Rozmowa z Patrycją Jaskułą, autorką poradnika „Gaslighting. Jak uwolnić się od przemocy w relacjach”
Z przyjemnością przedstawiamy Wam wyjątkowy wywiad z autorką poradników rozwojowych i psychoedukatorką – Patrycją Jaskułą, której najnowsza książka Gaslighting. Jak uwolnić się od przemocy w relacjach, wydana przez Wydawnictwo Prószyński i S-ka, miała premierę 12 marca br. Jesteśmy już po lekturze i gorąco polecamy Wam tę pełną ważnych informacji i świetnych porad książkę!
Jest Pani psychoedukatorką, prowadzącą warsztaty poświęcone m.in. budowaniu zdrowych relacji i rozwojowi osobistemu. Z jakimi problemami dotyczącymi związków spotyka się Pani najczęściej w swej praktyce?
Najczęściej pojawiający się problem to brak komunikacji w związku. Nieumiejętność rozmawiania i to nie tylko na te trudne tematy. Nie rozmawiamy o swoich potrzebach, oczekiwaniach, emocjach, nadziejach czy obawach, tych dotyczących samego związku jak i innych życiowych spraw. Dzieje się tak między innymi dlatego, że sami nie jesteśmy ich świadomi lub obawiamy się oceny i odrzucenia. Kolejna rzeczą jest bierna agresja w relacjach. Zachowania, które wpisują się oczywiście także w styl rozmowy i samą komunikację, o której wspomniałam. Do takich zachowań należy choćby słynne „obrażanie się”, znane jako „silent treatment”. Karanie ciszą jest zachowaniem przemocowym, o czym niestety wciąż wiele osób nie wie i nie zdaje sobie z tego sprawy.
Jaki był główny impuls do napisania książki „Gaslighting. Jak uwolnić się od przemocy w relacjach”?
Książka początkowo miała poruszać temat gaslightingu bardzo ogólnie i opowiadać o jego przejawach w wielu różnych obszarach życia. Jednak w trakcie przygotowań, robienia researchu i tworzenia szczegółowego konspektu doszłam do wniosku, że powinnam skupić się przede wszystkim na relacjach romantycznych, bo to właśnie tam GASLIGHTING występuje najczęściej.
Czy ta książka jest oparta na Pani prywatnych doświadczeniach, czy raczej na obserwacjach związanych z Pani praktyką?
Niestety tak, doświadczyłam tego zjawiska na własnej skórze. To doświadczenie, ale także dogłębne studiowanie tematu dało mi narzędzia do napisania tej książki. Jednocześnie muszę przyznać, że na początku nie planowałam wspominać o sobie, chciałam napisać rzetelny poradnik, podzielić się wiedzą i dać tym samym wsparcie osobom, które go potrzebują. Jednak w pewnym momencie dotarło do mnie, że bez tej informacji o moim doświadczeniu, dla czytelnika będzie to po prostu kolejny teoretyczny poradnik. Sama też cenię sobie najbardziej książki, w których autor dzieli się kawałkiem swojej osobistej historii. Dlatego zdecydowałam się na taki krok.
Jakie sygnały już na początku znajomości mogą nam zdradzić, że partner będzie skłonny do zachowań przemocowych w późniejszym okresie związku?
Bardzo dużo powie nam to, w jaki sposób nasz potencjalny partner(ka) wypowiada się o innych ludziach, jak zwraca się na przykład do osób o niższym statusie lub obsługujących nas dajmy na to w kawiarni. Co mówi o swoich byłych? Czy każda z nich była „wariatką”, czy opowiada jakieś szczegółowe niepochlebne rzeczy? Jeśli tak, jest to bez wątpienia tak zwana „red flag”. Kolejna sprawa to sposób w jaki reaguje na nasze stawianie granic bądź wyrażanie swoich potrzeb. Jeśli reaguje gwałtownie, agresywnie, na wstępie się obraża, że coś nie jest po jego myśli, to nie wróży to dobrze. Wszelkie przejawy kontroli, wypytywania o to co robiłaś gdzie i z kim w czasie, gdy się nie widzieliście i wszelkie przejawy zazdrości również powinny nas zaniepokoić.
Czy można uratować związek, w którym pojawił się gaslighting?
Jeśli mamy do czynienia z osobą, która przejawia znamiona zaburzenia osobowości, na przykład narcystycznego, to bardzo trudno jest mówić o ratowaniu związku, w którym najpewniej występuje nie tylko GASLIGHTING (jako jedna z form manipulacji), ale także inne formy przemocy psychicznej, a nawet fizycznej. Jeśli od czasu do czasu zdarzają nam się nieporozumienia w relacji, czujemy że druga strona „odwraca kota ogonem”, ale oboje jesteśmy otwarci na naukę zdrowej komunikacji, czyli takiej w której jest szacunek szczerość i otwartość, to jak najbardziej, można i warto pracować nad takim związkiem. Niestety to, co odróżnia gaslightera od dorosłego, który miewa niedojrzałe zachowania (jak każdy z nas) i ma braki komunikacyjne, to zdolność do autorefleksji, umiejętność przyznania się do błędu i chęć pracy nad sobą. Jeśli czujemy, że w relacji coś jest nie tak, jeśli dostrzegamy zachowania przemocowe, o których piszę w książce, a druga osoba temu zaprzecza i jeszcze mówi, że tak naprawdę to z nami jest problem, mamy bez wątpienia do czynienia z większym problemem i niestety moim zdaniem takiej relacji nie da się uratować.
Czy pojęcie gaslightingu występuje w polskim prawie karnym? Czy można kogoś podać do sądu w związku z takim działaniem?
Słowo „gaslighting” jest pojęciem potocznym. Nie ma go w polskim kodeksie karnym. Jest ono jednak formą manipulacji, a więc przemocy psychicznej, podchodzącej pod psychiczne znęcanie się, zatem zgodnie z polskim prawem jest to karalne.
