Kichanie, świąd nosa, wodnisty katar, ból gardła, częste infekcje, zapalenie zatok – brzmi znajomo? To może być alergia! Każdy z nas wie, czym jest alergia ale jednak nie każdy zdaje sobie sprawę z tego, jak ona się objawia. Kichanie, wysypka, swędzenie nosa czy powiek, to tylko wierzchołek góry lodowej. Alergia potrafi być bardzo podstępna. Często jedynym jej objawem są np. częste infekcje u dziecka, które kończą się co rusz zapaleniem oskrzeli. Jak więc skutecznie rozpoznać alergię? Na to pytanie odpowiemy w niniejszym artykule.
Objawy alergii bardzo często bywają mylone ze słabą odpornością lub nietolerancją jakiegoś pokarmu. Jeśli alergia pojawia się u osoby dorosłej bardzo często jest bagatelizowana. Pokichamy, pokaszlemy… do czasu, aż okazuje się, że alergia rozwinęła się na tyle, że utrudnia normalne funkcjonowanie. Jej objawy uniemożliwiają regenerację, sen czy pracę zawodową. Niestety wtedy często zwykłe leki przeciwhistaminowe dostępne w aptece są już nieskuteczne i koniecznie trzeba sięgnąć po preparat „na receptę”. Należy mieć świadomość tego, że alergia może być bardzo niebezpieczna! Może doprowadzić nawet do rozwoju astmy. Dlatego jeśli podejrzewasz, że Twoje dziecko lub Ty możecie mieć alergię nie lekceważ tego.
Jak prawidłowo zdiagnozować alergię?
Pomimo dostępności wielu testów, diagnostyka alergii nadal bywa trudna. Jest to związane przede wszystkim tym, że uczuleniu na konkretny alergen towarzyszą uczulenia krzyżowe np. osoby uczulone na roztocza kurzu domowego mają również często objawy alergiczne po zetknięciu z pyłkiem brzozy czy po zjedzeniu owoców morza. Niestety większość testów nie pozwala odróżnić alergii pierwotnej od alergii krzyżowej. To sprawia, że po pierwsze – unikamy nie tego alergenu, którego powinniśmy. Dodatkowo ewentualne odczulanie jest nieskuteczne ponieważ wymierzone jest w niewłaściwy alergen.
Rozwiązaniem tego problemu są dostępne od niedawna testy molekularne. Dzięki wysokiej czułości dają możliwość precyzyjnego wykrycia nie tyle całego czynnika alergizującego, co konkretnych białek będących jego składem. Co daje nam taka informacja? To samo białko może być obecne w różnych alergenach. Stąd precyzyjnie wiemy, co może nas uczulać. Na wyniku znajduje się też informacja, czy dana alergia jest pierwotna czy krzyżowa. To ułatwia podjęcie lekarzowi decyzję odnośnie odczulania. Skuteczny dobór preparatu uzależniony jest od tego, czy alergia została właściwie zdiagnozowana. Jeśli nie odczulanie może okazać się całkowicie nieskuteczne, a pacjent zostanie narażony na pogorszenie swojego stanu zdrowia i nieprzyjemne objawy.
Inną zaletą testów molekularnych jest też fakt, że pokazują, czy dane uczulające białko traci swoje właściwości uczulające po obróbce termicznej. Mało kto wie, że wiele pokarmów uczula nas tylko w postaci surowej.
Alergia pokarmowa
Alergia pokarmowa w praktyce jest po prostu reakcją obronną naszego organizmu na zidentyfikowany alergen. Takim alergenem jest białko wchodzące w skład danego pokarmu. Organizm pacjenta cierpiącego na alergię błędnie uznaje je za swojego „wroga” i chcąc go jak najszybciej wyeliminować używa przeciwciał IgE (immunoglobuliny IgE).
