Orzech kokosowy – właściwości dla zdrowia i zastosowanie

2 października 2016, dodał: Redakcja

Artykuł zewnętrzny

W XVI wieku hiszpańscy odkrywcy podczas swoich wypraw natrafili na niezwykłe drzewo. Wysmukłe, z długimi pierzastymi liśćmi, które rodziło owoce w kształcie wielkich kul pokrytych twardą skorupą. Brązowa, szorstka włóknina i trzy otwory na czubku skojarzyły im się z głową małpy i tak też je nazwali – coco. W ten sposób Europa poznała orzechy kokosowe.

Orzech kokosowy

Być może słyszałeś o kokosie wiele nieprzychylnych opinii, np. że podwyższa cholesterol, ma zły wpływ na serce i zawiera tłuszcze nasycone. Po długich badaniach naukowcom udało się dowieść, że jest całkiem odwrotnie i obecnie kokos jest uznawany za super jedzenie, dzięki swoim składnikom odżywczym.

Kokos jest bardzo smaczny i do tego wartościowy – zawiera witaminę B2, B6, C i E oraz kwas foliowy, potas, wapń, magnez, fosfor, żelazo, sód i cynk. Wartość energetyczna wynosi ok. 620 kcal.

Zawiera zdrową postać tłuszczów – kwasy tłuszczowe, które zawierają od 8 do 14 atomów węgla: kwas kaprylowy (C-8), kwas kaprynowy (C-10), kwas laurynowy (C-12) oraz kwas mirystynowy (C-14). Mają one właściwości przeciwbakteryjne, przeciwwirusowe i przeciwgrzybiczne, które wzmocnią twój system odpornościowy. Ponadto są one łatwo strawne i są bezpośrednio wchłaniane przez wątrobę, dzięki czemu dostarczają natychmiastowej energii. W przeciwieństwie np. do masła, które zawiera kwasy tłuszczowe o długich łańcuchach, które są przechowywane w komórkach tłuszczowych i są spalane znacznie wolniej.

Badania na mieszkańcach wysp Polinezji, którzy spożywają codziennie dużą cześć swoich kalorii z kokosa i oleju kokosowego wykazały, że mają oni znikomo mały odsetek ludzi z chorobami serca. Kokos wyrównuje także poziom cukru we krwi. Dzięki dużej zawartości błonnika jedzenie produktów z kokosa, może powstrzymać głód na wiele godzin. Powoduje on, że czujesz się pełny. Kokos jest także bogatym źródłem żelaza, sodu, potasu i witaminy C.

Według amerykańskich naukowców w DNA orzechów kokosowych zawarty jest zapis wędrówek ludów Oceanii i południowo-wschodniej Azji. Dzięki temu niezwykłemu odkryciu da się prześledzić trasę wytyczanych przez starożytnych szlaków handlowych.

Orzech kokosowy to jeden z najcenniejszych darów natury. Im młodszy jest owoc, tym silniejsze są jego właściwości.

Z owocu kokosa uzyskujemy:

– miąższ (zwany tez „bielmem”),

– sok (zwany inaczej „wodą kokosową” lub „mlekiem kokosowym”)

– oraz olej kokosowy.

Przy zakupie kokosa, należy nim wstrząsnąć, by przekonać się czy w jego wnętrzu jest jeszcze mleczko kokosowe, bowiem, wyschnięte jądro kokosa jest niejadalne. Sam kokos może być przechowywany tak długo, jak długo skorupa nie jest uszkodzona a w jego wnętrzu jest jeszcze mleczko. Należy jednak pamiętać o tym, że zanim orzech trafi do naszego domu, przebywa on długą podróż i nie należy się zbyt ociągać z jego spożyciem. Po rozłupaniu można go przetwarzać, suszyć lub zamrażać.
By spożyć orzech kokosowy, należy najpierw go rozłupać. W tym celu trzeba najpierw wywiercić w nim dziurę, przelać mleczko kokosowe do jakiegoś naczynia, następnie owinąć owoc jakimś ręczniczkiem kuchennym lub innym materiałem, położyć na podłodze i celnie uderzyć młotkiem. Najlepiej schrupać go na surowo. Obecnie istnieje możliwość zakupienia wiórków kokosowych, które można dowolnie przetwarzać. Smaczne są też płatki kokosowe jedzone z mlekiem lub jogurtem. Z kolei sok z kokosa jest dobrym dodatkiem do alkoholi. Schłodzone mleko kokosa jest bardzo orzeźwiające, z wysuszonego jądra kokosa można wyrabiać śmietankę kokosową lub olej.

