Opryszczka – objawy, przyczyny i leczenie dolegliwości
Nazywana popularnie zimnem opryszczka spowodowana jest zakażeniem wirusem HSV. Objawia się bolesnymi zmianami, przeważnie w okolicach ust. Opryszczka jest wysoce zakaźna – szacuje się, że niemal każdy dorosły miał kontakt z wirusem opryszczki, jednak u niektórych zakażenie przebiega bezobjawowo. Wirus pozostaje z nami na całe życie – nie da się go wyeliminować, można jedynie ograniczać objawy nawrotów zakażenia. Jak przyspieszyć gojenie wykwitów i łagodzić nieprzyjemne dolegliwości? Zapraszamy do lektury.
Opryszczka – co to jest?
Opryszczka (nazywana potocznie zimnem) to zakażenie wirusowe wywoływane przez dwa podtypy wirusa: HSV-1 i HSV-2 (Herpes simplex virus). HSV-1 powoduje zwykle opryszczkę wargową, a HSV-2 opryszczkę narządów płciowych.
Wirus opryszczki jest wysoce zakaźny. Szacuje się, że w populacji dorosłych 9 na 10 osób jest zakażonych podtypem HSV-1. Nie jest to równoznaczne z przejawianiem typowych symptomów – połowa zakażeń przebiega bezobjawowo.
Do zakażania się wirusem opryszczki zachodzi przez bezpośredni kontakt błon śluzowych lub zranionej skóry ze zmianami opryszczkowymi albo wydzielinami osoby zakażonej (łzami, śliną). Wirus może przenosić się również podczas kontaktów intymnych, zdarzają się też zakażenia okołoporodowe (zakażenie dziecka przez matkę).
Opryszczka na ustach – objawy
Objawy opryszczki na ustach są bardzo charakterystyczne i trudne do pomylenia z innymi dolegliwościami. Pierwszym symptomem jest mrowienie, swędzenie, pobolewanie i pieczenie okolicy ust. A jak wygląda typowa zmiana skórna związana z opryszczką? Po 2-3 dniach od dyskomfortu w okolicy warg pojawia się grudka zapalna. Potem, na granicy skóry i czerwieni wargowej, tworzy się wiele bolesnych, wypełnionych płynem surowiczym pęcherzyków. Po kilku dniach pękają, a w ich miejscu powstaje strupek, który po niedługim czasie odpada.
Zmiany opryszczkowe są wysoce zakaźne – przez brak higieny i częste dotykanie ust można nieświadomie przenieść zakażenie na inne narządy. Wykwity opryszczkowe są również podatne na nadkażenia bakteryjne, co znacząco wydłuża gojenie. W zależności od podjętego leczenia, zimno na ustach ustępuje po kilku-kilkunastu dniach. Wykwity pierwotne zwykle utrzymują się dłużej niż zmiany związane z nawracającą opryszczką.
Przyczyny powstawania opryszczki
Przyczyną powstania opryszczki na ustach, jak już wspomniano, jest zakażenie wirusem HSV-1 lub HSV-2. Niestety, zakażenia wirusem opryszczki wargowej nie da się całkowicie wyleczyć. Po wniknięciu do organizmu wędruje do neuronów czuciowych (zwoju trójdzielnego w przypadku HSV-1 i zwojów nerwów rdzeniowych w przypadku HSV-2), gdzie w formie uśpionej (tzw. latentnej) może pozostawać przez wiele lat. W sprzyjających dla siebie okolicznościach reaktywuje się i daje typowe dla zimna objawy.
Co sprzyja powstawaniu opryszczki?
Przyczyn nawracającej opryszczki jest wiele. Zakażenie może ulec reaktywacji w sytuacjach spadku odporności: podczas infekcji, przemęczenia, niedożywienia, wyziębienia, gdy zmagamy się z silnym stresem, a u kobiet także podczas miesiączki. Z tego samego powodu na rozwój opryszczki bardziej narażeni są pacjenci przyjmujący leki immunosupresyjne (obniżające odporność, stosowane w leczeniu chorób autoimmunologicznych czy u osób po przeszczepach) takie jak np. glikokortykosteroidy, metotreksat czy cyklosporynę. Opryszczka często pojawia się w wyniku urazów lub po zabiegach stomatologicznych. Wirus opryszczki „lubi” również silne światło słoneczne – zakażenie często przywozimy ze sobą z upalnych wakacji lub zimowych ferii spędzonych na skąpanych w słońcu śnieżnych stokach.
Nie ma reguły, jak często opryszczka nawraca: u niektórych osób w odstępie tygodni, u innych co kilka miesięcy, a całkiem spora grupa zarażonych mierzy się z zakażeniem raz na kilka lat.
Metody leczenia opryszczki
Metod leczenia opryszczki jest wiele. Najskuteczniejsze są preparaty z substancjami o działaniu przeciwwirusowym, niemniej domowe metody leczenia również mogą pomóc złagodzić ból i obrzęk związany z opryszczką.