Przeciwciała IgE żyją przyczepione do tak zwanych komórek tucznych – mastocytów. Te z kolei odgrywają bardzo ważną rolę w mechanizmie alergii i są związane z układem immunologicznym skóry. U zdrowych osób służą do zwalczania wirusów i bakterii. Z kolei u pacjentów z alergią produkują substancje chemiczne, które wywołują przykre dolegliwości takie jak świąt, obrzęk czy wysypka.
Pierwszy kontakt z alergenem zwykle nie wywołuje u pacjenta dolegliwości. Dopiero przy kolejnym kontakcie dochodzi do gwałtownej reakcji alergicznej. Osłabiony organizm identyfikując „wroga” zaczyna produkować przeciwciała IgE. W konsekwencji tego komórki tuczne stymulowane są do wydzielania dużej ilości histaminy oraz innych substancji chemicznych. Wszystko to prowadzi do wystąpienia objawów „uczulenia”. Objawy alergii pokarmowej o różnym nasileniu mogą wystąpić natychmiast po zjedzeniu alergennego składnika.
Warto w tym miejscu podkreślić, że reakcja na spożywany pokarm może być objawem charakterystycznym dla alergii wziewnej np. uczulenie na pyłki roślin ale też kurz i roztocza. W dokładnej diagnozie pomóc mogą nam jedynie specjalistyczne badania.
Nietolerancja pokarmowa
Mechanizm powstawania nietolerancji pokarmowych jest nieco inny niż w przypadku alergii. Jest on ściśle powiązany z procesem metabolizmu – nie bierze w nim udziału układ odpornościowy (immunologiczny).
Nietolerancja pokarmowa najczęściej jest spowodowana brakiem enzymu lub jego niedostateczną ilością, co skutkuje niemożliwością przetrawienia i wchłonięcia składników danego pokarmu. Oznaki nietolerancji pokarmowej mogą pojawić się nawet po kilku dniach.
Nietolerancja pokarmowa a alergia pokarmowa – jak je odróżnić?
W praktyce odróżnienie alergii pokarmowej od nietolerancji jest bardzo trudne. Podstawą prawidłowej diagnostyki jest zebrany wywiad kliniczny z pacjentem uwzględniający m.in. takie informacje jak: rodzaj pokarmu wywołującego alergię, ilość, po której występują objawy, palenie papierosów, spożywanie alkoholu, czas trwania objawów, związek z przyjmowanymi lekami czy wysiłkiem fizycznym. Zebrane informacje pozwalają lekarzowi ustalić prawdopodobieństwo alergii. Nie jest on jednak w stanie postawić diagnozy bez odpowiednich badań.
Objawy alergii pokarmowej reguły występują dość szybko (w ciągu kilku minut od spożycia pokarmu) i towarzyszą im pokrzywka, obrzęk naczynioruchowy, zaczerwienienie skóry itp. Nie jest to jednak regułą. Alergia może się ujawnić również dopiero od 24-48h od spożycia alergennego produktu. Wówczas pacjent odczuwa najczęściej katar, kaszel może pojawić się astma, zajęcie zatok przynosowych czy skurcze oskrzeli.
W przypadku nietolerancji pokarmowej nie związanej z reakcją immunologiczną objawy pojawiają się z dużym opóźnieniem – nawet do kilkudziesięciu godzin od spożycia pokarmu. To również nie jest niestety regułą ponieważ zdarzają się reakcje już po 30 minutach np. w przypadku produktów zawierających siarczyny, na przykład wino, sery dojrzewające, wiśnie.
Jednym z kryteriów, które pomagają odróżnić alergię od nietolerancji pokarmowej jest liczba pokarmów, po których pacjent odczuwa nieprzyjemne objawy. W przypadku nietolerancji pokarmowej zwykle mamy do czynienia z wieloma produktami. Warto jednak wiedzieć, że może tak być również przy alergii. Jeśli pacjent jest uczulony na dane białko może ono znajdować się z wielu produktach. Dlatego będzie odczuwał dolegliwości po ich spożyciu.
Warto wiedzieć, że alergie pokarmowe również możemy skutecznie diagnozować dzięki testom molekularnym.
Tekst powstał przy współpracy z www.testdna.pl
