„Historia czarów i czarownic” – recenzja

Książka „Historia czarów i czarownic” Wydawnictwa Bellona jest studium jak najbardziej poważnym. Podparte naukowo fakty, wydarzenia, które miały miejsce w odległej przeszłości, niezwykłe postaci – to tematyka tego fascynującego dzieła. Wszakże mimo wszelkich mitów czarodziejki, wróżki i zielarki, którym przyszło żyć w mrocznych i okrutnych czasach prześladowań i płonących stosów wcale nie były paskudnymi wiedźmami z purchawkami na nosie, nie były złe ani złośliwe, jak zwykło się je przedstawiać.
Od dawien dawna, po współczesność (w co wierzę z ogromnym przekonaniem) wiedźmy żyły pośród nas. Nazywano je na tysiąc różnych sposobów i na tyle samo je sądzono i zabijano w wyniku niesprawiedliwych oskarżeń i zabobonnych wyroków. Średniowiecze pełne było niedorzeczności. Ważono osoby oskarżone o czary, poddawano je licznym próbom, okrucieństwom i torturom. Autor podsuwa nam prawdziwe przykłady zaczerpnięte z wielu mniej i bardziej znanych źródeł, sugestywnie wskazując na głupotę i przesadę ówczesnych metod i sądów żywiących się biedą, ignorancją i rozpaczą. Wyjaśnia różnice między czarodziejką a czarownicą, podając definicje wielu autorów, komentując dodatkowo przyjęty przez cytowanych teoretyków i badaczy punkt widzenia. Tłumaczy na czym polega subtelna różnica między czarostwem i czarodziejstwem, podobnie dementuje pogląd, że czarownica jest synonimem czarodziejki. Opowiada o źródłach mitycznych i antycznych, snuje gawędy o Hekate, Medei, Kirke, lamiach i empuzach, wspomina o magicznych recepturach, kociołkach, laleczkach i oczywiście sabatach, których historia jest niezwykle bogata, wielowątkowa i niestety niejednoznaczna. Nie zapomina o niezwykłych maściach, czarodziejskich ziołach (wystarczy zidentyfikować lulka czarnego, żeby być wiedźmą!) i oczywiście sekretnych zaklęciach zapisywanych w księgach. Niezwykłością okazało się dla mnie odkrycie, iż św. Marta (domniemana siostra Marii Magdaleny) była i jest bardzo często przywoływana podczas obrzędów i rytuałów zwłaszcza na terenie Półwyspu Iberyjskiego. Autor opowiada także o inkwizycji i bullach oraz o czarach chroniących przed czarownicami, także wiele miejsca poświęca kobiecie, jako rzekomym i domniemanym źródle zła wszelkiego. Omawia też dość obszernie polowania na czarownice w kolejnych wiekach i w różnych częściach świata, nie zapominając o jednych z najbardziej znanych grup czarownic wywodzących się z osławionego Salem. I w końcu dociera do XXI wieku, w którym przyszło nam żyć i stawiać czoła bajkom i utrwalonym mitom oraz słuchać wywodów liderów nowomodnego czarodziejstwa. A ponieważ mamy wolność i możemy głośno wygłaszać swoje poglądy, możemy bez strachu przed posądzeniem o herezję, wierzyć że czarownice istniały i istnieją. Ubierają się jednak zdecydowanie bardziej modnie. Tematyka na pewno nie straciła na aktualności – natkniemy się na nią wszędzie: w kinie, w literaturze, sztuce i cyberprzestrzeni. A może nawet w odbiciu lustrzanym.

Lektura tej książki, to niezwykła przygoda. Spotykamy się tu bowiem z gawędziarskim stylem, niebanalnym humorem i ironią, a przede wszystkim tematem, który fascynuje od wieków i ciągle pozostaje modny, a także niewyczerpany. Punkt widzenia autora, jego komentarz uzupełniony bogatą bibliografią, cytatami, tytułami, poglądami innych znawców tematyki wprawił mnie w nieukrywany zachwyt. To podręczna encyklopedia, kompendium a zarazem lekka opowieść, którą czyta się z ogromną przyjemnością napędzaną tajemniczą ciekawością.

Więc zanim poddacie się ciemnocie, przesądnym mitom i bajkom jakoby wiedźmy były kobietami, które zawarły pakt z diabłem, posiadły zdolność latania na miotle i wyróżniają się złośliwym, diabolicznym i nieokrzesanym charakterem – sięgnijcie po literaturę, która faktem obala legendy, przesądy i stereotypy.

Marta D.

Historia czarów i czarownic
Jesús Callejo
Tłumaczenie: Magdalena Adamczyk
Wydawca: Bellona
EAN 9788311119925
Objętość: 280 stron
Format: 145×205 mm
Cena promocyjna: 25,90 zł.