Płazy i gady mają swoich zagorzałych wielbicieli na całym świecie. Wąż, jaszczurka lub żaba mogą być, jak się okazuje, mogą być takimi samymi pupilami, co pies lub kot. Zwierzęta w terrarium są jednak o wiele bardziej wymagającymi domownikami, niż te popularne czworonogi.
Każdy gatunek płazów lub gadów ma swoje indywidualne potrzeby, jednak istnieją pewne ogólne podstawy ich hodowli, które powinien poznać każdy początkujący miłośnik tych zwierząt.
Urządzanie terrarium dla gadów i płazów
Słowo „terra” oznacza po łacinie ląd lub ziemię. Zatem terrarium to pomieszczenie, które przeznaczone jest do hodowli zwierząt lądowych. Możemy zatem urządzić również terrarium dla gryzoni i wszystkich innych zwierząt przez nas hodowanych, jednak w języku potocznym przyjęło się używać tego terminu w odniesienie do pomieszczeń przeznaczonych dla gadów, płazów i bezkręgowców.
Ideą terrarium jest stworzenie żyjących w nim zwierzętom warunków jak najbardziej zbliżonych do naturalnych. Planując budowę terrarium musimy więc uwzględnić wymagania jego przyszłych lokatorów oraz cechy środowiska, w którym żyją na wolności. Od tego będzie zależał wystrój terrarium oraz system ogrzewania.
Biorąc pod uwagę powyższe parametry możemy wyróżnić kilka typów terrariów. Główny podział opiera się jednak na temperaturze oraz wilgotności. Pierwszym rodzajem jest więc terrarium wilgotne i nieogrzewane.
Jak łatwo się domyśleć, ogrzewanie w takim terrarium jest całkowicie zbędne. Wystarczy temperatura pokojowa, która w niektórych przypadkach może być nawet zbyt wysoka. Do oświetlenia stosujemy wyłącznie jarzeniówki, które wydzielają stosunkowo niewiele ciepłą, nie będą więc niekorzystnie podnosić temperaturę w terrarium.
Jako podłoża najlepiej użyć torfu, piasku lub ich mieszaniny. Torf doskonale zatrzymuje wodę, dzięki czemu utrzymamy wysoką wilgotność, której wymagają mieszkańcy tego typu terrarium. W zależności od wymagań hodowanych zwierząt do dekoracji używamy konarów, korzeni i kory drzew liściastych oraz płaskich kamieni. Ściany możemy przykryć dekoracją z mieszaniny cementowo-gliniano-piaskowej, choć dużo prościej jest kupić odpowiednie tło w sklepie zoologicznym. Niektórzy mieszańcy tego typu terrarium będą potrzebować również basenu, który możemy wykonać sami z cementu albo kupić w sklepie zoologicznym.
Jeśli tylko nie istnieje ryzyko zniszczenia ich przez hodowane zwierzęta, możemy w naszym terrarium posadzić niewymagające rośliny, na przykład: bluszcze, paprocie, mchy lub trzykrotkę. W basenie można uprawiać zimnolubne rośliny wodne: moczarkę, rogatka, rzęsę wodną, nurzańca, itp.
Terrarium nieogrzewane wilgotne przeznaczone jest głównie dla płazów i niektórych gadów ze strefy umiarkowanej.
Kolejnym rodzajem jest terrarium ogrzewane półsuche lub suche. Jego mieszkańcy wymagają temperatury między 20° a 30°C, musimy zatem zainstalować ogrzewanie, zwykle w postaci niezbyt mocnych lamp grzewczych.
Jako podłoża używamy pasiku, gliny, ziemi leśnej, kory lub drewienek, czasami z lekką domieszkom torfu. Do dekoracji używamy gałęzi, korzeni, kory, liści, skałek i kamieni. Oczywiście ściany przykrywamy odpowiednim tłem. Do osady wybieramy rośliny odporne na wysychanie, np. trzykrotkę, bluszcz, fikus, zielistkę. Basen zwykle jest zbędny, wystarczy niewielkie płaskie naczynie z wodą.
W terrarium tego typu hodujemy gady ze strefy umiarkowanej.
