Jak powinna wyglądać dieta osoby chorej na dnę moczanową?

„Zbilansowana dieta” – to określenie w ostatnich latach wręcz krzyczy ze wszystkich poradników dotyczących zdrowia i profilaktyki różnych chorób. Coraz częściej zwracamy uwagę na takie pojęcia jak kalorie, indeks glikemiczny czy wartości odżywcze. Jednak puryny lub kwas moczowy… To już mniej znane terminy. Kto i dlaczego powinien je znać? Dlaczego niektórzy z nas powinni zwracać uwagę na ich zawartość w codziennie spożywanych posiłkach? Na te i inne pytania odpowiadają eksperci programu „Zdrowa ONA”.

Zwiększone stężenie kwasu moczowego w surowicy krwi prowadzi do rozwoju dny moczanowej. Natomiast puryny to substancje zawarte w pokarmach, które wzmagają produkcję tego kwasu w naszym organizmie. Dlatego osoby będące w grupie ryzyka dny moczanowej powinny wystrzegać się określonej grupy produktów. Część z nich ogólnie nie kojarzy się ze zdrowiem, ale są też takie, które na pierwszy „rzut” oka wydają się zupełnie nieszkodliwe – mówi dietetyk mgr Diana Wolańska z Instytutu Żywności i Żywienia, ekspert programu „Zdrowa ONA”.

Na co warto uważać?

Ogólnie mówi się, że ryzyko wystąpienia dny moczanowej zwiększają produkty zawierające puryny, a należą do nich:
Czerwone mięso oraz podroby typu nerki wołowe, móżdżek, wątróbka
Tłuszcze zwierzęce, smalec, słonina
Ryby w postaci wędzonej, sardynki, śledzie oraz owoce morza
Napoje alkoholowe, szczególnie piwo
Dodatkowo unikać należy produktów zawierających fruktozę, a należą do nich m.in. słodzone napoje.

Także puryna, ale niekoniecznie szkodliwa

Przez bardzo długi czas niesłusznie uważano, że jednym z czynników zwiększających ryzyko dny moczanowej są rośliny strączkowe (fasola, soczewica, soja), szpinak, grzyby, kalafior i owies. Wszystko dlatego, że te produkty zawierają duże ilości puryn. Tymczasem jedno z najnowszych badań nie wykazało zależności między ich spożyciem a ryzykiem rozwoju dny moczanowej. Dodatkowo zaobserwowano, że białko pochodzenia roślinnego, dostępne właśnie w roślinach strączkowych, sprzyja obniżaniu ryzyka tej choroby. Co więcej warzywa są bogatym źródłem błonnika, kwasu foliowego i witaminy C, które wykazują działanie ochronne przed rozwojem dny moczanowej. Wyniki badania pokazują, że w przypadku dny moczanowej oczywiście trzeba unikać puryn pochodzenia zwierzęcego, ale te zawarte w roślinach powinny być włączane do diety jak najczęściej.

Sama dieta nie wystarczy

Aż 27% Polaków w wieku 40+ uważa, że odpowiednio dobrana dieta jest wystarczająca w leczeniu dny moczanowej – wynika z badania „Zdrowa ONA” przeprowadzonego na zlecenie Gedeon Richterii. Tymczasem eksperci podkreślają, że skuteczne leczenie składa się z dwóch elementów: przede wszystkim ze stosowania leków oraz odpowiednio dobranej diety, która stanowi uzupełnienie terapii farmakologicznej.

Należy podkreślić, że w przypadku wystąpienia dny moczanowej sama dieta nie wystarczy, aby zlikwidować dokuczliwe objawy i zapobiec kolejnym atakom choroby. Leczenie powinno odbywać się równolegle poprzez przyjmowanie leków farmakologicznych i stosowanie się do zaleceń dietetycznych. W większości przypadków terapia powinna trwać do końca życia, ponieważ dna moczanowa to bardzo skomplikowany proces biochemiczny, a organizm przystosowuje się do substancji dostarczanych z zewnątrz. W momencie zaprzestania przyjmowania leków, kwas moczowy znów wytwarzany jest w większych ilościach i prowadzi do kolejnych ataków. Pamiętajmy więc, aby nie podejmować żadnych decyzji o odstawieniu leków na własną rękę, a odpowiednią dietę traktować zarówno jako element terapii, jak i ogólnie pojętego zdrowego stylu życia – mówi lek. med. Magdalena Piórkowska-Pruszek, internista, ekspert programu „Zdrowa ONA”.

 Co i jak warto jeść?