Miąższ kokosowy

Jest biały i mięsisty. Po jego wysuszeniu otrzymuje się tzw. „koprę”, która składa się w około 70% z tłuszczu, 14% z cukru i 7% z białka. Miąższ składa się głównie z nasyconych

kwasów tłuszczowych. Nie są to jednak takie tłuszcze jak te zawarte np. w mięsie czy nabiale, a tłuszcze o średniej długości łańcuchach atomów węgla (8-12 atomów), co sprawia, że są o wiele łatwiej trawione i przyswajalne.

Pyszny napój powstaje w wyniku ucierania miąższu kokosowego z gorącą wodą lub mlekiem, które wyciąga olej i aromatyczne związki. W tropikach tak przyrządzone mleko wykorzystuje się do produkcji alkoholi. Mleko takie zawiera już kokoło 17% tłuszczu, więc do dietetycznych nie należy. Gdy mleko jest ochładzane, na powierzchni unosi się śmietanka. W języku angielskim „cocnut milk” to przecier z miąższu, natomiast mętna ciecz z wnętrza kokosa to „coconut water” lub „coconut juice”.

Z wysuszonego miąższu (bielma) kokosa powstaje kopra zawierająca około 65% oleju zwanego również masłem kokosowym. W temperaturze pokojowej olej ten ma postać stałą i biały kolor. Masło kokosowe to zdrowy i smaczny tłuszcz wykorzystywany do wyrobu czekolady, jako substytut masła kakaowego, a także do produkcji mydła. Można go również stosować w silnikach diesla. Pozostałe po ekstrakcji oleju włókniste wytłoki, zawierają około 20% białka i stanowią doskonałą paszę dla zwierząt hodowlanych.

Sok kokosowy

Znajduje się we wnętrzu owocu. Woda, zanim dotrze do środka takiego orzecha i stanie się sokiem kokosowym, przemierza długą drogę z gleby, poprzez cały pień, aż do owocu. podczas tej wędrówki jest ona wielokrotnie filtrowana, dlatego nie zawiera żadnych zanieczyszczeń i sprawia, że woda kokosowa jest płynem sterylnym, aż do momentu otwarcia orzecha. Sok z wnętrza młodego kokosa ma niemal identyczny skład jak osocze ludzkiej krwi. Podczas II Wojny Światowej był on stosowany jako płyn do transfuzji, stosowany gdy zabrakło krwi naturalnej.

Orzech kokosowy jest więc „naturalnym dawcą krwi”. Do dziś stosuje się tę metodę w krajach słabo rozwiniętych. Woda kokosowa łatwo miesza się z krwią i jest szybko przyswajana przez organizm człowieka. Stosuje się ją dożylnie w postaci kroplówek, jako zastępczy płyn fizjologiczny nawadniający organizm i uzupełniający niedobory elektrolitów. Musi jednak być przetaczany wprost z owocu, gdyż tylko wtedy zachowuje swą sterylność. Sok kokosowy jest jednym z najbogatszych źródeł elektrolitów. Zawiera ich więcej niż większość napojów izotonicznych używanych przez sportowców. Zawiera tez więcej potasu niż banany. Zalecany jest przy biegunce, wymiotach i problemach żołądkowych.

W krajach, gdzie palmy kokosowe występują w naturze, mleko to można zakupić jeszcze w łupinie kokosowej, robi się w niej tylko dziurkę na słomkę, przez którą wypijamy mleczko. Oczywiście w wielu miejscach zakupić też można butelkowane lub puszkowane mleko kokosowe, ale jak łatwo się domyśleć – takie smakuje już znacznie gorzej. A jak smakuje mleko kokosowe? Kiedyś byłam przekonana, że jest to coś takiego jak mleczko skondensowane z puszki, tylko że o smaku kokosowym. Oczywiście nic bardziej mylnego – mleko kokosowe jest rzadkie jak woda, ma raczej mdły smak i, według mnie, da się je pić tylko jak jest bardzo zimne lub jak się jest bardzo spragnionym i nic innego nie ma się pod ręką. Ale to jest tylko moje subiektywne zdanie.

