Czy nowalijki są zdrowe – poradnik dietetyka

Jak należy się odżywiać, by zapewnić sobie zastrzyk energii i nie dać się wiosennemu zmęczeniu?

W prawidłowo skomponowanej diecie przede wszystkim należy postawić na różnorodność posiłków, co przejawia się m.in. w odpowiednich proporcjach pomiędzy poszczególnymi składnikami menu. Jak mają się do tego świeże owoce i warzywa, którymi teraz najchętniej zajadalibyśmy się „na okrągło”? 

Owoce należy włączać do codziennego menu dwa razy dziennie, natomiast warzywa powinniśmy spożywać do każdego posiłku! Zarówno w postaci surowej jak i gotowanej, pieczonej czy duszonej. Poza popularną marchewką, papryką, kiszonkami czy warzywami strączkowymi, pamiętajmy też o nowalijkach: szczypiorek, rzodkiewka czy pierwsza sałata też mogą być wartościowym elementem naszej diety. Jednak w przypadku tych warzyw trzeba zachować pewien umiar.

Pierwsze pomidory, rzodkiewka, zielona cebulka, szczypiorek czy sałata kuszą kolorem, smakiem i zapachem wiosny. Jednak z racji tego, że warzywa te rosną bardzo szybko w zawrotnym tempie chłoną z gruntu zarówno wodę i składniki mineralne, jak i wszelkie zanieczyszczenia (np. metale ciężkie: arsen, ołów, kadm, miedź) oraz nawozy. Oprócz tego producenci zazwyczaj „pomagają” im rosnąć stosując różnego rodzaju środki chemiczne – nie pozostające bez wpływu na nasze zdrowie. Dla organizmu osoby dorosłej nie stanowi to dużego zagrożenia, jednak w  przypadku dziecka może zaszkodzić nawet niewielka ilość.

Nowalijki zawierają spore ilości związków azotowych, np. azotany, które przekształcają się w azotyny związki o działaniu rakotwórczym (np. N- nitrozoaminy, które występują także w wędlinach i wędzonkach!). Azotyny oraz ich metabolity uszkadzają nić DNA, dlatego też spożywane w nadmiarze mogą powodować powstawanie nowotworów układu pokarmowego czy pęcherza moczowego. Jednak nie warto panikować – przy zbilansowanej i urozmaiconej diecie ozdobienie kanapki świeżą rzodkiewką czy sałatą lub dodanie pomidora do sałatki z całą pewnością nam nie zaszkodzi.

Co wybrać:

Szczypior

To świetny i bardzo aromatyczny zamiennik cebuli w czasie przedwiośnia. Cienkie zielone liście zawierają potas, sód, wapń, magnez, fosfor, witaminę C, prowitaminę A (beta-karoten) oraz spore ilości olejków eterycznych zawierających siarkę, to właśnie dzięki niej szczypior ma ostry smak i zapach.

Rzodkiewka

Właściwości zdrowotne rzodkiewki były cenione już w średniowieczu, uchodziła ona za środek wpływający na jasność umysłu i korzystnie regulujący trawienie. Zawiera pewne ilości błonnika, sporo witamin z grupy B, witaminę C, kwas foliowy, potas, sód, wapń, żelazo oraz magnez.

Sałata

Ze względu na bardzo dużą zawartość wody (około 95%) jest niskokaloryczna. Działa odkwaszająco na organizm, ułatwia procesy trawienia, oczyszcza organizm z toksyn, obniża poziom cukru we krwi, poprawia pracę wątroby (pobudza wydzielania żółci), korzystnie wpływa na krążenie krwi. Zawartość minerałów i witamin zależy od gatunku tego warzywa.

Do warzyw, które w sposób szczególny kumulują szkodliwe azotany należy rzodkiewka oraz warzywa liściaste (sałaty, szpinak, szczypior oraz warzywa kapustne). Do gatunków bezpieczniejszych należą pomidory oraz ogórki.

Pamiętaj, że najbezpieczniejszym sposobem jest wyhodowanie „własnych witamin”. Dlatego cały rok hoduj  rzeżuchę, szczypiorek lub natkę pietruszki na parapecie. Tak wyhodowane „nowalijki” możesz z powodzeniem dodawać codziennie do potraw nawet przedszkolakowi.

Jeśli jednak nie masz zapału do ogrodnictwarozkoszuj się nowalijkami czekając na pierwsze letnie warzywa. Pamiętaj jednak o kilku zasadach.

Nie kupuj nowalijek w styczniu czy lutym!

Nie kupuj warzyw nienaturalnie dużych. Wybieraj warzywa o soczystej i żywej barwie, z jędrnymi owocami czy liśćmi. Gwarantuje to ich świeżość. Nie kupuj warzyw zwiędłych czy pomarszczonych.

Nowalijki przechowuj w lodówce, owinięte w wilgotną ściereczką lub mokrym ręcznikiem papierowym. Nie przechowuj warzyw w foliowej torebce!

Przed jedzeniem nowalijki należy koniecznie umyć pod bieżącą wodą. Szkodliwe azotany i azotyny rozpuszczają się w wodzie, dokładne umycie warzyw lub moczenie sałaty przez 30 minut w lodowatej wodzie obniża zawartość azotanów nawet o 20%. Zawartość azotanów obniża także obieranie (bardzo cienkie, ze względu na obecność witamin pod skórką) oraz gotowanie (wodę z gotowania należy jednak wylać – nie należy gotować zup na młodych warzywach).

Z pierwszej młodej sałaty najlepiej oderwać pierwsze liście (przynajmniej podając ją dziecku), to właśnie one chłoną najwięcej chemii.

Justyna Marszałkowska-Jakubik

dietetyk medyczny

www.e–prolinea.pl

zobacz również:

1. Kanapkowe pasty rybne – przepisy
2. Co jeść i pić w upały?
3. Dieta wiosenna z nowalijkami
4. Jaki chleb jeść podczas odchudzania?
5. Zupy świata – przepisy