Maści i kremy na opryszczkę
Najpopularniejszą grupę leków stanowią maści i kremy na opryszczkę. W ich skład wchodzą substancje przeciwwirusowe, takie jak najczęściej stosowany acyklowir, ale też denotywir, dokozanol czy tromantadyna.
Leki miejscowe stosuje się kilka razy dziennie, maksymalnie przez kilka dni. Jeśli objawy nie ustąpią, należy skonsultować się z lekarzem.
Coraz większą popularność zyskują plastry hydrokoloidowe na opryszczkę. Nie zawierają substancji o działaniu typowo przeciwwirusowym, ale zabezpieczając obszar dotknięty opryszczką, łagodzą ból i przyspieszają regenerację skóry. Niektóre z nich producenci wzbogacili olejkiem z drzewa herbacianego znanego ze swoich właściwości antyseptycznych.
Leki na opryszczkę
W cięższych przypadkach leczenie opryszczki wymaga podania leków przeciwwirusowych (acyklowiru, walacyklowiru) ogólnoustrojowo (doustnie, a w rzadkich przypadkach nawet dożylnie). Leki te, hamując namnażanie wirusów HSV, zmniejszają nasilenie objawów epizodu opryszczki, ale nie eliminują wirusa z organizmu.
Profilaktyka i zapobieganie nawracającej opryszczce
Jak już wspomniano, wirus opryszczki zostaje z nami na całe życie. Biorąc pod uwagę statystyki, które szacują rozpowszechnienie wirusa opryszczki w populacji na 90 proc., całkowite uniknięcie zarażenia jest trudne, ale nie niemożliwe.
Najważniejszym czynnikiem jest przestrzeganie zasad higieny: korzystanie wyłącznie z własnych sztućców, kubków, szminek, ręczników i innych przedmiotów osobistych. Nie bez znaczenia jest również unikanie przygodnych kontaktów intymnych.
Z kolei przed nawrotami opryszczki najlepiej chroni wspieranie odporności: zdrowa, zbilansowana dieta, aktywność fizyczna, unikanie używek i żywności wysoko przetworzonej, a także w odpowiedniej dawce.
Domowe sposoby na złagodzenie objawów opryszczki
Zastanawiając się, jak szybko pozbyć się opryszczki na ustach, często sięgamy po domowe metody. Traktujmy je jednak jako sposoby uzupełniające, o skuteczności niepotwierdzonej naukowo.
Naturalne metody redukcji obrzęku i bólu przy opryszczce
Ulgę w bólu i obrzęku przy opryszczce przyniosą okłady z lodu, a także z herbatek ziołowych. Najlepiej w tej roli sprawdzą się napary z melisy, mięty, szałwii, rumianku, a nawet czarnej herbaty. Można je stosować kilka razy dziennie na zmienione chorobowe miejsca.
Sprzymierzeńcem w walce z opryszczką mogą okazać się produkty, które każdy z nas ma zapewne w domowej spiżarni: miód, czosnek i cebula o właściwościach przeciwbakteryjnych i przeciwwirusowych czy cytryna o właściwościach odkażających. Okłady z tych produktów można wykonywać kilka razy dziennie.
Popularne jest również przemywanie wykwitów opryszczkowych octem lub spirytusem salicylowym. Podczas zabiegu należy jednak zachować dużą ostrożność, ponieważ działają one drażniąco na zdrową skórę wokół zimna.
Właściwości przeciwwirusowe i odkażające mają również naturalne olejki: z drzewa herbacianego czy z oregano. Nie zaleca się ich bezpośredniej aplikacji na zmiany (są mocno skoncentrowane) – bezpieczniej kroplę olejku wymieszać z niewielką ilością kremu do twarzy i uzyskaną w ten sposób mieszaniną posmarować opryszczkę.
Piśmiennictwo:
S. Zhu, A. Viejo-Borbolla. Pathogenesis and virulence of herpes simplex virus. Virulence 12(1), 2021.
S. Cole. Herpes Simplex Virus: Epidemiology, Diagnosis, and Treatment. Nurs Clin North Am 55(3), 2020.
F.W. Aribi Al-Zoobaee, L. Yee Shen, S.K. Veettil i in. Antiviral Agents for the Prevention and Treatment of Herpes Simplex Virus Type-1 Infection in Clinical Oncology: A Network Meta-Analysis. Int J Environ Res Public Health 17(23), 2020.
J.Y. Chang, C. Balch, J. Puccio, H.S. Oh. A Narrative Review of Alternative Symptomatic Treatments for Herpes Simplex Virus. Viruses 15(6), 2023.
L. Xu, X.L. Zhong, Z.C. Xi, Y. Li, H.X. Xu. Medicinal plants and natural compounds against acyclovir-resistant HSV infections. Front Microbiol 13, 2022.
E. Kuchar, Opryszczka (zakażenie wirusem opryszczki zwykłej) – przyczyny, objawy, leczenie, [online:] https://www.mp.pl/pacjent/choroby-zakazne/choroby/zakazenia-wirusowe/158823,zakazenie-wirusem-opryszczki-zwyklej-u-doroslych, [dostęp: 08.03.2024 r.]
Artykuł sponsorowany
