Kaszmir. Tkanina z Himalajów, która podbiła cały świat. Jak dbać o kaszmirowe ubrania?

Zielone zbocza i zawsze ośnieżone szczyty, krystalicznie czyste jeziora i rwące rzeki, buddyjskie klasztory i pnące się w górę miasta. Położony na granicy Indii i Pakistanu Kaszmir to region nieoczywisty, zachwycający barwną kulturą i niezwykłymi krajobrazami. To miejsce wciąż wolne od cywilizacyjnego zgiełku, otoczone przez najwyższe góry świata – Himalaje i Karakorum – ostoja buddyzmu, mistyczna kraina duchowości. To też miejsce, skąd pochodzi jedna z najbardziej luksusowych tkanin świata.

Kaszmir – region położony na granicy Indii i Pakistanu. To stąd pochodzi słynny rodzaj wełny (fot. Pixabay).

Zawdzięczający nazwę swojej ojczyźnie kaszmir to wyjątkowy rodzaj wełny. Pozyskiwany od kóz kaszmirskich materiał cechuje się bardzo cienkimi (ich grubość wynosi zaledwie 16-18 mikrometrów) włóknami, nadającymi jej niespotykaną puszystość. Sekret jej jakości tkwi w sposobie pozyskiwania i rygorystycznym zasadom pielęgnacji zwierząt. By włókna zyskały swoje właściwości, należy ręcznie wyczesywać kozy, a następnie oddzielić włosy puchowe od zewnętrznych. To czyni proces bardzo czasochłonnym i podnosi cenę gotowej tkaniny.

Gra jest jednak warta świeczki, bo kaszmir jest znacznie lżejszy od zwykłej, owczej wełny, a przy tym 10-krotnie od niej cieplejszy. Dzięki właściwościom termoregulacyjnym, wykonane z niego ubrania mogą być noszone zarówno latem, jak i zimą, są też miękkie w dotyku, nie gryzą, odprowadzają pot i wilgoć, nie filcują się i nie tracą właściwości po zmoczeniu. Jak jednak ta tkanina przywędrowała z Azji do Europy? Jaka jest historia kaszmiru? Gdzie się go wykorzystuje? Poznajcie ten wyjątkowy materiał z bliska.

Tysiące lat historii. Z dalekowschodnich wyżyn na europejskie salony

Historia wykorzystania wełny kaszmirowej sięga tysięcy lat wstecz. Pierwsze wzmianki o niej pochodzą z III stulecia przed naszą erą, chociaż wiadomo, że była wytwarzana już wcześniej. Mimo że materiał ten kojarzymy przede wszystkim z Kaszmirem, istnieją dowody na to, że był znany również w Mongolii i Nepalu. Przez wiele wieków produkcja tej wełny była nieuregulowana i w dużej mierze zaspokajała potrzeby lokalnych społeczności.

Przełom nastąpił w XV wieku. Wówczas władający Kaszmirem Zain-ul-Abidin sprowadził tkaczy z regionu dzisiejszego Uzbekistanu, Turkmenistanu, Tadżykistanu i Kazachstanu, kładąc tym samym podwaliny pod istniejący do dziś przemysł. Inna wersja mówi zaś, że pierwsze zakłady powstały sto lat wcześniej z inicjatywy Alego Hamadaniego i zatrudnionych przez niego perskich tkaczy. Ich wyroby miały dotrzeć do kaszmirskiego sułtana Qutubdina, który dostrzegł ich wyjątkowe właściwości i luksusowy charakter.

Jako pierwsi na Stary Kontynent kaszmir sprowadzili Francuzi. Kampania Valerie Audresset importowała wełnę przez Rosję, by w miejscowości Louviers tkać szale inspirowane tymi pochodzącymi z północnych Indii, Nepalu i Pakistanu. Wkrótce dołączyli do nich Brytyjczycy, za których sprawą kaszmir trafił między innymi do Egiptu. Tam z kolei zetknął się z nim Napoleon Bonaparte. Dzięki niemu w wełnie kóz z drugiego końca świata zakochali się Europejczycy.

Sensacyjna tkanina. Błyskawiczna kariera kaszmiru na Starym Kontynencie

Francuski cesarz, zachwycony właściwościami kaszmirowych szali, przesłał je Paryża. W samej Francji oraz w Anglii rozpoczęto starania o odtworzenie wyjątkowego materiału. Próby stworzenia alternatyw z wełny merynosów nie przyniosły jednak oczekiwanych skutków, a pierwsze sprowadzone z Indii stada kóz nie przeżyły pod opieką europejskich pasterzy. Szybko okazało się więc, że włókna trzeba będzie sprowadzać ze wschodu, a kaszmirowy przemysł na Starym Kontynencie skupił się na tkaniu, a jego centrum stała się Szkocja. Do dziś też za prawdziwy kaszmir uważa się tylko tkaniny powstające z włókien pochodzących z określonych regionów skupiających się wokół Himalajów.

Ze względu na konieczność importu surowca, czasochłonność produkcji oraz fakt, że na jeden szal czy sweter potrzeba włosia kilku kóz, kaszmir od zawsze był – i nadal jest – tkaniną luksusową. W XIX wieku wykonane z niego ubrania gościły przede wszystkim na dworach, nosili je też przemysłowcy i inni przedstawicieli wyższych warstw społecznych.

Kaszmir dziś. Czemu warto go nosić? Jak prawidłowo zadbać o ubrania?

