Woda to życie, o tym nie trzeba nikogo przekonywać. Regularne picie wody wspomaga metabolizm, ułatwia odchudzanie, poprawia wygląd skóry i wpływa korzystnie na samopoczucie. Jednak mało kto zdaje sobie sprawę, że nadmiar wody również szkodzi, a w skrajnych przypadkach może być niebezpieczny. Kiedy picie zbyt dużej ilości wody staje się niebezpieczne?
Zatrucie wodne, choć stosunkowo rzadkie, coraz częściej bywa odnotowywane, zwłaszcza wśród kobiet stosujących restrykcyjne diety, uczestniczek treningów fitness lub osób nadmiernie skupionych na „detoksie”.
Jak dochodzi do zatrucia wodnego?
Zatrucie wodne, inaczej zwane hiponatremią z rozcieńczenia, to zaburzenie gospodarki elektrolitowej organizmu, które powstaje wskutek nadmiernego spożycia wody w krótkim czasie, bez odpowiedniego uzupełniania elektrolitów, głównie sodu. W dużym uproszczeniu: kiedy wypijamy zbyt dużo płynów, krew i płyny ustrojowe stają się nadmiernie rozcieńczone, a poziom sodu (kluczowego elektrolitu) w organizmie gwałtownie spada (poniżej 135 mmol/l). Powoduje to zaburzenia pracy komórek, zwłaszcza nerwowych, i może prowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych. Sód, jako główny kation zewnątrzkomórkowy, odgrywa kluczową rolę w regulacji objętości płynów ustrojowych, przewodnictwie nerwowym, funkcjonowaniu mięśni, w tym mięśnia sercowego oraz utrzymaniu równowagi kwasowo-zasadowej. Organizm człowieka ma zdolność wydalania nadmiaru wody, ale tylko do pewnej granicy. Przyjmuje się, że nerki zdrowego dorosłego mogą usunąć ok. 0,7-1 litra wody na godzinę. Jeśli pijemy zbyt dużo i szybko, organizm nie nadąża z jej usuwaniem.
Początkowe objawy zatrucia wodnego są niespecyficzne, co utrudnia ich rozpoznanie, są to: silne bóle głowy, nudności, wymioty, uczucie rozbicia i dezorientacji, zawroty głowy, skurcze mięśni oraz obrzęki, zwłaszcza dłoni, stóp i twarzy. W ciężkich przypadkach mogą pojawić się drgawki, utrata przytomności, a nawet obrzęk mózgu, który może prowadzić do zgonu (szczególnie groźne u dzieci lub osób bardzo szczupłych). Organizm kobiety, zwłaszcza o drobnej budowie ciała lub przy niskim BMI, jest bardziej podatny na zaburzenia równowagi wodno-elektrolitowej.
Jak zapobiegać zatruciu wodnemu?
Najbardziej narażeni na zatrucie są sportowcy wytrzymałościowi (maratończycy, biegacze, triathloniści), którzy piją duże ilości wody bez uzupełniania sodu, osoby stosujące rygorystyczne diety „oczyszczające” oparte na piciu bardzo dużych ilości wody, kobiety w ciąży lub karmiące, jeśli przesadnie zwiększają spożycie płynów, ignorując sygnały organizmu oraz osoby, które podczas upałów w panice piją ogromne ilości wody bez zachowania umiaru i bez elektrolitów. Zatrucie wodne może także dotyczyć uczestniczek intensywnych treningów siłowych i fitness bez uzupełniania elektrolitów, kobiet w okresie menopauzy, kiedy zmiany hormonalne zaburzają równowagę wodną oraz osób z chorobami nerek lub zaburzeniami gospodarki hormonalnej (np. niedoczynność tarczycy, niewydolność nadnerczy).
Dlatego, zwłaszcza podczas letnich upałów należy pić wodę regularnie, małymi porcjami, a nie „na zapas”. Przy wysiłku fizycznym lub wysokiej temperaturze uzupełniać płyny wodą z elektrolitami (np. izotoniki, domowe napoje z cytryną, solą i miodem). Zwracać uwagę na kolor moczu, słomkowy oznacza dobre nawodnienie, zbyt jasny, przezroczysty może świadczyć o przewodnieniu. Nie należy pić na siłę, należy słuchać organizmu, jeśli nie czujemy pragnienia, nie należy zmuszać się do przyjmowania nadmiaru płynów.
Zatrucie wodne to poważne zaburzenie, które może wystąpić nie tylko u sportowców, ale również u osób, które w nadmierny sposób „dbają” o nawodnienie. Najważniejsze jest zachowanie rozsądku i sięganie zwłaszcza podczas upałów po napoje izotoniczne i produkty bogate w sód oraz potas.
