Sauna fińska czy rzymska, ziołowa, a może lodowa? Wystarczy wybrać odpowiednią dla swoich potrzeb i oddać się jej dobroczynnym właściwościom.
Według każdego Fina sauna to chata z drewna, a co najmniej pomieszczenie w rodzaju kabiny, wyposażone w drewnianą ławę oraz piec z paleniskiem. Położenie chaty, uwarunkowane łatwym chłodzeniem, to brzeg jeziora lub morza. Niegdyś wysoką temperaturę uzyskiwano przez spalanie w piecu drewna, odprowadzając powstający dym przewodem kominowym, pozwalając mu wchłaniać się po prostu w ściany lub ulatniać drzwiami na zewnątrz.
Pomieszczenie z sauną zbudowane jest z reguły z belek o grubości 15-20 cm. Ściany wewnątrz wyłożone są dodatkowo deskami, co polepsza izolację. Bardziej nowoczesne rozwiązania proponują dodatkowe pomieszczenia na prysznic, przebieralnię oraz odpoczynek (leżakowanie). W optymalnych warunkach – często w Finlandii i Szwecji – chłodzenie odbywa się na świeżym powietrzu. Można posiedzieć na ławce lub zanurzyć się w pobliskim jeziorze lub basenie. W naszych warunkach musimy zadowolić się kompleksami, gdzie po saunie można wyjść na balkon, taras lub do ogrodu. Zimą, żeby schłodzić ciało, wystarczy przebywać chwilę na zewnątrz, latem potrzebna jest dodatkowo beczka z zimną wodą. W małej, familijnej saunie powinno jednak znaleźć się koniecznie pomieszczenie zaopatrzone w prysznic z ciepłą i zimną wodą oraz brodziki do moczenia stóp – przemiennie w ciepłej i zimnej wodzie. Ich wysokość powinna wynosić co najmniej 10 cm, a ilość wystarczyć dla wszystkich korzystających równocześnie z sauny. Rolę pieca z paleniskiem w którym spalało się drewno, przejął nowoczesny, często wielofunkcyjny specjalistyczny piec elektryczny wyposażony w dużej mocy grzałki. Wypełniony jest on specjalnymi kamieniami umożliwiającymi polanie ich wodą. Nowocześniejsze wersje posiadają dodatkową funkcję aromaterapii i wytwornicę pary. Jeśli pomieszczenie sauny zintegrowane jest z pływalnią, wtedy do chłodzenia ciała można wykorzystać basen, ale tylko pod tym warunkiem, że temperatura znajdującej się w nim wody nie przekracza 22 stopni. Sportowe pływanie nie jest jednak wtedy wskazane. Jeśli mamy ochotę popływać, to zróbmy to przed korzystaniem z sauny.
Rodzaje saun tradycyjnych:
1. Tradycyjna sauna parowa (łaźnia rzymska)
Łaźnia rzymska wywodzi się z kręgu śródziemnomorskiego. W odróżnieniu od sauny nie jest zbudowana z drewna. Jako okładziny ścian stosuje się przede wszystkim płytki ceramiczne. Wyposażona jest w generator (wytwornicę) pary wodnej, która umieszczana jest poza obrębem łaźni. Konieczne jest też wspomaganie dopływem świeżego powietrza. Cechą charakterystyczną kąpieli w łaźni parowej jest też stosunkowo niska temperatura 43-48 ºC oraz wysoka wilgotność sięgająca 100%. Ze względu na wysoką wilgotność, odczuwalność temperatury zwiększa się nawet o 100%. Mamy wrażenie, że jest w niej bardzo gorąco. Dla większości użytkowników łaźni parowych najbardziej komfortową temperaturą jest 45°C. Dzięki panującym w łaźni warunkom możliwe jest o wiele dłuższe korzystanie z jej regenerujących walorów, niż w saunach tradycyjnych. Jednorazowa kąpiel w łaźni może przeciągnąć się aż do kilkudziesięciu minut – w saunie tradycyjnej nie trwa zwykle dłużej niż 15 min. Kąpiel parowa znaczy dużo więcej niż pomieszczenie wypełnione parą. To relaks dla ciała i zmysłów. Pobyt w kabinie uprzyjemnia podgrzewana podłoga, siedzisko, a przede wszystkim aromatyczna para. Generator pary o odpowiedniej wydajności, precyzyjnie sterowany, wytwarza parę w dostatecznej ilości i w sposób ciągły, jednocześnie utrzymując temperaturę na ustalonym poziomie. Odpowiedni układ sterowania zapewnia bezpieczeństwo i precyzyjną regulację.
