Optymalne leczenie nieswoistych chorób zapalnych jelit (NChZJ) – sprawna diagnostyka i rola diety

16 lipca 2024, dodał: Redakcja

Artykuł zewnętrzny

Sprawna diagnostyka nieswoistych chorób zapalnych jelit pozwala na szybkie włączenie odpowiedniego leczenia. Poza farmakologią dużą rolę odgrywa prawidłowe żywienie, które może wpłynąć na poprawę stanu jelit, a także utrzymanie choroby w remisji. Dowiedz się, jakie są zalecenia żywieniowe pacjentów z chorobami zapalnymi jelit.

jelita

Jakie są objawy nieswoistych chorób zapalnych jelit?

Diagnostyka nieswoistych chorób zapalnych jelit nie jest łatwa, ponieważ objawy mogą sugerować inne choroby układu pokarmowego. W przebiegu chorób zapalnych jelit mogą pojawić się:

● uporczywe biegunki, często z domieszką krwi,

● nawracające bóle brzucha,

● nudności i wymioty,

● utrata masy ciała,

● niedokrwistość.

W przebiegu NChZJ mogą również występować objawy ogólne, które wskazują na chorobę zapalną. W badaniu krwi może pojawić się podwyższone stężenie CRP (marker stanu zapalnego), leukocytoza (stan, kiedy ilość białych krwinek jest wysoka), trombocytoza (zwiększona ilość płytek krwi) czy wysokie OB. U chorego często występuje gorączka lub stan podgorączkowy.

Istnieje również szereg objawów pozajelitowych, które pojawiają się w przebiegu NChZJ. Występują one nawet u połowy pacjentów z nieswoistymi chorobami zapalnymi jelit. Najczęściej pojawia się obwodowe zapalenie stawów, zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa, rumień guzowaty i zmiany okołoodbytnicze. Dolegliwości zwykle obejmują duże stawy, a ich nasilenie pojawia się wraz z aktywnością choroby. [1,2]

Jaka jest rola diety w leczeniu NChZJ?

W leczeniu nieswoistych chorób zapalnych jelit dieta jest niemalże kluczowa, podobnie jak leczenie farmakologiczne. Jadłospis należy dopasować do towarzyszących objawów, a także uwzględnić choroby współistniejące, w szczególności cukrzycę, niedoczynność tarczycy, choroby nerek, obecność pasożytów czy biegunki na tle nerwowym.

Dopasowanie diety pozwala na uzupełnienie cennych dla organizmu mikro i makroskładników, a także zapobieganie powstawaniu ich niedoborów, na co często są narażeni pacjenci z NChZJ.

Prawidłowy sposób odżywiania może pomóc utrzymać jelita w prawidłowej kondycji. Pojawiające się w przebiegu choroby stany zapalne mogą powodować liczne podrażnienia i owrzodzenia, a odpowiednie odżywianie może pomóc w regeneracji jelit. Jadłospis powinien uwzględniać dania lekkostrawne, płynne lub półpłynne, a także wspomagające pracę jelit. Odpowiedni dobór produktów spożywczych daje możliwość wydłużenia czasu remisji choroby, a także wspomaga leczenie farmakologiczne. [3]

Zalecenia dietetyczne dla pacjentów z NChZJ

Podstawowym zaleceniem dietetycznym jest ograniczenie produktów, które zaostrzają objawy chorób zapalnych jelit. Wybierając jadłospis, należy wziąć pod uwagę częstotliwość występowania biegunek, zaparć i bóli brzucha. Przed przejściem na dietę warto wykonać odpowiednie badania, które pozwolą na ocenę stanu narządów wewnętrznych, głównie trzustki i wątroby.

W przypadku częstych biegunek warto postawić na dietę lekkostrawną i ubogoresztkową. Powinna opierać się ona na produktach o niskiej zawartości błonnika, dlatego należy unikać roślin strączkowych, pełnoziarnistego pieczywa, grubych kasz, brązowych makaronów, a także surowych warzyw i owoców. Warto również ograniczyć produkty ciężkostrawne i wzdymające.