Następny rodzaj terrarium, czyli terrarium ogrzewane, bardzo suche przeznaczone jest dla gadów zamieszkujących stepy, pustynie i półpustynie. Stosujemy w nim bardzo silne ogrzewanie, by utrzymać wysoką temperaturę, czasem nawet około 40°C. Często konieczne jest również stosowanie mat i kamieni grzewczych, by utrzymać odpowiednią temepraturę podłoża.
Ściany naszego terrarium pokrywamy odpowiednim tłem, kupionym w sklepie lub wykonanym samemu, które ma imitować skały, a dno pokrywamy najczęściej drobnym piaskiem. Do dekoracji używamy głównie kamieni i skałek, ewentualnie jednego czy dwóch korzeni lub konarów drzew. W terrarium tym możemy również posadzić rośliny, o ile oczywiście nie będą narażone na zniszczenie przez jego mieszkańców. Rzecz jasna nadają się wyłącznie gatunki lubiące wysoką temperaturę i ograniczone podlewanie, np. różnego rodzaju sukulenty.
Płazy i gady zamieszkujące wilgotnych środowiska w tropikach, np. lasy deszczowe będą lokatorami terrarium ogrzewanego i wilgotnego. Do ogrzewania i oświetlenia stosujemy specjalne lampy, które są odporne na wilgoć. Musimy pamiętać przy tym, że zwierzęta żyjące w dżungli nie lubią zbyt intensywnego światła.
W terrariach tego typu najważniejszą rzeczą jest utrzymanie wysokiej wilgotności, powyżej 80%, dlatego jako podłoże często stosuje się torf, który zatrzymuje wilgoć. Zwykle montujemy również basen, który w niektórych przypadkach musi mieć spore rozmiary. Do dekoracji używamy korzeni, gałęzi, kory, korkowca. Jeśli zwierzęta na to pozwolą sadzimy lubiące ciepło i wilgoć rośliny, takie jak anturium, maranta, diffenbachie, fikusy.
Opieka nad gadami i płazami
Przede wszystkim, zanim w ogóle zdecydujemy się na hodowlę płazów czy gadów, powinniśmy zebrać o nich jak najwięcej informacji, by upewnić się, że jesteśmy wstanie zapewnić im odpowiednie warunki życia. Wiele gatunków płazów i gadów to stworzenia bardzo delikatne i wymagające. Lepiej jest z rezygnować z ich zakupu, niż obserwować jak z dnia na dzień marnieją i w końcu zdychają.
Przed zakupem zwierzęcia musimy najpierw przyjrzeć mu się dokładnie, by uniknąć zakupu chorego osobnika. Niedoświadczonemu i początkującemu hodowcy trudno będzie z pewnością prawidłowo określić stan zdrowia, jednak nasz niepokój powinny wzbudzić takie objawy, jak odpadające łuski, ranki, opuchnięte oczy, plamy na skórze, powykrzywiane kończyny i ciało, czy zdeformowany pancerz. Zawsze najlepiej jest kupować osobniki młode, ponieważ lepiej przyzwyczajają się one do nowych warunków życia.
Poza stworzeniem odpowiednich warunków życia oraz podawaniem odpowiedniego pożywienia, opieka nad płazami i gadami polega na utrzymaniu czystości w terrarium. Częstotliwość sprzątania zależy do wielkości terrarium, wielkości i liczby zwierząt w nim hodowanych, podłoża oraz obsady roślinnej.
Najszybciej brudzi się basen z wodą. Zwierzęta zanieczyszczają go drobinami podłoża i pożywienia, a wiele również się w wodzie załatwia. Brudna woda nie tylko wydziela niezbyt przyjemną woń, ale również jest źródłem licznych infekcji bakteryjnych.
Poza regularną wymianą wody w basenie, musimy również systematycznie czyścić podłoże w terrarium, usuwają odchody, resztki karmy i wylinki. Okresowo zmieniamy również cale podłoże lub jego część.
Naszej opieki wymagają także żywe rośliny, jeśli takowe w terrarium posadziliśmy. Trzeba je regularnie podlewać, nawozić i przycinać.