Aż 76% osób po 40. roku życia uważa, że sposób odżywiania może wpłynąć na powstanie dny moczanowej – wynika z badania „Zdrowa ONA” przeprowadzonego na zlecenie Gedeon Richteri. Jednak warto podkreślić, że odpowiednia dieta to nie tylko unikanie produktów, które szkodzą i spożywanie tych bogatych w potrzebne dla danego organizmu substancje. To także konkretny „styl” jedzenia. W przypadku dny moczanowej również istnieją określone zasady charakterystyczne dla tej konkretnej choroby.

W tym materiale eksperci pokazują, jakie produkty są zalecane przy dnie moczanowej oraz, jakich zasad żywieniowych należy przestrzegać. Informacje o produktach, które należy unikać, zostały zawarte w I części materiału „Jak powinna wyglądać dieta osoby chorej na dnę moczanową?”.

Jakie produkty są zalecane?

Osobom z dną moczanową zaleca się stosowanie tzw. diety niskopurynowej. Co to tak naprawdę oznacza? Spożywane produkty nie powinny łącznie zawierać więcej niż 300 mg kwasu moczowego. Oczywiście nie oznacza to, że od teraz musimy liczyć każdy miligram tej substancji, ale warto ograniczyć produkty w nie bogate, a dodatkowo pamiętać o tych, które zmniejszają ryzyko dny moczanowej:

Produkty mleczne, czyli mleko (także zsiadłe), kefiry, maślanki, twarogi itp.
Warzywa i owoce zawierające duże ilości witaminy C, w tym kapusta, kalafiory, pomidory, chrzan, owoce jagodowe, cytrusowe, owoce dzikiej róży;
Inne warzywa i owoce, tj. cebula, buraczki, ogórki, rzodkiew, kalarepa, brukiew, korzeń pietruszki, seler, jabłka śliwki, gruszki, morele, brzoskwinie, melony, winogrona, czereśnie, wiśnie, rodzynki;
Chude mięso, ale w ograniczonych ilościach.

Badania wykazały, że osoby spożywające przynajmniej jedną porcję produktów mlecznych dziennie, miały niższe wartości kwasu moczowego we krwi w porównaniu z pacjentami, którzy nie ujęli tych produktów w swoim jadłospisie. Co ciekawe – kawa, często uważana za bardzo niezdrową, również wpływa na zmniejszenie ryzyka dny moczanowej, choć aby wykazała działanie protekcyjne należałoby jej wypić bardzo dużo. Nie oznacza to jednak, że można pić ją do woli. Pamiętajmy, że dna moczanowa pojawia się w wyniku zaistnienia różnych czynników, chorób, które znów odwrotnie, mogą być przeciwwskazaniem do spożywania kofeiny. Dlatego w tych sytuacjach tak ważne jest konsultowanie diety z lekarzem lub dietetykiem – wyjaśnia dietetyk mgr Diana Wolańska z Instytutu Żywności i Żywienia, ekspert programu „Zdrowa ONA”.

Kilka prostych zasad

W związku z tym, że w dnie moczanowej bardzo istotne jest utrzymanie prawidłowego stężenia kwasu moczowego w surowicy krwi, konieczne jest też przestrzeganie określonych zasad odżywiania:

Jedz regularnie 4-5 posiłków dziennie, np. co 3 godziny;
Ostatni posiłek spożywaj na ok. 3-4 godziny przed snem;
Pij min. 2 litry płynów dziennie – szczególnie po posiłkach i przed pójściem spać. Warto pić wodę i napoje „słabe”, np. kompoty, delikatne napary herbaty. Oczywistą zasadą jest też unikanie alkoholu.
Staraj się unikać smażenia, więcej gotuj (szczególnie na parze) i piecz w pergaminie lub folii. Przygotowuj potrawy bez tłuszczu, a jeżeli chcesz go dodać, zrób to na surowo po ugotowaniu produktów.

Jak spojrzymy na wymienione punkty, okazuje się, że są to podstawowe zasady zdrowego odżywiania. Jednak w przypadku dny moczanowej są one szczególnie ważne.

Kwas moczowy ma tendencje do zatrzymywania się w organizmie w określonych porach dnia i w konkretnych sytuacjach. I tak najczęściej gromadzi się w nocy, by osiągnąć najwyższy poziom w godzinach porannych. Stąd zasada, by jeść 3-4 godziny przed snem i pić w tym czasie dużo płynów. Dodatkowo wartości kwasu moczowego wzrastają po posiłkach. Dlatego należy jeść odpowiednie produkty ubogie w puryny, w określonych odstępach czasu i popijać płynami, które wspomagają wydalanie szkodliwych substancji. Ważny jest również sposób przygotowania posiłków i tutaj warto podkreślić, że gotowanie zmniejsza ilość puryn w produktach – wyjaśnia lek. med. Magdalena Piórkowska-Pruszek, internista, ekspert programu „Zdrowa ONA”.