Lekowy kodeks bezpieczeństwa – jak bezpiecznie podawać dzieciom leki
Jednym z powszechnych błędów leczenia dziecka jest podawanie leków, które przeznaczone są dla osób dorosłych. Jak pokazują badania (GFK Polonia, kwiecień 2013), wiedza na temat prawidłowego leczenia jest niewystarczająca. Tylko 5% ankietowanych mam posiadających dzieci w wieku 0-12 potrafiło poprawnie wskazać trzy najczęściej występujące w lekach substancje przeciwbólowe, a 48% respondentek, nie potrafiło poprawnie wskazać stanu zapalnego jako najczęstszej przyczyny występowania bólu u dzieci. Przeprowadzone badania stały się punktem wyjścia do zapoczątkowania kampanii edukacyjnej „Wiedza nie boli”, której głównym celem jest poprawa stanu wiedzy Polaków o lekach przeciwbólowych OTC.
Ból to nieprzyjemne, zmysłowe i emocjonalne odczucie towarzyszące istniejącemu lub zagrażającemu uszkodzeniu tkanki. Jest odczuwany, gdy dochodzi do podrażnienia swoistych receptorów bólowych (nocyceptorów). Decyzje o podaniu dziecku konkretnej substancji często podejmowane są przez dorosłych na własną rękę, bez konsultacji z lekarzem czy farmaceutą. Jest to o tyle niebezpieczne, że niewłaściwa terapia może wywołać poważne szkody w organizmie malucha.
Zapoznaj się ze składem
Pierwszą zasadniczą kwestią jest rozróżnienie dwóch najbardziej popularnych i najlepiej przebadanych substancji przeciwbólowych oraz przeciwgorączkowych dla dzieci: paracetamolu i ibuprofenu. Ibuprofen należy do grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych – działanie przeciwzapalne jest szczególnie istotne u dzieci, ponieważ ich gorączka jest zwykle związana z istniejącym stanem zapalnym. Ibuprofen działa więc na źródło bólu, usuwając jego najczęstszą przyczynę, czyli stan zapalny. Z kolei paracetamol nie wpływa na stan zapalny – działa przeciwbólowo i obniża gorączkę, działając w mózgu. Oznacza to, że nie eliminuje
on przyczyny powstałych dolegliwości, a jedynie blokuje odczuwanie bólu. Paracetamol zalecany jest u dzieci już od urodzenia, natomiast ibuprofen od 3. miesiąca życia. Warto podkreślić, że kwas acetylosalicylowy, zawarty np. w popularnej aspirynie, można stosować u dzieci dopiero powyżej 12 roku życia, gdyż u młodszych dzieci pojawia się ryzyko wystąpienia uszkodzenia wątroby i mózgu (tzw.zespół Reye’a).
Nie lecz dziecka jak dorosłego
Jednym z najczęściej popełnianych błędów jest podawanie dzieciom leków, które są przeznaczone dla osób dorosłych. Zawierają one zwykle wyższą dawkę niż preparat dedykowany maluchom. Aplikując dzieciom lek według wskazań i dawkowania przeznaczonego dla dorosłych, narażamy je na większe ryzyko wystąpienia efektów ubocznych oraz przedawkowanie. „Przyczyny z pozoru tych samych rodzajów bólu (np. bólów głowy) u dorosłych i dzieci mogą być diametralnie różne, dlatego stosowanie „dorosłych sposobów” leczenia bywa wielokrotnie nie tylko mało skuteczne, ale wręcz szkodliwe (nieprawidłowe dawkowanie, nieprawidłowy lek) – tłumaczy pediatra, prof. dr hab. n. med. Teresa Jackowska. Należy też pamiętać, aby w żadnym wypadku nie podawać naszym pociechom podzielonej tabletki dla dorosłych (np. połówki). Pozbawia to leku powłoki ochronnej, dlatego tabletka może rozpuścić się już w ustach i nie wchłonąć w miejscu, w którym powinna. Dodatkowo gorzki smak leku może zniechęcić dziecko do dalszej terapii.
Dobierz odpowiednią formę leku
U małych dzieci może pojawić się problem z przełknięciem tabletki lub kapsułki, istnieje też ryzyko zakrztuszenia się. Dlatego dla dzieci do 6. roku rekomendowane są preparaty przeciwbólowe w postaci zawiesin. Są one dodatkowo wyposażone w użyteczne dozowniki lub łyżeczki, które ułatwiają podanie leku oraz minimalizują ryzyko przekroczenia zalecanej dawki. Posiadają także owocowy smak, dzięki któremu dziecko chętniej zażyje słodką zawiesinę. Pociechom, które ukończyły 6 lat można podawać małe tabletki lub kapsułki zarejestrowane do stosowania w tej grupie wiekowej.
Przestrzegaj zalecanych dawek
Podając dzieciom lek należy przestrzegać dawek oraz odstępów pomiędzy kolejnymi dawkami. Niezależnie od tego jaki preparat aplikujemy, musimy bezwzględnie stosować się do zaleceń lekarza oraz informacji zawartych w ulotce dołączonej do produktu.
Weź pod lupę możliwe interakcje
Poziom bezpieczeństwa w przypadku samodzielnego stosowania leków z paracetamolem lub ibuprofenem jest zbliżony. Należy jednak zwrócić uwagę na kilka kwestii.
1. Choroby układu pokarmowego
W przypadku występowania u dziecka jakiejkolwiek choroby przewodu pokarmowego, przed podaniem mu leku zawierającego paracetamol lub ibuprofen, należy bezwzględnie skontaktować się z lekarzem. Jeśli dziecko cierpi na dolegliwość tego typu, stosowanie ibuprofenu może wiązać się z zaostrzeniem objawów choroby, a także uszkodzeniem błony śluzowej żołądka i krwawieniem. Paracetamol wykazuje mniejsze działanie drażniące dla żołądka, więc jego stosowanie może być korzystniejsze dla dziecka.
2. Zaburzenia pracy wątroby
Bezwzględny kontakt z lekarzem jest wskazany także w sytuacji, gdy dziecko cierpi na zaburzenia pracy lub choroby wątroby. Podanie zarówno paracetamolu, jak i ibuprofenu niesie za sobą ryzyko działań niepożądanych, jednak w przypadku ibuprofenu jest ono mniejsze. Udowodniono także, że krótkotrwałe stosowanie ibuprofenu, zgodne z zaleceniami lekarza, jest bezpieczne dla wątroby. Natomiast u osób z upośledzoną czynnością wątroby zażywanie paracetamolu, z powodu jego niewłaściwego metabolizmu, może skutkować działaniem toksycznym.
3. Uczulenia
Przed podaniem dziecku określonego leku należy upewnić się, czy nie jest ono uczulone na daną substancję oraz czy w przeszłości nie występowały nagłe reakcje po jego przyjęciu. W rzeczywistości, każdy lek może wywołać stany alergiczne. W przypadku paracetamolu i ibuprofenu najczęściej obserwowanymi odczynami alergicznymi są wysypki, świąd, nadwrażliwość na światło. Bardzo rzadko obserwuje się niebezpieczne dla życia odczyny alergiczne takie jak np. toksyczna nekroliza naskórka.
Źródło: Materiały prasowe MultiPR