Wszelkie zabiegi pielęgnacyjne, takie jak czyszczenie basenu czy podłoża mogą być bardzo stresujące dla naszych podopiecznych, dlatego staramy się je wykonywać powoli i ostrożnie. Przy ich wykonywaniu istnieje ponadto ryzyko ucieczki niektórych mieszkańców terrarium. I najważniejsze, nasi podopieczni, mowa tu przede wszystkim o gadach, nie są zwierzętami udomowionymi i potrafią często boleśnie ugryźć. Ostrożność musimy zachować zwłaszcza przy wężach. Przy ich hodowli, wszelkie czynności pielęgnacyjne lepiej wykonywać w rękawicach ochronnych. Powinniśmy również zaopatrzyć się w małe terrarium pomocnicze, do którego będziemy mogli przekładać zwierzęta na czas generalnego sprzątania terrarium.
Do obsługi terrarium przyda się nam jeszcze kilka dodatkowych urządzeń pomocniczych. Przede wszystkim są to różnych rozmiarów pęsety, kuwety, wiadra, gumowe węże do spuszczania wody z basenu, pojemniki do przenoszenia żywego pokarmu i nożyczki.
Żywienie gadów i płazów
Największym wyzwaniem dla każdego miłośnika i hodowcy płazów i gadów jest zapewnienie im odpowiedniego pokarmu. Zanim więc zdecydujemy się na jakiś interesujący nas gatunek, sprawdźmy czy bez problemu uda się nam zdobyć dla niego pożywienie. Nie bez znaczenia jest również to, że niektórzy z mieszkańców terrarium zjada wyłącznie żywy pokarm. Na przykład węże. Musimy podawać im żywe gryzonie, bo martwymi większość z nich nawet się nie zainteresuje.
Gryzoniami żywią się również niektóre gatunki dużych jaszczurek, ale podstawowy pokarm większości z nich to owady i ich larwy. Przede wszystkim są to świerszcze, mączniaki i drewniaki, które są szeroko dostępne w handlu. Są bardzo dobrym pokarmem, ale dosyć monotonnym. Bardziej delikatne i wymagające zwierzęta, takie jak drzewołazy, potrzebują drobniejszego i bardziej urozmaiconego pożywienia.
Z kolei żółwie wodno-lądowe oraz płazy, które całe życie związane są ze środowiskiem wodnym zjadają ryby oraz liczne wodne bezkręgowce, np. skorupiaki, plankton, rureczniki, larwy ochotki i innych owadów.
Niektóre z wymienionych wyżej pokarmów można bez problemu kupić w sklepach zoologicznych. Niestety nie wszystkie. Stosunkowo duża oferta dotyczy głównie mrożonych bezkręgowców, które są również pożywieniem dla ryb akwariowych. Z żywych pokarmów można nabyć praktycznie wyłącznie gryzonie i świerszcze, a to dla bardziej wymagających gatunków gadów i płazów stanowczo za mało. Dlatego wielu terrarystów samodzielnie łowi latem różne owady oraz zakłada tzw. hodowle karmowe.
Znacznie łatwiej jest zapewnić zdrową i urozmaiconą dietę zwierzętom roślinożernym. W zależności od indywidualnych upodobań możemy podawać im owoce, warzywa, zioła i inne rośliny.
Zioła są bardzo wartościowym pokarmem i podstawą diety praktycznie wszystkich roślinożernych gadów. Koniczyna, babka, mlecz, krwawnik, pokrzywa i inne powinny znaleźć się w każdego z nich. Choć najbardziej wartościowe są świeże, możemy je podawać również w postaci suszonej. Warzywa, takie jak marchew, kapustę pekińską, pomidory czy ogórki chętnie zjadają wszystkie żółwie lądowe. Z kolei owoce, które są bogatym źródłem witamin, smakują także wielu roślinożernym jaszczurkom.
Tekst: Jacek P. Narożniak
Konsultacja: lek. wet. Piotr Korzeniowski
Zdjęcie: Fotolia.com
Konsultacja lek. wet. Piotr Korzeniowski
Zdjęcia: Fotolia.com
EKSPERT KAKADU
Lek. wet. Piotr Korzeniowski
Jest lekarzem weterynarii, absolwentem AR SGGW, właścicielem przychodni weterynaryjnych i wielkim miłośnikiem zwierząt. Jest także pasjonatem akwarystyki.Doktor Piotr opiekuje się zwierzętami w kilku naszych warszawskich sklepach. Dzięki trzydziestoletniej praktyce weterynaryjnej doskonale rozumie zagadnienia związane z relacjami między właścicielem, jego pupilem i lekarzem.
Kakadu sp. z o. o.
ul. Annopol 4a, bud E
03-236 Warszawa
www.kakadu.pl
