Na pewno każdy z nas wie, że kokos rośnie na palmie i robi się z niego smaczne wiórki kokosowe. Ale czy wiecie, co oznacza jego nazwa i do czego jeszcze może służyć palma kokosowa i jej owoce?
Palma kokosowa, czyli inaczej kokos właściwy (a bardziej oficjalnie Cocos nucifera ), tak jak inne palmy, należy do arekowatych, a jego nazwa w sanskrycie to kalpa vriksha , co tłumaczy się jako „drzewo, które zaspokaja wszystkie potrzeby życia”.
Palma kokosowa dorasta do 30 m wysokości, a jej owoce do około 25 cm długości.
Owoc palmy kokosowej zbudowany jest z trzech warstw: zewnętrzna jest jednolita, cienka i gładka, warstwa środkowa jest włóknista, natomiast wewnątrz znajduje się twarda skorupa (kokos, który znamy ze sklepów pozbawiony jest już zwykle dwóch zewnętrznych warstw). Z początku orzech kokosowy jest pusty, dopiero jako dojrzały owoc wypełnia się płynnym bielmem, zwanym mlekiem kokosowym – z czasem jednak płynu tego ubywa. To olbrzymia pestka!
A oto kilka przykładów, że kokos może naprawdę wiele…
1. Z wysuszonego miąższu (bielma) kokosa powstaje kopra zawierająca około 65% oleju zwanego również masłem kokosowym. W temperaturze pokojowej olej ten ma postać stałą i biały kolor. Masło kokosowe to zdrowy i smaczny tłuszcz wykorzystywany do wyrobu czekolady, jako substytut masła kakaowego, a także do produkcji mydła. Można go również stosować w silnikach diesla.
2. Pasza dla zwierząt
Pozostałe po ekstrakcji oleju włókniste wytłoki, zawierają około 20% białka i stanowią doskonałą paszę dla zwierząt hodowlanych.
3. Tuba, czyli winko kokosowe
Palma kokosowa nie byłaby pełnowartościową rośliną, gdyby nie można było zrobić z niej wina. Na szczęście można. Wystarczy naciąć młody kwiatostan palmy kokosowej i wykorzystać wyciekający z niego słodki (15% to cukry) sok. Z soku tego produkuje się syrop i cukier, a fermentowany daje wino kokosowe, zwane tuba, z którego po destylacji i uszlachetnianiu otrzymuje się arak, wysokoprocentowy napój alkoholowy.
4. Kapusta palmowa
Jeśli da się zrobić wino to czemu nie kapustę? Młode wierzchołkowe listki palmy po ugotowaniu lub marynowaniu je się jako jarzynę (zwaną kapustą palmową), można je również spożywać na surowo.
5. Kokosowe mutanty
Na Filipinach zbiera się również zmutowane owoce, zwane macapuno. Mają delikatniejszy miąższ, są słodsze i znakomicie nadają się do lodowych deserów. Chętnie zjada się je też bez żadnych dodatków, bo są aksamitnie pysznym, prawdziwym rarytasem o śnieżnobiałej barwie.
6. Kokosowa sałatka milionera
Szczytowy pąk palmy zwany sercem palmy (jasny, niemal biały pęd o długości 30-40 cm), jest rzadkim przysmakiem. Niestety po jego wycięciu roślina ginie. Serca palmy są zjadane w sałatkach, taką sałatkę czasami nazywa się „sałatką milionera”, prawdopodobnie ze względu na rzadkość składników.
7. W botanice eksperymentalnej od dawna stosuje się płyn wypełniający orzecha kokosowego jako naturalnie sterylną pożywkę dla rozwoju tkanek „in vitro” – zawiera on wiele hormonów roślinnych.
W czasie Drugiej Wojny Światowej Amerykanie odkryli, że mleko palmy kokosowej jest niemal identyczne jak plazma krwi, może służyć więc jako jej namiastka i być podawane dożylnie i może w awaryjnych przypadkach uzupełnić płyny ustrojowe w przypadku wykrwawienia. Okazało się także, że sterylne włókno kokosowe znacznie lepiej nadaje się do zszywania ran, które goją się znacznie szybciej niż po użyciu tradycyjnych nici chirurgicznych, które były wtedy otrzymywane z jelit owczych.