Kąpiel w łaźni parowej działa orzeźwiająco. Łagodna temperatura i bardzo wysoka wilgotność względna stanowią prawdziwy masaż dla ciała, obniżają napięcie mięśni i odprężają umysł. Kłęby pary, penetrując skórę, dokładnie ją oczyszczają i regenerują. Skóra po kąpieli jest wyjątkowo gładka i miękka. Gorąca para oddziaływuje szczególnie zdrowo na skórę, przy chorobach dróg oddechowych, bólach reumatycznych. Gwarantuje głębokie odprężenie w odpowiednim środowisku, w najprzyjemniejszej formie.
Zalety: Oczyszcza organizm i pobudza krążenie, ułatwia wchłanianie pielęgnujących kosmetyków. Przed ostatnim wejściem do sauny możesz nałożyć na włosy i skórę odżywcze maseczki, które pod wpływem ciepła wnikną głęboko i zregenerują uszkodzone pasma i naskórek. Możesz też posmarować skórę ujędrniającym balsamem lub olejkiem.
2. Sauna sucha (fińska)
W początkowym okresie pełniła rolę schronienia przed mrozami, była mieszkaniem zimowym, do którego Finowie przenosili się wraz z nastaniem chłodów. Ogrzewano je kamieniami, wcześniej trzymanymi w żarze ognisk. Kamienie polewano wodą, a wytwarzana w ten sposób para sprawiała, że silniej odczuwano ciepło. Z czasem saunę zaczęto odwiedzać też z innych powodów – seanse traktowano jako zabieg higieniczny: po osiągnięciu maksymalnego wypocenia, oczyszczano skórę, używając do tego celu np. brzozowych gałązek. Dodano też nowy element: schładzanie ciała zimną wodą lub śniegiem. Jest to jedna z pierwszych saun, w której to wilgotność przeważnie nie przekracza 10%. Czyli generalnie kąpiel odbywa się w suchym powietrzu. To sauna ekstremalnie gorąca. Jej temperatura zaś wacha się od 70 do nawet 100 stopni Celsjusza – jednak dzięki niskiej wilgotności powietrza nie odczuwa się tego tak bardzo. Różni się ona od sauny rzymskiej tym że nie używa się w niej pary wodnej do uzyskania odpowiedniej wilgotności. Piec posiada kamienie, polewając które chwilowo zwiększamy wilgotność. Moment polania kamieni wodą zwany jest przez finów „duszą sauny” i uważany za jeden z ważniejszych momentów saunowania. Zwykle jest to nieduże pomieszczenie, w których ławki układa się schodkowo. Ściany i sufity wyłożone są przyjemną dla zmysłów boazerią. Drewno, w połączeniu z subtelnym oświetleniem, tworzy kameralny nastrój, sprzyjający głębokiemu wyciszeniu. Zaleca się korzystanie z tej formy sauny raz w tygodniu, gdyż jest wydolnościowym wyzwaniem dla organizmu. Dzięki niej skóra nagrzewa się bardzo szybko uwalniając pot. Niska wilgotność powietrza nie wywiera jednak większego wpływu na układ oddechowy. Jednak regularne odwiedzanie tej sauny w znaczący sposób poprawia wydolność i krążenie. Głównym jej atrybutem jest również doskonałe oczyszczanie organizmu z toksyn i wysoki stopień rozluźnienie umysłu. W Polsce ten rodzaj sauny najczęściej jest stosowany w Aquaparkach, mało popularna, ze względu na duże ograniczenia przy korzystaniu. Tego rodzaju kąpiel wpływa szczególnie dobrze na skórę, jest również bezpieczna dla osób mających problemy z naczynkami krwionośnymi. Pobyt w wysokiej temperaturze możemy sobie umilić polewając kamienie olejkami aromaterapeutycznymi lub przygotowanymi mieszankami ziołowymi, które pomagają się zrelaksować i wpływają korzystnie na organizm oraz skórę. 20 – 30 minutowy pobyt w takiej saunie pozwala pozbyć się od 300 do 400 kalorii. o pobycie w saunie powinno się wziąć zimny prysznic, osuszyć ciało ręcznikiem i odpocząć.
