Dieta niskobiałkowa na niewydolność nerek i wątroby
Przy niewydolności nerek i wątroby znajduje zastosowanie dieta niskobiałkowa polega na ograniczeniu ilości białka w diecie do ilości, która będzie dobrze tolerowana przez pacjenta.
Zadaniem diety niskobiałkowej jest utrzymanie dobrego stanu odżywiania pacjenta poprzez dostarczanie mu odpowiedniej ilości energii, składników odżywczych, witamin i soli mineralnych, przy zmniejszonej ilości białka w stosunku do zaleceń dla osób zdrowych. Konieczna jest szczególna dbałość, aby przewidziana ilość białka dla pacjenta nie została przekroczona. Zbyt duża jego ilość będzie wpływała na pogorszenie choroby, a zbyt mała na pogarszanie stanu odżywiania. Ilość dostarczanego białka ustalana jest indywidualnie, zależnie od tolerancji tego składnika przez organizm. Jednocześnie należy się starać, aby nie ograniczać za bardzo ilości białka.
W diecie niskobiałkowej konieczne jest dostarczenie takiej ilości energii, która odpowiada potrzebom organizmu. Jest to ważne, ponieważ za mała ilość energii dostarczana z pożywieniem będzie powodowała wykorzystanie białka z diety do produkcji energii zamiast do odbudowy tkanek, ponadto produkty uboczne powstałe przy zużyciu białka na energię, będą pogarszały przebieg choroby. Dla osób dorosłych zapotrzebowanie energetyczne ustala się na 35 kcal/kg m.c, przy dobrym stanie odżywiania i umiarkowanej aktywności fizycznej. Wyższe zapotrzebowanie energetyczne może mieć osoba chora (zależnie od choroby) dlatego dietę należy dobierać indywidualnie. Utrata masy ciała przez pacjenta jest spowodowana dostarczaniem zbyt małej ilości energii.
Celem jest dostarczanie takiej ilości białek aby nie niszczyć własnych białek organizmu oraz aby nie powstawała nadmierna ilość produktów jego rozkładu zatruwająca organizm. Ilość białka powinna wynosić 0,6g/kg m.c. Jeżeli jest ono w dalszym ciągu źle tolerowane przez pacjenta, konieczne jest większe ograniczenie jego ilości. Wówczas należy do diety włączyć preparaty zawierające aminokwasy lub ketoanalogi. Pozwala to na utrzymanie dobrego stanu dożywienia białkowego pacjenta. O ilości białka (jego zwiększeniu/zmniejszeniu) decyduje lekarz.
Białko w tej diecie powinno być w co najmniej 75% pełnowartościowe, czyli pochodzenia zwierzęcego. Tylko takie białko dostarcza wszystkich niezbędnych aminokwasów, dzięki czemu może być wykorzystywane do budowy komórek organizmu. Jeżeli brakuje któregoś z aminokwasów niezbędnych w organizmie podczas budowy białek, inne aminokwasy nie są wykorzystywane jako budulec. Ponieważ ich nadmierne ilości nie są magazynowane w organizmie , ich nadwyżki są wykorzystywane do produkcji energii. Tracimy wówczas niepotrzebnie aminokwasy i dochodzi do produkcji związków toksycznych dla organizmu. Aby zmniejszyć ilość białka roślinnego w ciecie należy zastąpić niektóre produkty ich odpowiednikami np., pieczywo – pieczywem bezbiałkowym, makarony zwykłe – makaronami bezbiałkowymi. Produkty białkowe powinny być zawsze spożywane z produktami bogatymi w węglowodany. Pozwala to na wykorzystanie białka na budowę tkanek a nie na cele energetyczne.
Głównym źródłem węglowodanów są produkty zbożowe, dostarczają one także niepełnowartościowego białko roślinne. W diecie niskobiałkowej, w której ograniczanie białka jest znaczne, należy podawać te produkty zbożowe które maja małą ilość białka lub są jego pozbawione. Tłuszcze powinny dostarczać nie więcej niż 30% energii. Jednak ze względu na zaburzenia stężenia lipidów we krwi u osób chorych powinno się dążyć do zmniejszenia tłuszczów zwierzęcych i zapewnić odpowiednią ilość tłuszczów pochodzenia roślinnego i z ryb morskich.
Osoba dorosła nie powinna spożywać więcej niż 5 g soli dziennie, czyli do 2g sodu dziennie. Istnieją również przypadki chorobowe kiedy należy ograniczyć spożycie soli do 0.5g dziennie. Należy kontrolować produkty w sklepach, ponieważ sól możemy znaleźć nawet w pieczywie i ciastach kupnych, należy zastępować pieczywem bez dodatku soli. W jednostkach chorobowych, w których jest potrzeba ograniczenia białka, przeważnie istnieje również konieczność ograniczenia spożycia potasu do wartości 1500-2000mg dziennie, czyli połowy zwyczajowej ilości dostarczanego pożywieniem. Potas jest pierwiastkiem występującym we wszystkich komórkach, zarówno organizmów zwierzęcych, jak i roślinnych, dlatego ograniczenie ich w diecie nie jest łatwe. Zmniejszenie ilości potasu może nastąpić poprzez gotowanie warzyw rozdrobnionych w dużej ilości wody i wylanie wywaru. Dzięki temu można zmniejszyć ilość tego pierwiastka o ok. 75%.
Wraz z narastaniem niewydolności nerek konieczne staje się zapewnienie w diecie odpowiedniej ilości wapnia i zmniejszenie ilości fosforu. Jest to trudne, ponieważ produkty obfitujące w wapń są jednocześnie bogate w fosfor.Ze względu na konieczność modyfikacji składników diety istnieje zagrożenie dostarczenia organizmowi niewystarczającej ilości witamin. W takich sytuacjach lekarz może zalecić pacjentowi odpowiednią ilość preparatów witaminowych.
Ilość podawanych płynów musi być dokładnie kontrolowana. U osób wydalających znaczne ilości moczu konieczne jest podawanie odpowiednio dużej ilości płynów. W większości przypadków mamy do czynienia ze zmniejszeniem ilości wydalanego moczu. Wtedy konieczne jest ograniczenie ilości przyjmowanych płynów.
zobacz również:
- Domowe sposoby na przeziębienie
- Jak gotować zdrowiej – porady
- Męcząca zgaga
- Jak oczyścić swój organizm w jeden dzień?