Z mleka kokosowego można robić galaretkowaty deser Nate de Coco, czyli w wolnym tłumaczeniu z hiszpańskiego: Krem z kokosa. Deser ten, oprócz nazwy, z kremem nie wiele ma wspólnego. Jest to bardzo słodkie, ale za to nie zawierające tłuszczu, żelkowate, półprzezroczyste coś, co je się w postaci cukierków o różnych kształtach. Powstaje w wyniku fermentacji mleka kokosowego. Nata de Coco pochodzi z Filipin, a jego hiszpańskojęzyczna nazwa, to wynik Hiszpańskiej kolonizacji tego kraju. Produkowana jest oczywiście „po domowemu”, ale także przez komercyjnie przez filipińskich farmerów. Brak tłuszczu, cholesterolu i konserwantów powoduje, że są to stosunkowo zdrowe słodkości. Podaje się je z lodami, owocami i napojami.

Olej kokosowy

Masło kokosowe, tłuszcz kokosowy – olej otrzymywany poprzez tłoczenie i rozgrzanie kopry – twardego miąższu orzechów palmy kokosowej (Cocos Nucifera). Spotykany najczęściej jako rafinowany, odkwaszany i wybielany. W postaci płynnej jest lekko żółty. W temperaturze poniżej 25°C przybiera wygląd przypominający ścięty, biały tłuszcz (stąd nazwany także masłem kokosowym). Bardzo rzadko występuje w sprzedaży jako olej tłoczony na zimno, który pozostawiony jest jako naturalny, z typowym, kokosowym zapachem, przez co jest bardzo cennym, poszukiwanym i drogim produktem. Rafinowana wersja jest prawie bezzapachowa. Ze względu na swoją stałą postać olej nadaje się do smarowania pieczywa, można z powodzeniem zastąpić nim masło w pieczeniu. Idealny do smażenia w wysokich temperaturach, nie pali się, nie jełczeje, a dzięki swoim właściwościom smakowym oraz aromacie, nadaje potrawom orientalny charakter.

Około połowę zawartości takiego oleju stanowi kwas laurynowy, który w organizmie przekształca się w monolauryn. Ma silne właściwości antybakteryjne, antywirusowe i antygrzybiczne. Buduje również odporność organizmu. Używany jest do leczenia bardzo wielu schorzeń i dolegliwości, takich jak: bóle zębów, trądzik, opryszczka, wypryski, egzema, zapalenia i owrzodzenia skory, syfilis, łysienie, siniaki, oparzenia, kaszel, przeziębienia, gorączka, osłabienie odporności, choroby układu trawienia, wrzody, kamienie nerkowe, bolesne i nieregularne miesiączki, niedobory witamin, astma, osteoporoza i wiele innych. Kwas laurynowy występuje w naturze w dużych ilościach tylko w orzechu kokosowym i w mleku matki, gdzie wraz z pokarmem dostaje się do organizmu dziecka i tam buduje jego odporność od samych narodzin. Kokosy zawierają też kwas kaprylowy, który ma podobne działanie. Badania dowodzą, że olej kokosowy podwaja przyswajalność kwasu tłuszczowego omega-3 przez organizm. Więc wraz z olejem kokosowym warto spożywać inne oleje, które zawierają kwas omega-3 (np. olej z siemienia lnianego).

Olej kokosowy zawiera naturalne antyoksydanty, które zwalczają wolne rodniki, spowalniając procesy starzenia się skóry, sprawiając jednocześnie, że staje się ona jędrna i elastyczna. Olej ten stosowany jest jako lek przy chorobie Crohna (wrzodziejące zapalenie jelita grubego) i przy cukrzycy typu II. Olej kokosowy jest też pierwszym tłuszczem, który nie przyczynia się do budowy tkanki tłuszczowej, a wręcz przeciwnie, pobudza przemianę materii i wspomaga ubytek wagi przy nadwadze. Stosuje się wewnętrznie, jako lek oraz w kuchni, jako środek spożywczy, a także do użytku zewnętrznego, jako maseczka do włosów, oliwka do ciała czy maść na różnego rodzaju zmiany skórne. Wspomaga gojenie się ran, hamuje pojawianie sie plam na skórze, działa łagodząco przy chorobach skóry (egzemy), spowalnia starzenie i opóźnia powstawanie zmarszczek, nawilża i wygładza skórę.

