Paraliż senny – dlaczego budzi przerażenie i czy jest groźne?

Co to jest paraliż senny i jakie są jego objawy?

Człowiek w czasie fazy snu REM (sen paradoksalny) doświadcza między innymi całkowitego zwiotczenia mięśni. Dzieje się tak, ponieważ mózg pracuje wówczas intensywnie, a przejawem tego są marzenia senne. Atonia mięśni to naturalny stan fizjologiczny, który zapobiega wykonywaniu ruchów ciała (by nie zrobić krzywdy sobie lub komuś), czyli blokuje reagowanie ciałem na wydarzenia w trakcie snu. Dlatego gdy śnimy o bieganiu, w rzeczywistości nie biegamy po sypialni. Całkowite rozluźnienie mięśni mija jednak, zanim zdążymy się obudzić.

O zjawisku paraliżu sennego (inaczej porażenie przysenne) mówimy, gdy będąc w fazie REM, budzimy się i wchodzimy w stan czuwania, zanim paraliż minie. W tej sytuacji umysł jest już świadomy, a ciało nie nadąża i pozostaje w stanie atonii mięśni. Człowiek doświadcza uczucia bezwładu całego ciała, może jedynie oddychać i poruszać powiekami. W przeważającej części przypadków paraliż senny występuje przy wybudzaniu, kiedy przechodzimy ze snu paradoksalnego w świadomość. Jednak zjawisko to może występować także przy zasypianiu.

Objawy paraliżu sennego to brak możliwości poruszania się i mówienia w stanie pełnej świadomości. Rytm serca jest przyspieszony, a oddech szybki i płytki. Nierzadkim zjawiskiem jest wrażenie ucisku w klatce piersiowej. Paraliżowi nocnemu towarzyszą także nieprzyjemne doznania psychiczne takie, jak silne uczucie strachu i niemocy. Poza tym mogą pojawiać się omamy wzrokowe, słuchowe i dotykowe. Osoba doświadczająca paraliżu przysennego doznaje wrażenia ogłuszającego dudnienia lub dzwonienia w uszach, bezwładnego spadania, wykręcania ciała czy przygniecenia klatki piersiowej lub kończyn. To przeżycie budzi zwykle u doświadczających go osób niepokój, nawet panikę. Niektórzy mają poczucie umierania. Paraliż senny nie jest jednak groźny dla zdrowia i życia. Mija sam i trwa od kilku sekund do kilkunastu minut.

Przeczytaj także: Paraliż senny – czym jest i jakie są jego przyczyny

Kogo dotyka paraliż senny?

Według badań American Academy of Sleep Medicine około 40% populacji doznało przynajmniej jednego epizodu paraliżu przysennego. Inne badania mówią, że nawet 50% społeczeństwa doświadcza tego stanu raz w życiu. U zdrowych osób pojawia się sporadycznie. Jednak u niektórych paraliż senny jest zjawiskiem nawracającym i wymaga leczenia farmakologicznego. Szacuje się, że chronicznie tego stanu może doświadczać 3-6% populacji.

Międzynarodowa Klasyfikacja Zaburzeń Snu (ICSD-3) oraz Międzynarodowa Statystyczna Klasyfikacja Chorób i Problemów Zdrowotnych (ICD-11) zaklasyfikowała nawracający paraliż senny jako parasomnię związaną z fazą snu REM. Zaburzenie to jest stanem dysocjacyjnym, czyli takim, w którym dochodzi do rozłączenia funkcji pamięci, świadomości, percepcji i tożsamości.

Zdecydowanie częściej paraliżu sennego doświadczają osoby zmagające się z innymi zaburzeniami natury psychicznej, a szczególnie zaburzeniami lękowymi, takimi jak zespół stresu pourazowego, lęk uogólniony oraz lęk paniczny. Paraliż nocny występuje często u osób z zaburzeniami snu – chorych na narkolepsję i hipersomnię (nadmierna senność). Poza tym stan ten może towarzyszyć ludziom chorym na nadciśnienie czy zespół bezdechu sennego. Co ciekawe, niektóre badania wskazują, że paraliż senny występuje znacznie częściej wśród studentów niż w populacji ogólnej.

Jakie są przyczyny paraliżu sennego?

Przyczyny paraliżu sennego nie są do końca poznane. Pojawiało się wiele teorii na temat mechanizmów odpowiedzialnych za występowanie tego zjawiska. Prawdopodobnie dochodzi do zaburzenia faz snu i mechanizmów odpowiedzialnych za całkowite wybudzenie. Badania encefalograficzne (EEG) pacjentów, u których występuje paraliż senny wykazują, że w czasie doświadczania tego stanu, utrzymuje się zapis charakterystyczny dla fazy REM. Halucynacje zaś mogą być wynikiem nadmiernego pobudzenia śródmózgowia. Niestety nauka nie znalazła jeszcze odpowiedzi na pytanie, które struktury w mózgu są odpowiedzialne za paraliż senny.

Istnieją jednak czynniki, które mogą wpływać na ryzyko wystąpienia sporadycznego paraliżu sennego. Są to:

• zła higiena snu – zbyt późne kładzenie się spać, niedobór snu, nieregularne pory snu
• spanie na plecach
• niewłaściwa dieta
• silny stres, napięcie emocjonalne
• brak regularnego rytmu snu i czuwania, np. przy pracy zmianowej
• czynniki genetyczne
• substancje psychoaktywne – kofeina, alkohol
• leki nasenne
• zmiany stref czasowych – jet lag

Jak zapobiegać paraliżowi nocnemu?

 Paraliż senny to zjawisko nie do końca zbadane. Wiadomo jednak, że niewłaściwy tryb życia i zaniedbywanie higieny snu mogą się przyczynić do występowania tego zagadkowego stanu. Zdrowe nawyki i wysypianie się jest dobrą profilaktyką wielu chorób. Prawidłowy sen i regularny tryb życia to podstawa.

 Sen jest podstawową biologiczną potrzebą organizmu, bez której człowiek nie może prawidłowo funkcjonować. Dlatego trzeba się wysypiać. Warto zadbać o warunki prawidłowego snu. Sypialnia powinna być wywietrzona, światło przygaszone, a łóżko wygodne. Zdrowy i komfortowy sen zapewniają nowoczesne i perfekcyjnie dobrane do potrzeb użytkowników materace TEMPUR®. Opracowane w oparciu o kosmiczną technologię NASA zawierają materiał TEMPUR®, który dopasowuje się do ciała podczas snu. Dzięki temu materac zapewnia niezrównany komfort i podparcie przez całą noc. Wybór właściwego stopnia twardości gwarantuje zaś odpowiednie ułożenie kręgosłupa oraz brak komplikacji zdrowotnych związanych z układem ruchu.

Zobacz także jaki materac premium wybrać.