8. Korzenie palmy kokosowej świetnie leczą biegunkę, a w Pakistanie wykorzystuje się je do opatrywania ugryzień szczurów.
9. Korzenie kokosa mają właściwości barwiące, wykorzystywane są zatem np. do farbowania tkanin. Wytwarza się z nich także płyn do płukania jamy ustnej, a sam korzeń u ubogiej ludności zastępuje szczoteczkę do zębów.
10. Włókno kokosowe
Z włókien kokosowych zwanych koirą wytwarza się różne przedmioty o zastosowaniu praktycznym (maty, dywany, pędzle, szczotki czy liny), jak i dekoracyjne (materiały, lampy, papier). Włókno może być prasowane i następnie barwione, dając niezwykłe efekty dekoracyjne. To samo włókno wykorzystuje się jako podłoże do uprawy roślin – substytut torfu.
11. Liście palmowe
Wspaniałe, długie liście palmowe wykorzystywane są na różne sposoby. Wyplata się z nich piękne kosze, maty, kapelusze, a nawet płoty, ściany budynków czy hamaki. Świetnie nadaje się także na strzechę do pokrycia dachu.
12. Drewno palmowe
Ponieważ palma nie ma gałęzi, całość drewna pochodzi z jej pnia. Stało się ono świetnym substytutem dla tradycyjnych gatunków drzew i wykorzystuje się je zarówno w budownictwie, jak i meblarstwie. Wydrążone pnie służyć mogą do wyrobu bębnów, różnego rodzaju pojemników, a nawet niewielkich czółen.
13. Skorupa kokosa
Skorupa kokosa świetnie nadaje się jako materiał opałowy, a po zmieleniu wykorzystywana jest do produkcji plastiku. Tak jak w przypadku totumo ze skorup wytwarza się naczynia, sztućce i pojemniki do przechowywania żywności, a także wiele różnych przedmiotów dekoracyjnych. Połówki skorupy kokosowej wykorzystywane są na Filipinach do polerowania podłóg i zwane są tam bunot.
Ze skorupy kokosa wytwarzane są przeróżne instrumenty muzyczne, natomiast uderzane o siebie wydają dźwięk łudząco podobny do stukotu końskich kopyt. Dlatego też wykorzystywane są często w teatrze. Kokosowych łupin używano także podczas kręcenia filmu „Monty Python i Święty Grall”.
14. Świeża wewnętrzna łuska kokosa wtarta w okulary do pływania powoduje, że nie zaparują one tak szybko.
15. Kokos jako broń
Używany przede wszystkim jako broń biała. Niestety jednak nie tylko. Do wnętrza kokosa wkładane są materiały wybuchowe, dzięki czemu kokos staje się „bombą”. W podobny sposób w Kolumbii produkowane są miny przeciwpiechotne, tzw. quiebrapatas – broń ta jest tym bardziej nie bezpieczna, że na pierwszy rzut oka wygląda jak każdemu znany owoc.
16. Naukowcy z Filipin zaprojektowali przyjazny dla środowiska samochód, którego napędem jest paliwo wytwarzane z kokosów.
17. Alkohol wypłukuje z organizmu potrzebne minerały do jego prawidłowego funkcjonowania. Zasadowe pH wody kokosowej uspakaja przewód pokarmowy i pomaga w pracy wątrobie oraz nerkom. Woda kokosowa szybko uzupełnia elektrolity i nawadnia organizm. To prawdziwy ratunek dla osób chcących zminimalizować negatywne skutki spożywania alkoholu
Materiały: www.vivalife.pl, www.niam.pl, www.szczyptaswiata.info
Zobacz również:
- Kokosowe desery: przepisy na pyszne ciasta i babeczki
- Jak zrobić kokosową kawę i herbatę?
- Zalety oleju kokosowego tłoczonego na zimno
- Dobroczynne działanie kokosa
