Marskość wątroby przyczyny i leczenie

12 sierpnia 2013, dodał: dietetyk medyczny
Artykuł zewnętrzny

Wątroba jest największym narządem jamy brzusznej, jej masa to około 1400 – 1600 g u mężczyzn i 1200 – 1600 g u kobiet, co stanowi ok. 2% całkowitej masy ciała.

Narząd ten zajmuje prawe podżebrze, górną część nadbrzusza i część przyśrodkową lewego  podżebrza.

Strukturę miąższu wątroby tworzą głównie komórki wątrobowe zwane hepatocytami.

Wątroba  jest  wielkim laboratorium ustroju ludzkiego – jej rola w prawidłowym funkcjonowaniu organizmu jest nieoceniona!

Wątroba zajmuje się: przemianą tłuszczów, węglowodanów i białek, wytwarzaniem  i  wydzielaniem  żółci, termoregulacją, magazynowaniem żelaza oraz witamin (głównie A, D, E, K i B12), unieczynnianiem  hormonów, oczyszczaniem i detoksykacją krwi oraz regulacją krążenia krwi.

Widać więc, że jeśli narząd ten zaczyna nam „szwankować” mogą czekać nas nie lada kłopoty!

Do najczęściej spotykanych chorób wątroby możemy zaliczyć marskość wątroby.

Jest to choroba przewlekła, w której występują rozległe zmiany  zwyrodnieniowe  i martwica komórek wątrobowych oraz zmiany włókniste  miąższu wątrobowego.

Czynnikami najczęściej wywołującymi marskość są:

1.   Nadmierne  spożywanie  alkoholu.

2.   Przebycie  wirusowego  zapalenia  wątroby.

3.   Długo  trwające  działanie  substancji  hepatotoksycznych.

4.   Przewlekły  zastój  żylny  krwi  w  wątrobie.

5.   Długo  trwające  niedożywienie  lub  żywienie  nieprawidłowe.

6.   Choroby  przemiany  materii (np. hemochromataza,  choroba  Wilsona, niedobór α-1- antytrypsyny,  mukowiscydoza).

7.   Niektóre choroby  dróg  żółciowych.

8.   Czynniki  immunologiczne.

Objawami są zwykle: wzdęcia  brzucha, gniecenie lub pobolewanie w nadbrzuszu, nasilające się zwykle po pokarmach  tłustych  i  po  wypiciu alkoholu, nudności  i  puste  odbijania, brak  łaknienia, uczucie  osłabienia, obrzęki  w  okolicy  kostek oraz krwawienie  z  nosa  i  dziąseł.

Część  chorych  nie  zwraca  uwagi  na  te  stosunkowo  niewielkie  dolegliwości  i  udaje  się  do  lekarza  wtedy,  gdy  wystąpią  objawy  wyraźniejsze niedomogi  wątroby  jak:

  • żółtaczka;
  • skaza  krwotoczna;
  • wodobrzusze  i  obrzęki;
  • krwawienie  z  żylaków   przełyku;
  • krwawienie  z  dróg  rodnych;
  • podwyższona  temperatura  ciała;

W  miarę  zmniejszania  się  wydolności  wątroby  pojawiają  się również:

  • postępujące   znużenie i osłabienie;
  • zaburzenia  w  miesiączkowaniu;
  • osłabienie  popędu  płciowego i niemoc  płciowa  u  mężczyzn;
  • zanik  jąder;
  • paznokcie  przybierają  kształt  szkiełka  od  zegarka, a palce  mogą  być  pałeczkowate;
  • nadmierne  zabarwienie  błony  śluzowej  jamy  ustnej,  co  sprawia  wrażenie,  że  wargi   chorych  są  jakby  lakierowane;
  • w  kącikach  ust  mogą  występować  zajady;
  • następuje  zanik  owłosienia  pachowego  i  pachwinowego.

Poza leczeniem farmakologicznym zaleconym przez lekarza nieodzowne jest leczenie dietetyczne!

Żywienie w chorobach wątroby nie zależy od jednostki chorobowej, lecz od stopnia wydolności tego narządu i od rodzaju występujących zaburzeń metabolicznych. Dlatego też dieta powinna być indywidualnie dostosowana do stanu chorego i fazy choroby. Leczenie dietetyczne w chorobach wątroby odgrywa ważną rolę – dobrze zaplanowana dieta wpływa na utrzymanie stanu wydolności wątroby. Celem leczenia dietetycznego jest dostarczenie wszystkich niezbędnych składników pokarmowych potrzebnych do utrzymania równowagi metabolicznej oraz wyrównanie niedoborów pokarmowych i regeneracja komórek wątrobowych. Ustalając dietę warto wziąć pod uwagę jej urozmaicenie, smakowitość, upodobania i zwyczaje żywieniowe, tak aby dieta była przyjemnością, a nie przykrym obowiązkiem.