Olej kokosowy stymuluje też funkcje tarczycy. Przy obecności odpowiedniego hormonu z tarczycy cholesterol jest przekształcany w między innymi progesteron, DHEA oraz pregnenolon. Te substancje pomagają zapobiegać chorobą serca, otyłości, rakowi i innym chorobom.

Ciekawe zastosowania palmy kokosowej

1. Tuba, czyli winko kokosowe. Wystarczy naciąć młody kwiatostan palmy kokosowej i wykorzystać wyciekający z niego słodki (15% to cukry) sok. Z soku tego produkuje się syrop i cukier, a fermentowany daje wino kokosowe, zwane tuba, z którego po destylacji i uszlachetnianiu otrzymuje się arak, wysokoprocentowy napój alkoholowy.
2. Kapusta palmowa. Młode wierzchołkowe listki palmy po ugotowaniu lub marynowaniu je się jako jarzynę (zwaną kapustą palmową), można je również spożywać na surowo.

3. Kokosowe mutanty. Na Filipinach zbiera się również zmutowane owoce, zwane macapuno. Macapuno to zmutowane OWOCE kokosa. Mają delikatniejszy miąższ, są słodsze i znakomicie nadają się do lodowych deserów. Chętnie zjada się je też bez żadnych dodatków, bo są aksamitnie pysznym, prawdziwym rarytasem o śnieżnobiałej barwie.

4. Kokosowa sałatka milionera. Szczytowy pąk palmy zwany sercem palmy (jasny, niemal biały pęd o długości 30-40 cm), jest rzadkim przysmakiem. Niestety po jego wycięciu roślina ginie. Serca palmy są zjadane w sałatkach, taką sałatkę czasami nazywa się „sałatką milionera”, prawdopodobnie ze względu na rzadkość składników.

5. Korzenie kokosa. Korzenie kokosa mają właściwości barwiące, wykorzystywane są zatem np. do farbowania tkanin. Wytwarza się z nich także płyn do płukania jamy ustnej, a sam korzeń u ubogiej ludności zastępuje szczoteczkę do zębów.

6. Włókno kokosowe. Z włókien kokosowych zwanych koirą wytwarza się różne przedmioty o zastosowaniu praktycznym (maty, dywany, pędzle, szczotki czy liny), jak i dekoracyjne (materiały, lampy, papier). Włókno może być prasowane i następnie barwione, dając niezwykłe efekty dekoracyjne. To samo włókno wykorzystuje się jako podłoże do uprawy roślin – substytut torfu.

7. Liście palmowe. Wspaniałe, długie liście palmowe wykorzystywane są na różne sposoby. Wyplata się z nich piękne kosze, maty, kapelusze, a nawet płoty, ściany budynków czy hamaki. Świetnie nadaje się także na strzechę do pokrycia dachu.

8. Drewno palmowe. Ponieważ palma nie ma gałęzi, całość drewna pochodzi z jej pnia. Stało się ono świetnym substytutem dla tradycyjnych gatunków drzew i wykorzystuje się je zarówno w budownictwie, jak i meblarstwie. Wydrążone pnie służyć mogą do wyrobu bębnów, różnego rodzaju pojemników, a nawet niewielkich czółen.

9. Skorupa kokosa. Skorupa kokosa świetnie nadaje się jako materiał opałowy, a po zmieleniu wykorzystywana jest do produkcji plastiku. Tak jak w przypadku totumo ze skorup wytwarza się naczynia, sztućce i pojemniki do przechowywania żywności, a także wiele różnych przedmiotów dekoracyjnych. Połówki skorupy kokosowej wykorzystywane są na Filipinach do polerowania podłóg i zwane są tam bunot. Ze skorupy kokosa wytwarzane są przeróżne instrumenty muzyczne, natomiast uderzane o siebie wydają dźwięk łudząco podobny do stukotu końskich kopyt. Dlatego też wykorzystywane są często w teatrze. Kokosowych łupin używano także podczas kręcenia filmu „Monty Python i Święty Grall”. Świeża wewnętrzna łuska kokosa wtarta w okulary do pływania powoduje, że nie zaparują one tak szybko.

10. Paliwo. Naukowcy z Filipin zaprojektowali przyjazny dla środowiska samochód, którego napędem jest paliwo wytwarzane z kokosów.

autor: Marta Pinkmause

Materiały:

www.szczyptaswiata.info, www.super-jedzenie.pl, www.zdrowylink.pl, www.tvnmeteo.pl