Zalety: Doskonale oczyszcza skórę z toksyn, poprawia mikrokrążenie i rozprawia się z nadmiernym odkładaniem się wody w organizmie, a tym samym z cellulitem. Zanim oddasz się upiększającej kąpieli w saunie, koniecznie zrób peeling skóry szorstką rękawicą lub szczotką, co dodatkowo pobudzi ją do pracy.
3. Sauna na podczerwień (infrared)
To sauna bez pary i z niską temperaturą powietrza, gdzie zamiast tradycyjnych pieców wykorzystywane są ceramiczne promienniki podczerwieni. Jest to szczególny rodzaj sauny oddziałującej na ciało promieniami podczerwonymi, które docierając nawet do 4 cm w głąb tkanek powodują pocenie się. Taki głęboki masaż termiczny usuwa z organizmu toksyny, kwasy, metale ciężkie i tłuszcze, zwiększa spalanie kalorii. Seanse w saunie na podczerwień są zalecane przy walce z cellulitem, ponieważ ciepło wnika w tym przypadku głębiej w organizm, przez co pocimy się mocniej niż w pozostałych typach łaźni. Promienie te wytwarzają ciepło na podobnej zasadzie jak nasz organizm energię cieplną. W tej saunie panuje przyjemna dla skóry temperatura. Dochodzi do 40-60 stopni C, dzięki specjalnym ceramicznym urządzeniom emitującym promienie podczerwone. Sauna na podczerwień jest doskonałym substytutem sauny tradycyjnej. Sauny na podczerwień oczyszczają skórę i tkanki podskórne ze zbędnych toksyn, czego efektem jest jędrna,czysta i zdrowa skóra. System powoduje, że organizm wydala nie tylko wodę, ale także tłuszcz (20%), cholesterol, metale ciężkie, kwasy i związki toksyczne. Najlepsze takie efekty można osiągnąć przy regularnym stosowaniu – najlepiej raz czy dwa razy w tygodniu. Pobyt w niej jest na tyle nieabsorbujący, że nie ma przeciwwskazań, by korzystały z niej dzieci, czy osoby starsze (nawet z chorobami krążenia). Nie powoduje takiego dyskomfortu jak ciężkość oddychania i intensywne pocenie. W niektórych krajach, zaleca się korzystanie ze sauny na podczerwień, przy terapii pewnych schorzeń i urazów. Ku zadowoleniu jej użytkowników, przynosi pozytywne efekty.
Zalety: Głębokie oczyszczenie skóry z toksyn i redukcja cellulitu. Szybsze niż w przypadku korzystania z innych saun pozbycie się nagromadzonego tłuszczu.
Można więc korzystać z dwóch rodzajów kąpieli saunowych: parowej i suchej. Ta pierwsza ma dwie odmiany. W pierwszym przypadku jest to kąpiel w temperaturze od 50 do 65 stopni C i niemal o takim samym poziomie wilgotności. Do takiej kąpieli można wykorzystać różne olejki aromaterapeutyczne. Olejek lub przygotowana odpowiednia mieszanka ziołowa pomaga się zrelaksować, wpływa korzystnie na organizm i skórę. W bardziej nowoczesnych saunach parowych nie panują już tak wysokie temperatury, ale wilgotność powietrza jest bardzo wysoka. Ten rodzaj sauny odpowiedni dla jest osób, które nie lubią zbyt wysokich temperatur, bądź nie mogą przebywać w nich ze względów zdrowotnych. Drugi typ to sauna sucha – jest w niej bardzo gorąco, ale za to wilgotność jest niska. Wpływa dobrze szczególnie na skórę (szybciej się oczyszcza, gdyż woda szybciej wyparowuje z organizmu). Ten rodzaj sauny jest także bezpieczny dla osób, które mają problemy z naczynkami krwionośnymi.
Inne rodzaje saun:
1. Biosauna (sanarium, danarium). Charakteryzuje się wysoką temperaturą utrzymującą się na poziomie 60 stopni C, wilgotność powietrza wynosi około 40 %. Saunę tego rodzaju zaleca się osobom źle tolerującym wysokie temperatury. Zazwyczaj w sufit pomieszczenia wbudowane są lampy, które swoim światłem oddziaływają na nasz nastrój. Zabieg polegający na sypaniu lodu na rozgrzane kamienie urozmaici nam korzystanie z sauny. Powstaje nagle obłok gorącej pary, którą osoba z personelu nawiewa ręcznikiem na osoby siedzące. Ciało przechodzą przyjemne dreszcze, a po zabiegu jesteśmy odprężeni. Odmianami tej sauny są euka-sauna (z eukaliptusowym olejkiem aromatycznym) oraz sauna ziołowa (z olejkami ziołowymi).
