Muzykoterapia dobra na stres

Muzykoterapia uważana jest obecnie za dziedzinę interdyscyplinarną, łączącą w sobie elementy medycyny, psychologii, pedagogiki muzycznej i estetyki. Jako nauka jest dziedziną młodą. Pierwsze koncepcje teoretyczne w Europie narodziły się na przełomie lat pięćdziesiątych i sześćdziesiątych. W Polsce działa Instytut Muzykoterapii, którego organizatorem i kierownikiem był, od 1972 roku prof. T. Natanson. Autorzy teorii muzykoterapii czerpią z  różnych koncepcji psychologicznych. Obejmuje oddziaływanie za pomocą muzyki i jej elementów (dźwięku oraz rytmu) na sferę emocjonalną oraz na ekspresję komunikatów niewerbalnych w procesie diagnozy, leczenia i  rozwoju osobowości człowieka. Jest to metoda postępowania wielostronnie wykorzystująca wieloraki wpływ muzyki na psychosomatyczny ustrój człowieka. Poprzez różne elementy i rodzaje, zróżnicowane formy odbierania i uprawiania, muzyka wywiera leczniczy wpływ zarówno na dzieci, jak i osoby dorosłe.
Wartość terapeutyczną ma zarówno percepcja muzyki (odbiór), jak też muzykoterapia czynna, a zatem tworzenie. Muzykoterapia proponuje też szeroki zakres ćwiczeń terapeutycznych z towarzyszeniem muzyki. Są to ćwiczenia oddechowe, rozluźniające, z elementami masażu oraz wizualizacje. Te ostatnie są techniką wspomagającą terapię – marzenie i wyobrażanie sobie sytuacji, których się pragnie, pozwala odczuć ich przebieg, tym samym zwiększając prawdopodobieństwo, że staną się rzeczywiste. Muzykoterapia może być prowadzona indywidualnie jak i w grupie (w sposób dyrektywny bądź niedyrektywny – w zespole od 6 do 12 osób). Wybór zależy od diagnozy, objawów, celu terapii i okresu leczenia. Wykonywanie ćwiczeń muzykoterapeutycznych w grupie wspomaga terapię, ponieważ dzięki obecności innych osób i wspólnemu działaniu, jej oddziaływanie jest intensywniejsze.

1) muzykoterapia kliniczno-diagnostyczna, w zakres, której wchodzą działania podejmowane przez specjalistów dziedziny medycyny,
2) muzykoterapia naturalna, gdzie podstawowym materiałem muzycznym są dźwięki natury np. szum potoku górskiego, śpiew ptaków, szum morza itp.,
3) muzykoterapia spontaniczna, będąca wyrazem przeżywanych emocji np. mimowolne wystukiwanie rytmu, nucenie, gwizdanie, pstrykanie palcami,
4) muzykoterapia adaptowana, wykorzystująca przypadkowy materiał muzyczny np. nadawaną przez radio,
5) muzykoterapia profilaktyczna, stosowana w celu zapobiegawczym, wykorzystująca odpowiedni materiał muzyczny w celu zaktywizowania lub uspokojenia.
6) muzykoterapia socjoterapeutyczna, której głównym celem jest eliminowanie nieprawidłowych wzorców zachowań i do nauki zachowań społecznie pożądanych,

Ze względu na oddziaływanie terapeutyczne wyróżnia się:

1) muzykę uspokajającą, którą cechuje krótki czas trwania (3÷10 min), powolne lub umiarkowane tempo, niewielki poziom głośności i brak kontrastów dynamicznych, przewaga środkowego rejestru dźwięków, przejrzysta i lekka faktura, płynność melodii i rytmu, przewaga rytmów miarowych, „kołyszących”, obecność nieznacznych punktów kulminacyjnych, pozwalających słuchaczowi na oscylowanie między stanami napięcia i odprężenia, dosyć znaczny poziom ustrukturalizowania i regularności przebiegu, optymalny dla odbiorcy stopień „redundancji” utworu, brak instrumentów o jaskrawej i  ostrej barwie oraz unikanie kompozycji wokalnych.
2) muzykę aktywizującą, którą cechuje szybkie tempo, kontrastująca melodyka przeciwstawnych tematów według zasady klasycznej sonaty, niespokojna metryczność z silnymi akcentami rytmicznymi, duże zróżnicowanie melodycznego i rytmicznego przebiegu, przeciwstawność poszczególnych grup instrumentów, duże zróżnicowanie dynamiki.

Muzykoterapia w podejściu psychoterapeutycznym realizowana jest takimi grupami metod, jak: metody odreagowująco-wyobrażeniowe oraz aktywizujące emocjonalnie, metody treningowe, relaksacyjne, komunikatywne, kreatywne, a także metody psychodeliczne, ekstatyczne, estetyzujące i kontemplacyjne. Z  danych eksperymentalnych i z praktyki muzykoterapeutycznej wynika, że muzyka może zmieniać aktywność systemu nerwowego, wywoływać określone zmiany w czynnościach całego organizmu, może zmieniać napięcia mięśni, przyspieszać przemianę materii, zmieniać szybkość krążenia krwi, obniżać próg wrażliwości zmysłów, wpływać na wewnętrzne wydzielanie, na siłę i  szybkość pulsu, modyfikować oddychanie itp. Muzyka jest wykorzystywana w takich działach medycyny jak anestezjologia, neurofizjologia, rehabilitacja medyczna, ginekologia, geriatria itp. Znajduje szerokie zastosowanie w neuropsychiatrii, głównie w przypadkach opóźnień w  rozwoju, u osób z uszkodzeniami mózgu, w autyzmie wczesnodziecięcym, przy zaburzeniach zachowania, w nerwicach u dzieci z defektami fragmentarycznymi. Stosuje się też zwykle muzykę w leczeniu dzieci sparaliżowanych, niewidomych, głuchych i ogólnie w pediatrii dla celów profilaktycznych. Ogromną rolę spełnia muzykoterapia w szpitalach i  sanatoriach-zwłaszcza wobec dzieci. W pracy z osobami upośledzonymi umysłowo z zaburzeniami sprzężonymi, z dziećmi z zaburzeniami w  zachowaniu wykorzystuje się różne formy i metody muzykoterapii, jak ; np. muzykoterapię C. Orffa (terapia wielosensoryczna),  muzykoterapię według E. Hillman Boxill (narzędzie do pobudzenia, zwiększenia i  rozszerzenia świadomości skierowanej na poznanie własnej osoby).

Zobacz również:

1. Jak lekcje muzyki wpływają na człowieka
2. Jak urządzić prywatkę w stylu lat 80
3. Ognisty taniec flamenco – taniec z duszą
4. Muzykoterapia – leczy stres