka okrężnicy, wątroby, płuc, piersi, macicy, jajnika, prostaty.
Właściwością potęgującą działanie przeciwnowotworowe kurkuminy jest inicjacja apoptozy (zaprogramowanej śmierci) zmienionych nowotworowo komórek. Wykazuje działanie antoproliferacyjne, czyli zapobiegające namnażaniu się komórek. Uszkodzenia oksydacyjne są zaangażowane w patofizjologię wielu chorób, dlatego też stosowanie kurkuminy działa korzystnie przy alergiach (astma), reumatoidalnym zapaleniu stawów, łuszczycy, cukrzycy (poprawa wrażliwości insulinowej, regulacja poziomu glukozy we krwi), chorobach układu sercowo-naczyniowego (poprawa profilu lipidowego, ciśnienia i przepływu krwi)[2].
Wchłanianie i biodostępność kurkuminy
Na rynku dostępnych jest bardzo dużo suplementów diety, producenci oferują ich różne formy, dawki i połączenia z innymi środkami. Powszechnie mówi się o tym, że piperyna pochodząca z pieprzu zwiększa przyswajalność kurkuminy, jednak warto też dodać, że piperyna może wzmagać wchłanianie niektórych leków (np. glikozydów nasercowych, leków immunosupresyjnych czy glikokortykosteroidów).
Kluczowym aspektem jest to, żeby wybierać preparaty standaryzowane na zawartość kurkuminy. Wysokim stopniem przyswajalności charakteryzuje się np. nowoczesna forma micelarna, która szybko się wchłania i długo utrzymuje w osoczu. Umieszczenie cząsteczek kurkuminy w tłuszczowej otoczce warunkuje ochronę składnika bioaktywnego przed wcześniejszym rozkładem. Świadomość tego jaki preparat należy wybrać jest bardzo ważna, dlatego należy uważnie czytać składy preparatów.
Autor tekstu: Kinga Głaszewska.
Sikora-Polaczek i in., Molekularne i komórkowe mechanizmy działania kurkuminy – doborczynny wpływ na organizm, Postępy Biochemii, 2010, s. 74-83.
Tęcza P., Żylińska L., Prewencyjne działanie kurkuminy i resweratrolu w chorobie Alzheimera, Przegląd Lekarski, 73(5), 201.