2. Sauna ziołowa (caldarium). Moc aromaterapii połączono z sauną parową o mniejszej wilgotności. Zapachy olejków eterycznych unoszą się w powietrzu i wpływają kojąco na nasze samopoczucie. Aromabath – to zabieg w temperaturze 45 stopni C w wilgotności dochodzącej do 80%. Para wodna nawilża skórę, zaś olejki eteryczne, którymi się polewa kamienie, poprawiają nastrój. Zalety: Olejki z lawendy i melisy relaksują i odprężają. Woń eukaliptusa i drzewa herbacianego wpływa korzystnie na problemy z cerą trądzikową lub przetłuszczającą się. Olejek różany poprawia wygląd skóry i przyjemnie wycisza, uspakaja.
3. Fitosauna. To kąpiel parowo-ziołowa w cedrowej beczce. Wysoka temperatura pary podawanej w cedrowej beczce otwiera pory w skórze, a mieszanka odpowiednich ziół stymuluje wydalanie toksyn. Gorąca para korzystnie wpływa na skórę poprzez poprawę krążenia krwi. Krew szybciej przepływa przez wszystkie ograny wewnętrzne. Ciało pokrywa się obfitym strumieniem potu. Przez rozszerzone pory do tkanki podskórnej przedostają się lecznicze związki kosmetyków. Zachodzi kompleksowe oczyszczenie ciała oraz odmłodzenie skóry.
4. Łaźnia szwedzka. Różni się od fińskiej jedynie tym, że do pomieszczenia wchodzi się dopiero wówczas, gdy temperatura osiągnie 100 stopni C, a wilgotność – ok. 15%.
5. Łaźnia turecka – parowa. Do jej wyłożenia nie używa się drewna, ale marmuru, granitu, bazaltu, gresu, płytek ceramicznych lub akrylu, ponieważ panuje w niej bardzo wysoka wilgotność powietrza, 80-100%. Temperatura powietrza wynosi 40-50 stopni C i nie może być wyższa, ponieważ odczucie ciepła przy takiej wilgotności jest o wiele silniejsze niż w saunie suchej. Duża wilgotność powietrza powoduje, że ściany sauny parowej budowane są z płytek ceramicznych, tworzyw sztucznych lub hartowanego szkła. Para wodna wytwarzana jest przez generatory umieszczone przy podłodze. Może być wzbogacana olejkami eterycznymi lub aromatami ziołowymi. Niższa temperatura powoduje, że w saunie parowej można przebywać dłużej niż w saunie suchej, ale również należy ciało schładzać zimnym prysznicem. Kąpiel w łaźni parowej pobudza czynności wydzielnicze skóry pobudzając ją do wydzielania szkodliwych produktów przemiany materii i toksyn. Para wodna wnika głęboko w skórę i nawilża ją. Łaźnie parowe najczęściej występują w ośrodkach wellness i kompleksach odnowy biologicznej, ich wystrój często przypomina starożytne termy. Częścią łaźni tureckiej jest tzw. hammam. Podobnie jak w caldarium temperatura wynosi tu 40°C – 50°C. Często w hammam można skorzystać z masaży oczyszczających i relaksacyjnych. W oryginalnej łaźni tureckiej znajduje się pokój wypoczynkowy tzw. camekan, gdzie można np. wypić herbatę.
6. Sauna angielska. W założeniu podobna do sauny fińskiej, jedyną różnicą jest to, że do sauny angielskiej można wchodzić w odzieży kąpielowej.
7. Sauna solna. Wypadkową powstania sauny suchej jest sauna solna – działająca na podobnych zasadach co sucha, jednak jej ściany tworzą płytki z soli kamiennej. Wysoka temperatura powoduje lekkie parowanie soli, która w dobry sposób wpływa na organizm. Dzięki temu głęboko oczyszcza skórę i drogi oddechowe. Skóra wydala również nadmiary łoju, pozbywamy się również zalegających soli i spalamy tkankę tłuszczową.