 

Wyróżniamy kilka rodzajów diet stosowanych w chorobach wątroby

1. Dieta łatwo strawna z ograniczeniem tłuszczu.

Zawartość tłuszczu powinna być ograniczona do  40 – 50 g dziennie. Tłuszcz powinien  pochodzić  z  wysoko  wartościowych  produktów. Stosowanie olejów roślinnych  jest  szczególnie  korzystne  ze  względu na zawartość niezbędnych  nienasyconych  kwasów  tłuszczowych  (NNKT),  które są konieczne  do  prawidłowego  funkcjonowania  organizmu.

2. Dieta bogatobiałkowa.

Zwiększenie spożycia białka ma korzystny wpływ, ponieważ:

– stymuluje proces odnowy komórek wątrobowych,

– zmniejsza nacieczenie tłuszczowe miąższu wątroby,

– sprzyja uzupełnianiu niedoborów białek tkankowych,

– sprzyja syntezie albumin osocza.

W takich sytuacjach co najmniej połowa ilości przyjmowanego białka musi być pochodzenia zwierzęcego (pełnowartościowe białko). Warto jednak dokładnie wyliczyć ilość przyjmowanego białka, gdyż większa jego ilość od zalecanej normy może podnosić stężenie amoniaku we krwi tętniczej.

3. Dieta ubogobiałkowa (w okresach niewyrównanych).

Dość mocne ograniczenie podaży białka jest nieodzowne w przypadku narastającej niewydolności wątroby, tak aby jej dodatkowo nie obciążać.

Tłuszcze  w chorobach wątroby:

Dodatek tłuszczu w diecie poprawia wartość smakową potraw oraz jest źródłem nienasyconych kwasów tłuszczowych i niektórych witamin.

Kategorycznie zabronione są tłuszcze zwierzęce o wysokim punkcie topnienia, takie jak: łój wołowy i barani, smalec czy słonina.

Do najlepiej tolerowanych tłuszczy zaliczyć możemy śmietankę, masło, miękkie wysokogatunkowe margaryny, oliwę oraz oleje.

Spożycie tłuszczów roślinnych jest jednak często uwarunkowane zwyczajami żywieniowymi chorego. Czasem korzystne jest uzupełnianie diety nienasyconymi kwasami tłuszczowymi.

 

Węglowodany w chorobach wątroby:

W przewlekłych chorobach wątroby na ogół dobrze tolerowane są węglowodany. Uzupełniają one zapotrzebowanie chorego na energię. Ze względu na dobrą przyswajalność i wykorzystanie stosuje się fruktozę w postaci miodu jako źródła energii.

Błonnik pokarmowy w chorobach wątroby:

Z uwagi na występowanie skłonności do wzdęć i biegunek należy unikać produktów obfitujących w błonnik. Dlatego też z diety należy wyłączyć gruboziarniste produkty zbożowe, a warzywa i owoce najlepiej podawać w postaci gotowanej i rozdrobnionej, np. w postaci soków i przecierów. W przypadku dobrej tolerancji można spożywać na surowo startą marchewkę lub inne delikatne i dobrze tolerowane warzywa.

Składniki mineralne i witaminy w chorobach wątroby:

W marskości wątroby podaż składników mineralnych jest zbliżona do normalnej.

W przewlekłych  chorobach  wątroby  występuje  upośledzenie  wchłaniania  i  przyswajania  większości  witamin. Dlatego np. w marskości  wątroby  zaleca  się  zwiększenie  podaży  witamin  A,  K,  C  i  grupy  witamin B. jako dobre źródło witaminy z grupy B można stosować np. drożdże  piwne.

Z diety eliminujemy:

Pokarmy wzdymające (brukselka, kapusta, groch, fasola, potrawy smażone).

Ostre przyprawy (chilli, pieprz).

Używki (alkohol, kawa, mocna herbata).

Justyna Marszałkowska-Jakubik, dietetyk medyczny www.e-prolinea.pl

Zobacz również:

  1. Brokuły chronią serce i stawy
  2. Czy powinno się pić mleko?
  3. Ranking zdrowych przekąsek
  4. Kobieta i alkohol: fakty i mity