Autor: lek. med. Anna Posmykiewicz
Do rozwoju konfliktu serologicznego dochodzi w sytuacji, kiedy matka z grupą krwi Rh (-) , uczulona na antygen D, rodzi dziecko, które ma grupę Rh (+) i obecny na erytrocytach antygen D. Co to oznacza? Oznacza to, że konflikt serologiczny może doprowadzić do rozwoju choroby hemolitycznej noworodka, w przebiegu której dochodzi do niszczenia krwinek płodu opłaszczonych przeciwciałami matczynymi.
Kiedy dochodzi do powstania konfliktu serologicznego?
Do powstania konfliktu serologicznego, czyli do immunizacji, dochodzi w wyniku przedostania sie krwinek płodu do krwiobiegu matki w trakcie porodu, poronienia, zabiegów diagnostycznych i leczniczych (biopsja kosmówki, amniocenteza) oraz przetoczenia krwi.
Co dzieje sie w trakcie rozwoju konfliktu serologicznego?
Po przedostaniu sie krwinek Rh(+) płodu (na których obecny jest antygen D) do krwiobiegu matki, organizm kobiety zaczyna produkować przeciwciała IgM oraz IgG przeciwko antygenowi D obecnemu na erytrocytach (krwinkach czerwonych) płodu. Powstałe w ten sposób przeciwciała IgG wyprodukowane w organizmie matki w kolejnych ciążach mają zdolność przenikania przez barierę łożyskową do krwi płodu i zaczynają niszczyć jego krwinki czerwone. Doprowadza to do rozwoju niedokrwistości, dochodzi też do zahamowania rozwoju płodu , jak również może spowodować obumarcie płodu lub poronienie.
Czy każda kobieta w okresie ciąży powinna mieć oznaczona grupę krwi z czynnikiem Rh?
Zdecydowanie tak. Dzięki temu można włączyć właściwą profilaktykę, która zapobiegnie rozwojowi konfliktu serologicznego.
Jak zatem wygląda profilaktyka konfliktu serologicznego Rh?
Immunizacji matki z czynnikiem Rh ujemnym przez Rh- dodatnie erytrocyty płodu można zapobiec, podając przeciwciała anty-D w ciągu 72 godzin po urodzeniu dziecka z czynnikiem Rh dodatnim. Przeciwciała te podaje się u kobiety z czynnikiem Rh ujemnym po poronieniu, po ciąży ektopowej, po zabiegach w okresie ciąży (biopsja kosmówki, amniocenteza) oraz po omyłkowym przetoczeniu krwi Rh- dodatniej.
Czy konflikt serologiczny zdarza sie tylko przy niezgodności grup krwi w zakresie czynnika Rh?
Nie. Konflikt serologiczny może rozwinąć sie także przy niezgodności w obrębie grup krwi układu ABO. Zdarza się on zwykle w sytuacji, kiedy matka ma grupę krwi O, a dziecko dziedziczy grupę krwi A lub B. Ten rodzaj immunizacji występuje częściej niż immunizacja w obrębie grup Rh, jednak jej przebieg jest łagodniejszy, a nasilenie nie zwiększa się podczas kolejnych ciąż.
Jakie są objawy choroby hemolitycznej noworodków, która wywołana jest przez obecność konfliktu serologicznego? Na czym ona polega?
Choroba hemolityczna noworodków polega na niszczeniu krwinek płodu przez przeciwciała matki, dochodzi zatem do hemolizy. W badaniach laboratoryjnych hemoliza cechuje się przede wszystkim wzrostem poziomu bilirubiny oraz niedokrwistością.
Choroba hemolityczna noworodków może przebiegać w trzech postaciach: wyróżnia się postać łagodną, postać umiarkowaną i postać ciężką. W przebiegu łagodnej choroby hemolitycznej noworodków niewielka hemoliza nie powoduje niedokrwistości w momencie urodzenia. Noworodki z łagodną chorobą hemolityczną poza wczesną fototerapią nie wymagają innego leczenia, jednak może się zdarzyć, że może się u nich rozwinąć niedokrwistość wymagającą transfuzji uzupełniającej krwi w wieku 3-6 tygodni. Umiarkowana postać choroby hemolitycznej noworodków przebiega z bardziej nasiloną hemolizą, co z kolei doprowadza do średniego stopnia niedokrwistości , ponadto dochodzi też do wzrostu poziomu bilirubiny całkowitej z przewagą frakcji pośredniej. W dodatkowych badaniach laboratoryjnych stwierdza się między innymi leukocytozę (podwyższony poziom białych krwinek) oraz trombocytopenię, czyli obniżony poziom płytek krwi. Czasami dochodzi do rozwoju hepatosplenomegalii, czyli powiększenia się wątroby i śledziony. Ten rodzaj choroby hemolitycznej noworodka wymaga leczenia przetaczaniem wymiennym krwi. Ciężka postać choroby hemolitycznej noworodków może doprowadzić do obumarcia płodu lub do powstania uogólnionego obrzęku płodu, którego przyczyna nie jest do końca wyjaśniona.
Pamiętaj! Będąc w ciąży zawsze należy oznaczyć grupę krwi z czynnikiem Rh , najlepiej do 12 tygodnia ciąży. Dzięki temu będzie wiadomo czy istnieje ryzyko rozwoju konfliktu serologicznego i jeśli tak, będzie można mu skutecznie zapobiegać i tym samym uchronić przyszłe dziecko przed ewentualnymi następstwami choroby hemolitycznej noworodków.
Źródło: https://www.doz.pl/czytelnia/a5459-Konflikt_serologiczny