8. Laconium. To sauna o względnie wysokiej wilgotności, która sięga nawet 40%, przy temperaturze około 60 stopni C. Już po 15 minutach spędzonych w tej saunie ciepło zaczyna rozchodzić się po całym organizmie, oczyszczać się i stymulować krwioobieg. To idealny kompromis dla osób, które nie mogą korzystać z kąpieli w saunie fińskiej. Po wizycie w tej saunie (która trwać może nawet godzinę) konieczne jest dokładne schłodzenie ciała.
9. Caldarium. To rodzaj sauny o 100% wilgotności, gdzie temperatura sięga zaledwie 45°C. Jest łagodniejszą wersją łaźni parowej. Coraz popularniej stosuje się ten rodzaj sauny jako zabieg kosmetyczny świetnie regenerujący stan skóry oraz włosów. Caldarium znane jest też z dobrego wpływu na wydolność oddechową. Czasami w tego typu saunach stosuje się też olejki aromaterapeutyczne.
10. Sauna błotna. Panują tu podobne warunki jak w Caldarium. Wilgotność wynosi nawet 100%, a temperatura sięga do max. 45 stopni C. W trakcie pobytu w saunie na twarz oraz ciało nakłada się błoto. Otrzymuje się je przed wejściem do sauny w 6 różnych kolorach. Każdą z błotnych kul nakłada się na inną część ciała. To świetny pomysł na wspólny relaks z bliską osobą. Po pobycie w saunie konieczny jest ciepły prysznic, który pozwala na usunięcie resztek kosmetyków z powierzchni ciała.
11. Bania ruska. Jest to sauna o konstrukcji drewnianej, na ogół ruska bania przypomina drewniany domek lub altankę, dlatego najczęściej można z niej korzystać w ośrodkach wypoczynkowych. Sercem tego typu sauny jest prawdziwy piec opalany drewnem, w którym podgrzewa się kamienie. Tego typu saunę można porównać do sauny parowej. Panuje tu jednak niższa wilgotność i wyższa temperatura. Właściwą kąpiel rozpoczyna się od nagrzania kamieni. Oczekując na odpowiednią temperaturę pije się gorące zioła z miodem. Zioła mają wzmocnić efekt oczyszczenia organizmu z toksyn, a także przyspieszają pocenie się. Rozgrzane do czerwoności kamienie polewa się obficie wodą. Zalecane jest kilka sposobów schładzania ciała podczas zabiegu, np. zanurzać się w zimnym baseniku znajdującym się zazwyczaj w drugim pomieszczeniu, czy też nacierać ciało śniegiem. Naprzemienne stosowanie ciepła i zimna hartuje ciało, ma również korzystny wpływ na układ krążenia i układ oddechowy. Gorące powietrze pobudza mikrokrążenie w skórze powodując intensywne pocenie się, oczyszcza również nasze ciało z toksyn.
12. Łaźnia sucha szafkowa. To tzw. beczka, której budowa przypomina szafkę, gdzie powietrze jest ogrzewane do temperatury 60-80 stopni C. Cechą charakterystyczną tego typu sauny jest nagrzewanie osoby od szyi w dół.
13. Kriosauna. Pomieszczenie do wykorzystywania niskich temperatur w odnowie biologicznej. Zbudowana z drewna, posiada jedno pomieszczenie, do którego zmieszczą się 1-2 osoby. Temperatura w kriosaunie jest wyższa niż w kriokomorze, a zabieg można w każdej chwili przerwać.
14. Lodowa (studnia lodowa). Wykorzystuje działanie niskim temperatur na poprawę stanu zdrowia i urody. Panuje w niej temperatura ok. -15 st. C. Ściany i podłoga pokryte są lodem. Należy pamiętać, aby przed seansem nie smarować skóry kremem i moczyć jej wodą. Zalety: Wzmacnia naczynia krwionośne, poprawia dotlenienie komórek, przez co szybciej spala się nagromadzony tłuszcz. Chłód działa odmładzająco na skórę – ujędrnia ją i wygładza. Zmniejsza cellulit.
Ponadto w nowoczesnych saunach można łączyć różnego rodzaju klimaty dzięki odpowiednio zaprogramowanym sterownikom. Jednego dnia możesz cieszyć się z gorącego powietrza sauny suchej a drugiego z delikatnego klimatu łaźni parowej. Dzięki wdrożeniom nowoczesnych metod wypoczynku, sauna może poszczycić się takimi rozwiązaniami jak aromaterapia (sauna parowo-ziołowa), muzykoterapia i koloroterapia.