Duże znaczenie ma sposób przygotowywania potraw. Najlepszym rozwiązaniem jest gotowanie na parze, grillowanie bez użycia tłuszczu i duszenie. Posiłki powinny dostarczać białko, węglowodany oraz zdrowe tłuszcze. Dobrym źródłem białka są ryby, owoce morza, chude mięso, jajka i nabiał. Można spożywać warzywa, jednak powinny być one ubogoresztkowe i rozdrobnione.

Pacjenci chorzy na nieswoiste choroby zapalne jelit nie mogą zapominać o odpowiednim nawodnieniu organizmu. Oprócz wody warto pić napary ziołowe lub rozcieńczone soki

warzywne. Na jelita natomiast źle wpływa duża ilość kawy, mocna herbata i napoje gazowane, w szczególności słodzone. [3]

Jakie są metody diagnostyczne stosowane przy NChZJ?

Diagnostyka chorób zapalnych jelit jest wieloetapowa. Zazwyczaj pierwszym krokiem jest wywiad lekarski, a następnie badanie przedmiotowe. Rozpoznanie NChZJ wiąże się także z wykonaniem szeregu badań, rozpoczynając od tych podstawowych, jak morfologia krwi z rozmazem, CRP, kreatynina, próby wątrobowe, badanie moczu i kału czy badania nerek, po bardziej inwazyjne, jak kolonoskopia i gastroskopia. Często wykonywane jest badanie obrazowe USG jamy brzusznej.

W przypadku, kiedy wyniki nie dają jednoznacznej odpowiedzi, lekarz może zalecić bardziej zaawansowane badania, jak rezonans magnetyczny lub tomografia komputerowa. Czasem pomocna może być sigmoidoskopia (badanie endoskopowe końcowego odcinka jelita grubego, które pozwala obejrzeć powierzchnię błony śluzowej jelita grubego). W niektórych przypadkach lekarz pobiera wycinki jelita i przekazuje je do badania histopatologicznego. [2]

Więcej informacji o objawach, diagnostyce i leczeniu NChZJ można znaleźć na portalu informacyjno-edukacyjnym jelitowe.pl, który został stworzony przez grono ekspertów i ma na celu przedstawianie rzetelnych oraz aktualnych informacji na temat nieswoistych chorób zapalnych jelit.

Bibliografia

1. Zagórowicz E, Walkiewicz D, Kucha P, Perwieniec J, Maluchnik M, Wieszczy P, Reguła J. Nationwide data on epidemiology of inflammatory bowel disease in Poland between 2009 and 2020. Pol Arch Intern Med. 2022 May 30;132(5):16194.

2. Wojtuń S., Gil J., Szwed Ł., Dyrla P., Podstawowe objawy i różnicowanie nieswoistych chorób zapalnych jelit, “Pediatr Med Rodz”, 2014, 10 (1), s. 61–66.

3. Borys-Iwanicka A., Dieta w nieswoistych chorobach zapalnych jelit, In: Dieta w chorobach przewodu pokarmowego u dzieci, (eds.) Elżbieta Krzesiek, Wrocław 2018, Wrocławskie Wydawnictwo Naukowe Atla 2, s. 95-107.

Wszystkie prawa zastrzeżone.

Wszystkie znaki handlowe są własnościami ich prawowitych właścicieli. Materiał powstał na zlecenie firmy Takeda Pharma, która pokryła koszty jego przygotowania i dystrybucji. Jest przeznaczony dla szerokiej publiczności w Polsce.

C-ANPROM/PL/ENTY/0421 06/2024 Takeda Pharma Sp. z o.o.

ul. Prosta 68

00-838 Warszawa, Polska,

Tel.: +48 22 608 13 00 lub 01 www.takeda.com/pl-pl