Świadomość dotycząca momentu owulacji ma istotne znaczenie zarówno w profilaktyce, diagnostyce oraz leczeniu zaburzeń zdrowia prokreacyjnego. Śledząc zmiany zachodzące w ciele kobiety, można zaobserwować wiele symptomów świadczących o aktualnie trwającej fazie cyklu. Poniżej omówione zostały sposoby i metody monitorowania płodności.
Istotny etap cyklu menstruacyjnego
Cykl miesiączkowy trwa średnio 28 dni, jednak warto pamiętać, iż jest to indywidualna kwestia każdej kobiety. Zdarza się, że trwa on 21 lub nawet 35 dni. Podczas jego trwania zachodzi szereg procesów: zmiany poziomów hormonów, dojrzewanie pęcherzyka Graafa i uwalnianie komórki jajowej, złuszczanie i usuwanie wyściółki macicy oraz jej odbudowa.
Owulacja jest centralnym zdarzeniem cyklu miesięcznego u kobiet w wieku prokreacyjnym. W wyniku owulacji dochodzi do uwolnienia z jajnika komórki jajowej (co ma kluczowe znaczenie dla płodności), oraz sam jajnik rozpoczyna wydzielanie znacznych ilości progesteronu istotnego dla wytworzenia fazy lutealnej cyklu, która umożliwia zajście w ciążę i jest istotna dla zachowania fizjologicznej równowagi hormonalnej ustroju.
Czemu owulacja jest tak ważna?
Wiedza na temat momentu występowania owulacji ma istotne znaczenie podczas starania się o dziecko oraz zapobiegania, diagnozowania i leczenia zaburzeń zdrowia prokreacyjnego. Zrównoważenie działania estrogenów przez wpływ progesteronu jest niezmiernie istotne dla szeregu organów zależnych od działania hormonów steroidowych jajnika, między innymi: endometrium, gruczołów piersiowych oraz centralnego układu nerwowego.
Symptomy, po których rozpoznasz owulację
Monitorowanie zmian zachodzących w ciele kobiety podczas poszczególnych faz cyklu pozwala na dokładniejsze określenie momentu ich występowania oraz oszacowanie daty ich trwania w kolejnym cyklu. Przeważnie stwierdzenie momentu wystąpienia krwawienia menstruacyjnego nie przysparza problemów, jednak z innymi etapami cyklu jest o wiele trudniej. Ich monitorowanie wymaga od kobiety lepszego poznania swojego ciała, reagowania na mniej widoczne symptomy i sporej dyscypliny podczas tego procesu. Objawy występowania owulacji na jakie warto zwrócić szczególną uwagę to: podwyższenie podstawowej temperatury ciała,
miękka i rozwarta szyjka macicy,
zwiększona ilość śluzu (bardziej przejrzystego i ciągnącego się niż w inne dni),
tkliwość piersi,
ból jajników,
zwiększone libido.
Metody monitorowania owulacji
W przeciwieństwie do krwawienia miesiączkowego, które jest powszechnie rejestrowane przez kobiety, brakuje rzetelnych, kosztowo efektywnych i dostępnych metod wyznaczania momentu owulacji. Powszechnie stosowane testy owulacyjne określające poziom stężenia hormonu luteinizującego w moczu. Ze względu na znaczny odsetek fałszywie dodatnich i fałszywie ujemnych wyników, nie mogą być efektywnie stosowane i nie są rekomendowane w praktyce klinicznej, co znajduje odzwierciedlenie w wytycznych między innymi Amerykańskiego Towarzystwa Medycyny Rozrodu (Fertil Steril 2021;116:1255-65). Badania biochemiczne we krwi oraz monitoring USG wiążą się z niską dostępnością oraz znacznymi kosztami. Lepiej dostępną i rzetelniejszą metodą monitorowania płodności, a tym samym owulacji jest: metoda objawowo – termiczna, która opiera się na śledzeniu symptomów, dzięki którym możliwe jest stwierdzenie momentu wystąpienia jajeczkowania i dni płodnych.
Czym jest PTC?
