Zgaga – kiedy może sygnalizować o poważnej chorobie?
Cofająca się treść pokarmowa z żołądka do przełyku to naturalne zjawisko występujące u każdego człowieka. U części z nas takie zaburzenie wywołuje uczucie pieczenia za mostkiem nazywane zgagą – dzieje się tak dlatego, że nabłonek przełyku nie jest dostosowany do kontaktu z kwaśną treścią żołądkową. W większości przypadków ta dolegliwość jest niegroźna i wystarczy kilka prostych zmian stylu życia, żeby złagodzić dolegliwości. Istnieje jednak grupa objawów i sytuacji, które powinny nas zmobilizować do wizyty u specjalisty i zrobienia badań celem wykluczenia tak poważnych chorób, jak np. rak żołądka czy przełyku. W dzisiejszym artykule przedstawimy sposoby na leczenie zgagi oraz przypadki, w których należy zgłosić się do lekarza.
Choroba refluksowa przełyku (GERD)
Zgaga, czyli patologiczne cofanie się treści pokarmowej do przełyku, to składowa choroby refluksowej przełyku. W literaturze można spotkać się z jej angielskim akronimem, czyli GERD. Podłoże choroby jest zależne od wielu czynników i często występuje u osób chorych na cukrzycę, przyjmujących doustne środki antykoncepcyjne lub u kobiet w ciąży. Poza objawami typowymi dla zgagi (pieczenie za mostkiem, cofanie się treści pokarmowej po położeniu się lub przy schylaniu) mogą występować także objawy pozaprzełykowe. Są to: chrypka, suchy kaszel, ból w klatce piersiowej. Diagnozę najczęściej stawia się na podstawie typowych objawów oraz ich ustąpieniu pod wpływem leczenia [1].
Doraźne leczenie zgagi
Najważniejsze jest postępowanie niefarmakologiczne związane z:
- zaprzestaniem palenia (papierosy zmniejszają napięcie zwieracza przełyku, ułatwiając cofanie się treści żołądkowej),
- unikaniem tłustych, ciężkich potraw, czekolady oraz kawy,
- redukcją masy ciała (w przypadku nadwagi),
- spaniem na podwyższeniu,
- jedzeniem mniejszych, ale częstszych posiłków, spożywaniem kolacji 2-3 godziny przed snem,
- rezygnacją z leżenia po posiłkach.
W przypadku wystąpienia dolegliwości można sięgnąć po preparaty, które zobojętniają kwaśną treść pokarmową i przez to łagodzą objawy – związki glinu, magnezu, kwas alginowy czy sukralfat. Większość z nich dostępna jest bez recepty. Podstawą terapii są leki z grupy inhibitorów pompy protonowej, czyli IPP. Powodują one trwałe zablokowanie struktur w żołądku, które wydzielają kwas solny, przez co zwiększają jego pH. Przedstawicielami IPP są m.in.: omeprazol, pantoprazol, esomeprazol. Należy je przyjmować około 30 minut przed pierwszym posiłkiem, na czczo [2].
Kiedy powinniśmy się zaniepokoić?
- Gdy występuje niezamierzona utrata masy ciała.
- Gdy objawy wybudzają nas w nocy.
- Gdy pojawi się krwawienie z górnego odcinka przewodu pokarmowego, wymioty o fusowatym charakterze.
- Gdy pojawią się problemy z połykaniem, ból przy połykaniu kęsa pokarmu.
- Gdy problem zgagi i choroby refluksowej przełyku pojawi się po raz pierwszy po 40. roku życia.
Takie sytuacje określane są mianem „czerwonych flag”. Oznacza to, że wymagane jest wykonanie gastroskopii. Badanie to polega na wprowadzeniu rurki z kamerą przez usta do naszego żołądka, co umożliwia ocenę błony śluzowej przewodu pokarmowego. Lekarz ma szanse zobaczyć, czy występują owrzodzenia albo nadżerki. Dodatkowo podczas takiego badania może zostać pobrany małymi szczypczykami kawałek błony śluzowej, która następnie zostaje oceniona histologicznie. Żeby dostać się na takie badanie, należy zgłosić się do lekarza rodzinnego, internisty lub gastrologa (https://dpmed.pl/), którzy zdecydują o naszej ścieżce diagnostycznej i terapeutycznej [1,2].
Bibliografia:
[1] – Korzonek M., Dziergas A., Kuczyńska M., Choroba refluksowa przełyku (GERD) – problem wciąż aktualny, Forum Medycyny Rodzinnej 2014, vol. 8, no. 5, 201–210
[2] – Talar-Wojnarowska R., Małecka-Panas E., Choroba refluksowa przełyku, Interna Szczeklika, 2019, Medycyna Praktyczna, Kraków