Dziś, mimo że wciąż pozostaje drogim produktem, na kaszmir może pozwolić sobie dużo więcej osób. To materiał wręcz idealny na wyjątkowe okazje, podkreślający elegancki charakter każdej stylizacji, chociaż często jest stosowany do bardziej casualowych fasonów. W sklepach znajdziecie wykonane z niego płaszcze, szale, swetry i bluzki, czapki, płaszcze czy spodnie.

Tradycyjne kaszmirowe szale na targu w Indiach (fot. Pixabay).

Konserwacja kaszmirowych ubrań nie jest trudna. Nie są one podatne na zabrudzenia, nie łapią przykrych zapachów i nie wymagają częstego prania. Pielęgnacja kaszmiru nie musi być częsta, ale niezbędna jest przy niej delikatność oraz dostosowanie się do kilku zasad. Jeśli chodzi o pranie wykonanej z tej tkaniny odzieży, powinniście pamiętać przede wszystkim o:

• właściwej technice: ze względu na specyficzną strukturę oraz bardzo cienkie włókna, kaszmir jest podatny na mechacenie i filcowanie, szkodzi mu ponadto niefiltrowana woda. Dlatego należy unikać ręcznego prania wykonanych z niego ubrań. Zamiast tego należy wybierać program do prania w zimnej wodzie lub specjalny, opracowany pod kątem prania wełny. Dobrym pomysłem będzie też wrzucenie do bębna ręcznika, który wypełni pustą przestrzeń i zapobiegnie filcowaniu tkaniny;
• właściwej temperaturze: kaszmir jest tkaniną bardzo delikatną, wrażliwą również na wysokie temperatury. By nie dopuścić do jego uszkodzenia, należy wybierać programy do prania w zimnej wodzie;
• użyciu odpowiednich środków: w przypadku kaszmiru najlepiej sprawdzą się płyny do prania wełny lub dedykowane środki do prania włosia. Należy natomiast unikać stosowania płynów do płukania;
• odpowiedniej częstotliwości: tak jak inne gatunki wełny, kaszmir nie chłonie zapachów w tak dużym stopniu jak bawełna czy tkaniny syntetyczne. Dlatego nie potrzebuje częstego prania, a które z kolei może niekorzystnie wpływać na jego właściwości. W zupełności wystarczające będzie pranie co czwarte noszenie. W ten sposób nie tylko sprawicie, że ubrania dłużej będą miłe w dotyku, ale też zaoszczędzicie sporo czasu.

Ze względu na wysoką cenę i delikatność kaszmirowych ubrań, każda plama jest dla ich właścicieli przyczyną sporego niepokoju. Zazwyczaj jednak zupełnie niepotrzebnie, bo – o ile nie są one szczególnie uporczywe – można łatwo je usunąć. W tym celu wystarczy nanieść bezpośrednio na zabrudzenie dodatkową ilość środka piorącego, a następnie włożyć do pralki i stosować się do wspomnianych zasad. Nie zalecamy zaś namaczania, wycierania ścierką czy gąbką, a także szorowania. To niestety najlepszy sposób na to, by doprowadzić do sfilcowania kaszmiru.

Kolejna kwestia to postępowanie po praniu tkaniny. Po pierwsze: unikajcie wirowania i tarcia kaszmiru. Kategorycznie zakazane jest też suszenie w suszarkach. By pozbyć się nadmiaru wody, po prostu delikatnie wyciśnijcie ubranie a potem pozwólcie jej ocieknąć i wyschnąć – najlepiej w pozycji poziomej, przy dość częstym przekładaniu ubrania na drugą stronę. Jeżeli zamierzacie je prasować, pamiętajcie, że żelazko w żadnym momencie nie powinno dotykać tkaniny – trzymajcie je kilka centymetrów nad nią.

Podobnie do innych rodzajów wełny, kaszmir jest podatny na mechacenie. To naturalny proces, zachodzący w wyniku tarcia o siebie dwóch fragmentów materiału. Niestety przy normalnym, nawet najbardziej ostrożnym, właściwie nie sposób go uniknąć. Jeśli na powierzchni kaszmirowych ubrań zauważycie charakterystyczne kuleczki, do ich usunięcia nie używajcie golarki do ubrań, która może powodować powstanie oczek. Zamiast tego użycie specjalnego grzebienia do kaszmiru – w delikatny sposób usunie on oddzielone od tkaniny fragmenty włókna.

Ostatnie ważne zagadnienie to przechowywanie ubrań wykonanych z kaszmiru. Najważniejsza zasada dotyczy pozycji. Nie wieszajcie ich, bo wskutek długo działających sił ta delikatna wełna może się wyciągnąć. Zamiast tego starannie je złóżcie, a następnie umieśćcie w szafie. Ta powinna być czysta i często wietrzona. Jako że kaszmir jest łakomym kąskiem dla moli, warto też zawiesić w niej lawendowe saszetki.

Kaszmir to tkanina, której historia sięga kilkudziesięciu wieków wstecz. Mimo postępu technologii, wciąż w dużej mierze powstaje on przy użyciu tradycyjnych metod, co ma wpływ na jego cenę. Nadal też zachował swój prestiżowy i luksusowy charakter, chociaż zakup wykonanych z niego ubrań jest możliwy nie tylko dla przedstawicieli wyższych warstw społecznych. Jeśli jednak chcielibyście na własnej skórze przekonać się, jakie zalety oferują, zanim kupicie którąś z nich, koniecznie zapoznajcie się zasadami ich pielęgnacji.