Podstawowa temperatura ciała – PTC (z ang. basal body temperature – BBT)
Od lat 20-tych XX wieku do oszacowania momentu owulacji wykorzystuje się zjawisko wzrostu podstawowej temperatury ciała (BBT), które występuje po wzroście poziomu stężenia krążącego progesteronu. Podejście takie wiązało się z licznymi praktycznymi problemami, gdyż wiele czynników może przejściowo modyfikować temperaturę ciała, sprawiając, że aktualnie mierzona temperatura ciała nie odzwierciedla podstawowej temperatury ciała. Aby pomiar temperatury odzwierciedlał najbliżej BBT oznaczeń dokonuje się badając wewnętrzną temperaturę ciała, o stałej godzinie, bezpośrednio po spoczynku nocnym. Taki pomiar choć w większości przypadków odzwierciedla BBT jest kłopotliwy dla wielu kobiet i dodatkowo może być również zakłócony, co może prowadzić do pomyłek diagnostycznych. BBT najpełniej odzwierciedla temperatura ciała podczas głębokiego snu mierzona wewnętrznie.
Termometr owulacyjny
Obecnie na rynku istnieje wiele urządzeń określanych jako termometry owulacyjne. Od klasycznych termometrów używanych przykładowo podczas choroby różnią się przede wszystkim dokładnością. Podczas pomiaru podstawowej temperatury, gdy istotny wzrost, który należy zaobserwować wynosi około 0,2-0,5 stopni Celsjusza, niezmiernie ważne jest by pomiar był wykonany urządzeniem dokładnym i czułym na niewielkie zmiany temperatur. Termometry owulacyjne często wyposażone są w miękką i elastyczną końcówkę, która ma ułatwić pomiar dokonywany wewnątrz waginy. Dodatkowo niektóre modele posiadają dedykowaną aplikację na smartfony, do której automatycznie przesyłane są wartości pomiarów i zaprezentowane są w formie czytelnych wykresów.
Nie jest to jednak rozwiązanie idealne, ponieważ pomiar podstawowej temperatury ciała mimo wymienionych udogodnień nadal wymaga od kobiety dużej dyscypliny i mimo to może zostać w łatwy sposób zaburzony. Dogodnym rozwiązaniem wydaje się więc by pomiar dokonywany był podczas spoczynku w sposób ciągły, podczas gdy specjalny algorytm odczytywałby odpowiednią wartość, będącą podstawową temperaturą ciała. Urządzenie działające na tej zasadzie zwolniłoby kobietę z codziennej dyscypliny dokonywania pomiaru o tej samej godzinie, tuż po przebudzeniu, minimalizując tym samym prawdopodobieństwo zaburzenia pomiaru.
Poniższa grafika przedstawia porównanie pomiaru nocnego temperatury ciała wewnątrz i na zewnątrz ciała. Dzięki której można zaobserwować jak stabilny jest pomiar waginalny w porównaniu do tego dokonanego specjalną opaską umieszczoną pod pachą. Jest to kolejny element, dzięki któremu można zminimalizować zaburzenie pomiaru w celu uzyskania rzetelnych wartości podstawowej temperatury ciała.
PORÓWNANIE POMIARU NOCNEGO WEWNĄTRZ I NA ZEWNĄTRZ CIAŁA
Źródło: Moja Owulacja
Aktualnie prowadzone są prace badawczo – rozwojowe nad urządzeniem spełniającym wszystkie wspomniane wymagania rzetelnego pomiaru, przy jednoczesnym uwolnieniu kobiety od porannej dyscypliny.
Pomiar uzyskiwany w odstępach kilkudziesięciu sekund dla celów analizy może być zasadniczo interpretowany jako pomiar ciągły i służyć do estymacji podstawowej temperatury ciała z precyzją nie uzyskiwaną dotychczasowymi metodami. Ustalenie rzetelności datowania momentu owulacji na podstawie pomiaru rzeczywistej temperatury podstawowej ciała zarówno u kobiet zdrowych jak i pacjentek ze zdiagnozowanymi zaburzeniami może mieć kluczowe znaczenie dla metod diagnostyki potencjału płodności oraz dla metod jego optymalizacji.
Po więcej informacji o samej owulacji jak i o postępach prac badawczo – rozwojowych dotyczących innowacyjnego urządzenia monitorującego cykl zachęcamy do śledzenia Naszego profilu “Moja Owulacja” na Facebooku, Instagramie oraz strony: https://termometrowulacyjny.pl
